“პრემიერის“ სარედაქციო სტატია: დენ ბიძინა დონ სიაო პინი

ბოლო (როგორც ჩანს, არა უკანასკნელ) ინტერვიუში ბიძინა ივანიშვილმა დიდი დრო დაუთმო მედიის კონტროლს. ზუსტად ამ ტერმინოლოგიით - კონტროლს. ზოგადად, ივანიშვილის, როგორც პოლიტიკოსის, ერთ-ერთ თვისებად გულწრფელობა ითვლება. ისე, საინტერესოა, მოსკოვში რომ მუშაობდა 1990-იან წლებში, ანუ როცა მგლების ხროვასა და ურთიერთჭამაში მონაწილეობდა, მაშინაც ასე გულწრფელი იყო? გამორიცხულია! იმ დროს და იმ საქმეში გულწრფელი და გულახდილი ადამიანი ორ დოლარსაც ვერ იშოვიდა - ან მგლები შეჭამდნენ, ან მგლისფერი ტურები. მაგრამ საქართველოში ძალიან პირდაპირია. განსაკუთებით მაშინ, როცა მედიაზე ლაპარაკობს.

საერთოდ, რა იგულისხმება მედიის კონტროლში? ვინ და როგორ უნდა აკონტროლოს მედია? მედიაკრიტიკოსებმა? მერედა სად არიან ეს "მედიაკრიტიკოსები" და რომც მიეკუთვნოს ვინმეს ასეთი წოდება ("ექსპერტის" მსგავსი), რით და როდის, ვინ დაიმსახურა, მედიდურად იმსჯელოს, რომელი მედიაა ნამდვილი, ვინ აკმაყოფილებს მედიის სტანდარტებს და ვინ - არა?

 მით უმეტეს, როცა საქმე დამოუკიდებელ მედიას ეხება. თუმცა,  ვინღა დარჩა დამოუკიდებელი, ვისაც შავი ფულითა და პრივილეგიებით არ შეუქმნა ხელისუფლებამ სასათბურე პირობები. თითებზე ჩამოსათვლელია და მათაც ყოველნაირად ახრჩობენ იმაზე მეტადაც კი, ვიდრე მიშას დროს!  მიშა პირდაპირ, ძალისმიერ კონტროლს ცდილობდა, ესენი ბევრად უარესს: შავი ფულითა და ფარული ზეწოლით, რომელიც ოსტატურად ინიღბება ჩაურევლობით.

რაც ყველაზე მთავარია, ივანიშვილმა, ხსენებულ ინტერვიუში კიდევ ერთხელ გაამჟღავნა, რომ სულაც არ არის გულგრილი მედიის მიმართ: გაზეთებსაც კითხულობს, საინფორმაციო სააგენტოების მასალებსაც ეცნობა და ტელევიზორსაც უყურებს.

 რაკი ასეა, ისმის კითხვა: დალოცვილო, თუ მედიასტანდარტების ამაღლება და ჟურნალისტების აღზრდა  გინდოდა, ხომ გქონდა ტელევიზია - "მეცხრე არხი", რატომღა დახურე? კი ბატონო, ყოფილიყო ჯიბის ტელევიზია, მაგრამ ყველას ეცოდინებოდა, რომ ეს სწორედ ბიძინას არხია და, როგორც მინიმუმ, მას მაინც ექნებოდა საშუალება, მოვლენები ისე არ გაეშუქებინა, როგორც "რუსთავი 2"-ს, ანუ თვითონ შეექმნა "ნიუსი", თვითონ დაეწესებინა პრიორიტეტები და გამხდარიყო მოდის კანონმდებელი ისე, რომ "რუსთავი 2" არ ყოფილიყო "ამგდები" და "ამყოლი".

ამ შემთხვევაში ყველაფერი ისევ და ისევ პროფესიონალიზმსა და კომპეტენტურობაზე გახდებოდა დამოკიდებული!

მაგრამ არა. ბიძინამ სხვა გზა აირჩია: ფარული კონტროლისა და "შავი ფულის" ტრიალის.

 ეს ბევრად უარესია, ვიდრე საკუთარი ტელევიზიის შენარჩუნება და მის მედიასაპირწონედ ქცევა თუნდაც უსამართლო კონკურენციის პირობებში.

საინტერესოა, დღეს ვის კონტროლს აპირებს, ვინ დარჩა უკონტროლო, ვისაც პირდაპირ ან ირიბად არ უხდიან ბიუჯეტიდან? გასაგებია, რომ "რუსთავი 2" პრობლემებს უქმნის და ვერ იტანს.  სხვა ვინღაა დამოუკიდებელი, ვისაც "თათი" არ დაედო? "თათის" დადებასაც გააჩნია. კონტროლს რომ ამბობს, ის რატომ ავიწყდება, რომ სწორედ მისი, ბიძინა ივანიშვილის პრემიერობის დროს, აიძულეს მისმა ვეზირებმა მედიაინტერესებისგან შორს მდგარი ბიზნესჯგუფები ხელისუფლებისთვის მედისაშუალებების შეძენა და რაიმე მცირე წილს კი არა, სწორედ რომ 51%-ს ითხოვდნენ მფლობელებისგან? ჰოდა, მიიღეს კიდეც. აქვს ივანიშვილს ბიზნესი, რომლის შესახებაც არაფერს კითხულობს? ეს ბიზნესჯგუფები კი არ, უფრო სწორად, ვერ კითხულობენ, რა ხდება მათ მიერ "შეძენილ" მედიასაშუალებებში. ჯერ ეს რომ მოეკითხა, მერე დაუჯერებდა ადამიანი, რომ კრიტიკაც სამართლიანი შეიძლება წამოსულიყო მისგან.

კიდევ ერთხელ: რა განსხვავებაა მიშას მეთოდსა და ბიძინას მიდგომას  შორის? მიშა პირდაპირ, ძალისმიერად,  ვანოს მეშვეობით აკონტროლებდა მედიასივრცეს, ხოლო გაზეთების, ანუ ბეჭდური მედიის მიმართ სრული "იგნორის" პოლიტიკას ატარებდა ისე, რომ გაზეთებს არ შეეძლოთ, შეექმნათ ნიუსი, რომელიც პოლიტიკურ ჟღერადობას შეიძენდა.

ბიძინას მეთოდი სხვა და ბევრად უარესია: შავი ფულის ტრიალი მედიაბაზარზე და ლამის ტომრებით ქეშის ტარება "პირველი მოქალაქის" უახლოესი გარემოცვის მიერ: სწორედ მისი პრემიერობის დროს დარბოდნენ მთავარი მრჩევლები შუშის სასახლიდან მედიაოფისებში, კოალიციის სხვა ლიდერთა წინააღმდეგ ზღაპრების გამოქვეყნების მოთხოვნით.

მედიის კრიტიკა, როგორც დარგი და მიმართულება, აუცილებლად უნდა არსებობდეს, მაგრამ არა პოლიტიკოსთა მხრიდან. საერთოდ, საუკეთესო მსაჯული საზოგადოებაა: რაკი ხალხმა, დიახაც, ყველაფერი იცის და საბოლოოდ ყველაფერში გაერკვევა.

ტყუილად ჰგონია ვინმეს, თითქოს ინგლისური და ფრანგული მედია კრიტიკის გამოა ისეთი აკადემიური და დახვეწილი, როგორიც არის. უბრალოდ, იქ საზოგადოებამ გაარჩია საბოლოოდ მტყუან-მართალი და ყველას თავისი ადგილი მიუჩინა. მათ შორის, ალტერნატიული მედიის მეშვეობითაც!

ამაში, სხვათა შორის, ბეჭდურმა მედიამ განსაკუთრებული როლი შეასრულა, რაკი ნორმალურ ვითარებაში გაზეთები კი არ არიან დამოკიდებულნი ტელევიზიებზე, არამედ პირიქით!

ამიტომ, გონიერმა და პასუხისმგებელმა ხელისუფლებამ, თუ მართლა მედიის განვითარება უნდა, პირველ რიგში, ბეჭდური მედიის განვითარებაზე უნდა იზრუნოს, რაკი გაზეთს მკითხველი ჰყავს, ხოლო ტელევიზიას - მაყურებელი. კითხვას ჭკუის დატანება უნდა, ანუ ის ადამიანი, ვინც ხშირად კითხულობს, ტელემედიასაც უფრო დაკვირვებით და კრიტიკულად მიუდგება.

სწორედ ეს იქნებოდა საუკეთესო გზა საქართველოში მედიის პასუხისმგებლობის და პროფესიული დონის ამაღლებისა: ბეჭდური მედიის, ესე იგი გაზეთების მხარდაჭერა, მათი ტირაჟისა და პოპულარობის ზრდა შესაბამისი პირობების შექმნით და არა "შავი ფულით" გაყინვა იმავე დონეზე, რომელზეც "ხელზე მიჩვეული პრესა" იმყოფება დღეს.

მაგრამ როგორც კი პოლიტიკური პრობლემები გამწვავდა, ბიძინამ (უკვე აშკარაა) სულ სხვა გზა აირჩია: "მედიის კონტროლი" და "უკონტროლოთა" გაძევება ბაზრიდან ან ზეწოლით, ან გაუსაძლისი, არაკონკურენტული  პირობების შექმნით

"მედიის დირექტორობა" გაგონილა? როგორც ჩანს, "აქაურ წესად" უნდათ დაამკვიდრონ! მედიის კონტროლი, სინამდვილეში, მხოლოდ ორი მეთოდით შეიძლება: ან დენ სიაო პინისა, ან დონ კარლეონესი. მესამე გზა არ არსებობს. ჰოდა, საქართველოში ახლა კიდევ "კულტურული რევოლუცია" ან ჟურნალისტების ქუჩაში გაგორება გვინდა?

როგორც ამბობენ, ბიძინა ივანიშვილი თავის მისიას ორ ნაწილად ჰყოფდა: მედიისა და ეკლესიის "მიხედვად". რეალურად, ვერც ერთს მოუარა და ვერც - მეორეს. საეჭვოა, ამ მხრივ რაიმე უკეთესობისკენ შეიცვალოს, რადგან თვით მისია იყო არასწორი!

გაზეთი „პრემიერი“ 

FaceBook