ხელისუფლება ჯანდაცვის მაფიოზების გადასარჩენად იბრძვის

ერთი და იგივე ოჯახები აკეთებდნენ და დღემდე აკეთებენ ამ ე.წ. მედიცინის გადატრიალებებით დიდ ფულს

ცხელ ზაფხულში საზოგადოების გულის “გაგრილება” ჯანდაცვის მინისტრმა ჯერ სასწრაფო დახმარების გამოძახებებში ცვლილებების შეტანით დააპირა, შემდეგ კი აფთიაქებიდან მედიკამენტების რეცეპტით გაცემის ინსტიტუტის შემოღებით. უკვე გამოქვეყნდა სია, რომელი მედიკამენტი უნდა გაიყიდოს რეცეპტით და რომელი _ ურეცეპტოდ. ამ ინიციატივებმა საზოგადოებაში, გულის გაგრილების ნაცვლად, ნეგატიური განწყობა გამოიწვია.

გოგი ხუციშვილი, არასამთავრობო ორგანიზაცია “სოლიდარობა ექიმებს _ მედიკოსთა ლიგის” ხელმძღვანელი:

_ წესით, აფთიაქში ყველა წამალი რეცეპტით უნდა იყიდებოდეს, რადგან სამედიცინო პრეპარატი რიგ შემთხვევაში შეიძლება წამალი აღმოჩნდეს, რიგ შემთხვევაში კი _ საწამლავი. ერთი და იგივე მედიკამენტმა ავადმყოფი შეიძლება მოარჩინოს და შეიძლება მოკლას, მაგრამ წამალს რომ მიიღებ, მერე რა დაგემართება, ამაზე ვიღაცამ პასუხი უნდა აგოს. რეცეპტების ინსტიტუტის მოშლა შევარდნაძის მმართველობის პერიოდში დაიწყო და ამას თავისი მიზეზი ჰქონდა. ეს გახლდათ ხელისუფლების მიერ ექიმების დისკრედიტაციისთვის გადადგმული პირველი ნაბიჯი. ექიმი განგებ გახადეს უმაქნისი, აფთიაქარები ეუბნებოდნენ ავადმყოფებს, რომელი წამალი უნდა მიეღოთ და რომელი _ არა. ფაქტობრივად, აფთიაქარს შეუთავსეს ექიმის სამსახური, თუმცა ეს ხდებოდა არაოფიციალურად და ამ მედიკამენტების შედეგად დაავადება თუ გართულდებოდა, ამაზე პასუხისმგებელი არავინ იყო. ასეთ ფონზე ექიმების სამსახურიდან დათხოვნა, კადრების შემცირება, სამედიცინო დაწესებულებების დახურვა-გაუქმება პრობლემას აღარ წარმოადგენდა და უმტკივნეულოდაც ხდებოდა. მედიასაშუალებებით ექიმების ძაგება და ვაი-უშველებელი მიდიოდა, მავანნი კი აკეთებდნენ იმას, რაც უნდოდათ _ დაიწყეს სამედიცინო დაწესებულებების განკერძოება. ეს ყველაფერი ჯერ კიდევ შევარდნაძის დროს, ამ სისტემაში ჩამჯდარმა სახელისუფლებო მაფიამ გააკეთა და დღესაც ის აკეთებს ჯანდაცვაში ყველაფერს.

_ ამბობთ, რომ მაშინ სამედიცინო დაწესებულებები ვის ხელშიც გადავიდა, რეცეპტის აკრძალვაც მათგან მოდიოდა. როგორც მახსოვს, იმ დროს ჯანდაცვის მინისტრები მენაღარიშვილი და ჯორბენაძე იყვნენ. მათზე საუბრობთ?

_ მაშინ სააფთიაქო ქსელი ხელში ჩაიგდეს “პსპ”-მ და “ავერსმა” და ნელ-ნელა მონოპოლისტებიც გახდნენ. ახლა მათ საავადმყოფოებისა და პოლიკლინიკების ქსელიც აქვთ შექმნილი და მთელი ჯანდაცვაც მუჭში უჭირავთ. შევარდნაძის პერიოდს უკავშირდება ჯანდაცვაში შპს-ების შექმნა. რეცეპტების აკრძალვით კი ხალხისა და ექიმების რეაქცია დაიტესტა. მერე საკუთარი კეთილდღეობა მოიწყვეს და სახელმწიფო ქონება დაიტაცეს. არაერთი სამედიცინო კლინიკა კაპიკებში ჩაიგდეს ხელში ჯანდაცვის მაშინდელმა წინამძღოლებმა ჯერ კიდევ მაშინ და მერეც, სააკაშვილის პერიოდში. და ეს მასშტაბები კიდევ უფრო გაიზარდა. სააკაშვილს მედიცინა არ ესმოდა, მისი “შებმა” მეუღლის მხრიდან მოხდა. სანდრას დაამთავრებინეს საექთნო, არიგებინებდნენ წამლებს, დაჰყავდათ საავადმყოფოებში და ამ ფორმით სააკაშვილი ჯანდაცვის მაფიოზებს ხელში ეჭირათ. სანდრას დახმარებით, რაც მოესურვებოდათ, იმას აკეთებინებდნენ მედიცინაში. კიდევ ვიმეორებ, ეს სამედიცინო მაფია შევარდნაძის პერიოდიდან მოდის. გვარებიც კი არ იცვლება, უბრალოდ, შეიძლება მამა შვილმა ჩაანაცვლა, ან ძმისშვილმა, ბიძაშვილმა. ერთი და იგივე ოჯახები აკეთებდნენ და დღემდე აკეთებენ ამ ე.წ. მედიცინის გადატრიალებებით დიდ ფულს. ეს ცვლილებები ხალხისა და ექიმებისთვის სასარგებლო არ არის. სახელმწიფო ქონების კერძო საკუთრებაში გადასვლაც კანონდარღვევებით მოხდა. ახლა ეს საქმეები რომ არ ამოიქექოს, რომ არ გამოჩნდეს, რა გააკეთეს წლების წინათ რეცეპტის ინსტიტუტის გაუქმებით და რატომ გააკეთეს ეს ყველაფერი, ადგნენ და ისევ დაიწყეს რეცეპტით წამლების გაცემა. სტატისტიკა უცნობია, რამდენი ადამიანი დაიღუპა ექიმის გარეშე მიღებული მედიკამენტით, ან რამდენს გაურთულდა ჯანმრთელობის მდგომარეობა. უდავოა, რომ მსხვერპლი დიდი იყო და ეს მცდარი ნაბიჯი გახლდათ, რის გამოც გარკვეულ ადამიანებს პასუხი უნდა ეგოთ. ამ ყველაფრის ერთ-ერთი მიზეზი ესეც არის.

სწორედ ამ პერიოდში გააუქმეს მთლიანად სახელმწიფო ფარმაცევტული სამსახურიც, დაშალეს და დაანგრიეს. სახელმწიფო აფთიაქები ან მისმა გამგეებმა შეისყიდეს, ანდაც ჯანდაცვის მაღალ ეშელონებში მომჯდარმა ადამიანებმა. ზოგმა მერე კონკურენციას ვერ გაუძლო და აფთიაქის შენობა გაყიდა. მათ კი, ვინც არ გაყიდა, სხვა ადგილზე სერიოზული აფთიაქები გაუხსნეს და იქიდან ასე გამოიყვანეს. დღეს აფთიაქების უმეტეს ნაწილში ფარმაცევტები კი არ მუშაობენ, ფარმაცევტებად გადამზადებული ექიმები, რაც ასევე სპეციალურად მოხდა. სახელმწიფომ ერთი აფთიაქიც კი არ დაიტოვა დაქვემდებარებაში. რეცეპტის ინსტიტუტის მოსპობით მაშინ კარგად იხეირა ერთმა ჯგუფმა და მათი ხელდასხმული ადამიანები გახდნენ ფარმაცევტიკის მონოპოლისტები. მიუხედავად იმისა, რომ ამის მერე რეცეპტის გამოწერა წამლის შესასყიდად სულაც არ იყო საჭირო, ეს კომპანიები ექიმებს, საავადმყოფოებს, სამედიცინო დაწესებულებებს უთანხმდებოდნენ და მათთან გარკვეული წამლების რეცეპტები მიჰქონდათ. ამ ფორმით, წამლების გაყიდვის ინტერესებში ექიმებიც ჩართეს. გაკოტრებული ექიმებიც წავიდნენ ამაზე და გამოწერილ წამალში კომპანია მათ თანხას უხდიდათ. ახლა რომ ამბობენ, ერთსა და იმავე წამალს რამდენიმე სახელწოდება აქვს და ზოგი ექიმი ერთსა და იმავე პაციენტს სხვადასხვა სახელით უწერდა იდენტურ მედიკამენტებს, მეტი წამალი რომ გაესაღებინა და ფული აეღოო, ამას მცოდნე ექიმი არ გააკეთებდა, მაგრამ თუ ვინმე მაინც გარისკავდა, უვიცი იქნებოდა, რადგან ასე თავს საფრთხეში ჩაიგდებდა. ამ დროს უკვე მიდიოდა “ნადირობა” ექიმებზე და საზოგადოებაშიც უკვე მიაწებეს მათ მკვლელის სტატუსი. აქვე ისიც უნდა ვთქვათ, რომ ექიმებს ჰქონდათ ქვეყანაში ყველაზე დაბალანაზღაურებადი ხელფასი და როცა ეს კომპანიები მათ თავისი წამლის გასაღებას სთხოვდნენ, უარს არ ეუბნებოდნენ. ასე რომ ახლა ექიმებს ნუ დავაბრალებთ ყველაფერს. ექიმი დაუცველი იყო, სახელმწიფომ სამსახურიდან გამოაგდო, კერძო კლინიკის მფლობელები ფარმაცევტულ კომპანიებთან ურთიერთობას სთხოვდნენ და მათი ეშინოდათ. მერე თავად ამ ფარმაცევტულმა კომპანიებმა ჩაიგდეს ხელში სამედიცინო დაწესებულებები და ისინი გახდნენ მათი პატრონები. ასეთ სიტუაციაში ექიმებს რა უნდა გაეკეთებინათ?! უარს თუ იტყოდნენ რამეზე, სახლში მიაბრძანებდნენ და არსად ამუშავებდნენ. ასეთი იყო სახელმწიფო პოლიტიკა. ხაზი იმასაც უნდა გაესვას, რომ ამავდროულად წამლების ფასი ზემოთ იწევდა. 2008 წლის ომის დღეებშიც კი გაზარდეს წამლის ფასები ამ კომპანიებმა და მათთვის არავის უთქვამს, ასე არ შეიძლებაო. ხალხი ომში იხოცებოდა და ესენი ფულის შოვნაზე ფიქრობდნენ. ერთი შეხედვით, სამინისტრო ამ პროცესებში აღარ ერეოდა და კერძო ინვესტორების მიერ უსამართლოდ გამოყრილ ექიმებს უსამართლო სასამართლოსკენ მიუთითებდა. სამინისტროს, ფაქტობრივად, ფუნქცია აღარ ჰქონდა და ერთ დღეს რომ გაეუქმებინათ კიდეც, ყველაფერი მაინც იგივენაირად წარიმართებოდა. დაუკვირდით კიდევ ერთ ფაქტს, ამ პროცესებით გამსხვილებულ მონოპოლისტებად ქცეული ფარმაცევტული კომპანიების მფლობელები პარლამენტარებიც გახდნენ, ყველა მთავრობისთვის მისაღებ ადამიანებად იქცნენ და უბრალო ექიმს მათ წინააღმდეგ რის გაკეთება შეეძლო?! ზემოდან მოხდა ეს ყველაფერი. ეს იყო შეგნებულად ჩადენილი დანაშაული. ასეთმა ე.წ. რეფორმებმა გამოიწვია სწორედ ერის გენოციდი, რადგან ამ პროცესებმა არაერთი ადამიანი იმსხვერპლა, ზოგს კი, უბრალოდ, ავადმყოფობა ქრონიკულად უქცია.

_ თუ ასეა, ახლა რატომ აღადგინეს რეცეპტის ინსტიტუტი? ის, რომ ძველი ცოდვების დაფარვა უნდათ, გასაგებია. კიდევ რა მიზეზი არსებობს ამისთვის? ლეიბორისტებმა საკონსტიტუციო სასამართლოში შეიტანეს საჩივარი, რეცეპტის ინსტიტუტი რომ კვლავ არ დაკანონდეს. თქვენი აზრით, ამ ყველაფრის უკან ახლა მაინც ვინ დგას?

_ ჯანდაცვის კომიტეტმა შესაძლებლობების რესურსი ამოწურა, ისევე როგორც სამინისტრომ. უამრავი საკითხია ჯანდაცვაში მართლაც საჭირბოროტო და სასწრაფოდ გადასაწყვეტი, მაგრამ მას არ ეხებიან. ამათ მართლა რომ უნდოდეთ რაიმე სასიკეთოს გაკეთება, სანამ რეცეპტის შემოღებაზე გადავიდოდნენ, ჯერ სხვა ცვლილებებს მოახდენდნენ. თუნდაც მოაწესრიგებდნენ პოლიკლინიკებს. თუ სტაციონარში გამოწერენ რეცეპტს, მაშინ პოლიკლინიკა რისთვისღა არსებობს?! წინათ სტაციონარს არ ჰქონდა რეცეპტის გამოწერის უფლება და ამბულატორიაზე იყო ავადმყოფი მიმაგრებული. ახლა ეს განსაზღვრული აღარ არის და მედიცინა სრულ დომხალად აქციეს. კლინიკებში ისედაც მაღალი ტარიფებით იხდიან თანხებს, ახლა რეცეპტის გამოწერისთვისაც უნდა გადაიხადონ ფული და ამდენი ანაზღაურება ვის აქვს, ნახევარი საქართველო უმუშევარია. წამლებისთვისაც უნდა დაეკლოთ საფასური, მაგრამ არც ეს გაუკეთებიათ. მოკლედ, წინასწარი ცვლილებები იყო საჭირო, თუ რეცეპტებზე გადასვლას აპირებდნენ, სხვანაირად ეს პროექტი მარცხისთვის არის განწირული. ის ისეთივე უაზრობა იქნება ხალხისა და ქვეყნისთვის, როგორ 100 საავადმყოფოს პროექტი იყო. გამოდის, პაციენტმა უკვე ათმაგად გაძვირებული წამალი უნდა დალიოს და ვინ იღებს პასუხისმგებლობას, რომ აუცილებლად უშველის? ისიც ხომ ვიცით, რომ წამლები სათანადო ხარისხის არ არის.?! რიგითი მოქალაქეებიდან ვის აქვს იმის შესაძლებლობა, დღევანდელ მედიცინას აჰყვეს და ცეცხლისფასადქცეული სამედიცინო დახმარება ბოლომდე მიიყვანოს?! ამას მოჰყვება უარესი მსხვერპლი. ამით კმაყოფილი ისევ ის ადამიანები დარჩებიან, ვინც ჯანდაცვის “თაფლში” დიდი ხანია, ხელს ურევენ და რა გამოდის, ახლა სერგეენკოც მათ წისქვილზე ასხამს წყალს, არა?! ცხადია, ახალ ხელისუფლებას უნდა გადაეხედა, ჯანდაცვაში ვის რა მიეყიდა, რატომ მიეყიდა, მაგრამ ამის ნაცვლად მათ ეს ფაქტები მიჩქმალეს და ასეთი პიარკამპანიები დაიწყეს. სპეციალურად ატეხეს აჟიოტაჟი, ხალხს რომ ეფიქრა, რაღაც მართლა ხდებოდა, სინამდვილეში კი არაფერიც არ ხდება. ვინც წინათ რეცეპტების ინსტიტუტი გააუქმა, ახლა იგივე კლანი დგას მისი აღდგენის უკან. წინათაც მათ ისარგებლეს და ახლაც ისინი სარგებლობენ, ხალხზე კი არავინ ფიქრობს.

_ სასწრაფო დახმარება ყველა გამოძახებაზე რომ აღარ გავა, ესეც პიარი და ჯანდაცვის სამინისტროს თამაშია?

_ იმ დროს, როცა პოლიკლინიკურ სისტემაში არის ჩავარდნა, სასწრაფო ყველა გამოძახებაზე აუცილებლად უნდა გავიდეს. პროფილაქტიკური მედიცინა ქვეყანაში არ არსებობს, ერთადერთი საშუალება, ადამიანს პირველადი დახმარება რომ აღმოუჩინოს და საავადმყოფოში გადაიყვანოს, არის სასწრაფო და ამასაც რომ უსპობენ, როგორ შეიძლება? აქაც ძველ ცოდვებს ფარავენ და ისე მიუთითებენ ხალხს პოლიკლინიკა-ამბულატორიებისკენ, თითქოს ის იგივე ფორმით ისევ არსებობდეს და განადგურებული არ იყოს. რატომ არ აგებინებს პასუხს ახალი ხელისუფლება და არ იძიებს, ვინ დაანგრია ჯანდაცვა? რატომ არ აგებინებენ მათ პასუხს? როცა ამ ხალხს დასჯიან, მხოლოდ მაშინ დავიჯერებ, რომ ჯანდაცვის აღორძინება ვინმეს მართლაც უნდა, მაგრამ ისევ ჯანდაცვის მაფიოზების გადასარჩენად იბრძვიან და ეს ყველაფერი სწორედ ამიტომ კეთდება, მეტი არაფრისთვის.

ანკა ბაზერაშვილი, გაზეთი „პრემიერი“

FaceBook