ამ დღეებში პარლამენტმა გენმოდიფიცირებული ორგანიზმების საზღვარზე შემოტანა აკრძალა, გენმოდიფიცირებულ პროდუქციაზე კი ნიშანდება დააწესა. როგორც საქართველოს მწვანეთა მოძრაობის, გენმოდიფიცირებული ორგანიზმების საწინააღმდეგო პროგრამის კოორდინატორმა გიორგი მაღრაძემ გვითხრა, ბიზნესმენი, რომელიც ამ კანონს არ დაემორჩილება, ისე დაისჯება, შეიძლება ბიზნესის გაგრძელების სურვილი აღარც კი ჰქონდესო.
გიორგი მაღრაძე:
_ საქართველოში 1996 წელს მონსანტოს ფირმის გენმოდიფიცირებული კარტოფილი შემოვიდა და ჩვენი მოძრაობაც ამ პერიოდიდან დაიწყო. მაშინ სოფლის მეურნეობის მინისტრი ბაკურ გულუა იყო და ეს საკითხიც ხელისუფლების დონეზე გადაწყდა. თავიდან გენმოდიფიცირებული ორგანიზმების წინააღმდეგ ბრძოლა საინფორმაციო კამპანიით დავიწყეთ, რომელიც მოსახლეობის ცნობიერების ამაღლებას ითვალისწინებდა. მაშინ მხოლოდ სპეციალისტებმა თუ იცოდნენ, რა საფრთხეებს შეიცავდა გენური ინჟინერია. ჩვენ შევეწინააღმდეგეთ ამ კარტოფილის შემოტანას. სამ რაიონში იყო უკვე დათესილი, მაგრამ, საბედნიეროდ, მოსავალი კარგი ვერ მიიღეს და პარლამენტმაც დადგენილებით მისი შემდგომი კულტივაცია, ანუ გამრავლება აკრძალა. მაშინ ეს პროცესი შევაჩერეთ, მაგრამ შემდგომ, სხვადასხვა პროექტების საშუალებით, თუმცა უკვე ჩუმად ხდებოდა ასეთი კარტოფილის, სიმინდისა და სხვა გენმოდიფიცირებილი ორგანიზმების შემოტანა საქართველოში. მოგეხსენებათ, ნაციონალების მმართველობის დროს შემოიტანეს ე.წ. ჰიბრიდული სიმინდი. მართალია, მასზე ითქვა, რომ გენმოდიფიცირებული არ იყო, მაგრამ ტექნოლოგიები უკვე ისეა განვითარებული, გენმოდიფიცირებული ორგანიზმებიდანაც გამოჰყავთ ჰიბრიდული ჯიშები და იღებენ ჰიბრიდულ თესლს. მერე უკვე ვეღარ დაადგენ, რომელი თესლი როგორი წარმომავლობისაა.
_ სახელმწიფო სტრუქტურებს გენმოდიფიცირებული პროდუქცია იმიტომ ხომ არ შემოჰქონდა, რომ იქ იაფად ყიდულობდა?
_ მის მწარმოებლებს უნდათ, რაც შეიძლება ფართოდ გაავრცელონ ასეთი პროდუქტი. მათ გენმოდიფიცირებული კულტურები დაპატენტებულიც აქვთ და ის კონკრეტული კომპანიის საკუთრებას წარმოადგენს. ჩვენი გლეხი თუ ასეთ სიმინდს, ან კარტოფილს მოიყვანს, რაღაც პერიოდის შემდეგ, მან ამ ფირმებს საპროცენტო სარგებელი უნდა გადაუხადოს. პირველ ეტაპზე ამ გადასახადზე ფირმები, ცხადია, ხმას არ იღებენ და მთავარია, გაავრცელონ, 10-15 წლის მერე კი შეიძლება ტესტირებები ჩაატარონ, გამოიკვლიონ, ვის მოჰყავს მათ მიერ დაპატენტებული სიმინდი და მოსთხოვონ ქვეყანასა და კონკრეტულ გლეხს სარგებლის გადახდა. მონსანტოს კარტოფილი თუ ფეხს მოიკიდებდა ჩვენს ქვეყანაში, ეს ფირმა წლების მერე აუცილებლად მოითხოვდა გადასახადის გადახდას, რაც უკვე ბევრ ქვეყანაში გააკეთა. მათ იმ ფერმერებსაც მოსთხოვეს საპროცენტო წილები, რომელთაც არ უნდოდათ მოეყვანათ ასეთი ორგანიზმები. ის მის მეზობელს მოჰყავდა და ქარი ამტვერიანებდა მის მინდორსაც. როცა მასთანაც აღმოაჩინეს ეს კულტურა, კანონის მიხედვით მოსთხოვეს საპროცენტო წილის გადახდა და გადაახდევინეს კიდეც. ამიტომაც თავდაპირველად სხვადასხვა მეთოდებით ავრცელებენ, შემდეგ კი იწყებენ თანხების შეწერას. ჩვენი მუშაობის ერთ-ერთი მიმართულება ამიტომაც იყო ის, რომ ქვეყანას ჰქონოდა ამ კუთხით საკანონმდებლო ბაზა. გარემოს დაცვის სამინისტრომაც ბევრი მსგავსი კანონპროექტი მოამზადა, მაგრამ ყველა თაროზე იდებოდა, რადგან ხელისუფლების ნება არ არსებობდა, რომ ასეთი კანონი მიეღოთ.
_ ხელისუფლებას აქედან რა სარგებელი ჰქონდა, ეს მაინტერესებს?!
_ ალბათ, ჰქონდათ სარგებელი. ჩვენ არ გამოგვიძიებია ეს საკითხი, მაგრამ, როცა სოფლის მეურნეობის მინისტრი და მაღალი თანამდებობის პირები ასე მასობრივად აძალებდნენ ხალხს ამ პროდუქციის გამრავლებას, ცხადია, ეჭვი ჩნდება. მინისტრები და სხვა მაღალი თანამდებობის პირები იყვნენ ჩართული ამ საქმეში. კონკრეტული მაგალითები გვაქვს, როცა გამგებლები 5-10 კილოს ყიდვას აძალებდნენ ხალხს.
გენმოდიფიცირებული კულტურები არის აგრესიული და ის შექმნილია იმისთვის, რომ გაუძლოს ცუდ პირობებს. მაქსიმალურად გამოწოვოს ნიადაგი და ამოიღოს ყველაფერი, რაც იქ არის. შესაბამისად, უფრო მალე ფიტავს მიწას, ვიდრე ჩვეულებრივი კულტურა. ამას ემატება ისიც, რომ მას ესაჭიროება სხვადასხვა სასუქი და კიდევ უფრო ბინძურდება ნიადაგი ამ ქიმიკატებით. მეორე წელს, იქ სხვა კულტურა რომ დათესო, ვეღარ გაიხარებს და გარკვეული პერიოდი დასჭირდება ნიადაგს ნაყოფიერების აღსადგენად.
_ როცა ადამიანი ასეთ პროდუქტს იღებს, რა საფრთხეები ემუქრება მას?
_ ეს შესაძლოა, ცუდად აისახოს მის ჯანმრთელობაზე, ჰქონდეს ალერგიული და სხვა სახის რეაქციები. რამდენიმე შემთხვევა სიკვდილითაც კი დასრულდა, რის შემდეგაც მეცნიერებმა დაიწყეს კვლევების ჩატარება იმის გასარკვევად, რას შეიძლებოდა გამოეწვია მას. უამრავი კვლევა ჩატარდა და დაასკვნეს, რომ ჩანერგილი უცხო გენისგან წარმოშობილი პროდუქტი არის მავნებელი. ჩატარდა ასეთი კვლევაც: მდედრ ვირთაგვებს კვებავდნენ გენმოდიფიცირებული სიმინდით და შემდგომ მათ ნაშიერებს აკვირდებოდნენ. უმეტესობა აღმოჩნდა მკვდრადშობილი, დღენაკლული, ვიდრე სხვა ვირთაგვები. რომლებიც ზრდასრულ ასაკს აღწევდნენ, სტერილურნი იყვნენ და შთამომავლობას ვერ იძლეოდნენ. ასეთ შორსმიმავალ შედეგამდეც შეიძლება მიგვიყვანოს გენმოდიფიცირებული პროდუქტის გამოყენებამ. აღარ ვსაუბრობ იმაზე, რომ იწვევს იმუნური სისტემის დაქვეითებას, ალერგიებს, მოწამვლებს და ა.შ. გენმოდიფიცირებული კარტოფილი შექმნეს იმისთვის, რომ გამოიმუშაოს ტოქსინი და მოკლას კოლორადოს ხოჭო. შესაბამისად, ამ კარტოფილიდან ტოქსინს ადამიანიც იღებს. ის არის ახალი ტოქსინი და კარტოფილში არასდროს ყოფილა. ადამიანის ორგანიზმი შეჩვეული არ არის, ამიტომ ის უარყოფითად რეაგირებს. ასეთი პროდუქტი ძირითადად იწვევს კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის მოშლილობებს, ღვიძლის ფუნქციის დაქვეითებას, ნაღვლის ბუშტის დაავადებებს, ალერგიულ რეაქციებს, მოწამვლებს და ა.შ. ეს არის ნელი სიკვდილის ნაღმი. კომპანიები, რომლებიც ასეთ პროდუქციას აწარმოებენ, რა თქმა უნდა, თავადაც ატარებდნენ კვლევებს, მაგრამ მერე მას მალავდნენ. ამ კომპანიებს ბევრი იქ მომუშავე მეცნიერი განუდგა, როცა ნახეს რასთან ჰქონდათ საქმე. მათ საზოგადოებასაც მიაწოდეს ეს ინფორმაციები და გააფრთხილეს, რომ არ გაჰკარებოდნენ ასეთ პროდუქტს. ყველა ნორმალურმა ქვეყანამ, რომელიც ცდილობს, დაიცვას თავისი ბიომრავალფეროვნება და ხალხის ჯანმრთელობა, ასეთ პროდუქციაზე შემოიღო ნიშანდების კანონი, გენმოდიფიცირებული კულტურების დათესვა კი აკრძალეს. მათ პროდუქციას დააწერეს, რომ არის გენმოდიფიცირებული. შეიძლება დასახელებულიც იყოს, რომელი ინგრედიენტია გენური ინჟინერიით შექმნილი და ა.შ. ჩვენთანაც ასე იქნება.
_ ვინ და როგორ გააკონტროლებს ამ ყველაფერს, მწარმოებლებმა რომ არ მოგვატყუონ?
_ ეს კანონი პირველი აგვისტოდან შედის ძალაში და ყველა კომპანია ვალდებული იქნება, სერტიფიცირებულ ლაბორატორიაში გაიაროს შემოწმება და გაუკეთოს პროდუქციას შესაბამისი ნიშანდება. თუ შეიცავს, დააწეროს, რომ შეიცავს და თუ არ შეიცავს, ესეც აღნიშნოს. სურსათის უვნებლობის სამსახური პერიოდულად ჩაატარებს გარკვეული პროდუქტების შემოწმებას და თუ აღმოჩნდა, რომ მასზე დატანილი ინფორმაცია სინამდვილეს არ შეესაბამება, რა თქმა უნდა, ამას მოჰყვება რეაგირება. ჩვენ და მსგავსი არასამთავრობო ორგანიზაციები კი პერიოდულად განვახორციელებთ მონიტორინგს. თუ დავადგენთ, რომ არის დარღვევა, რა თქმა უნდა, გადავცემთ ზემდგომ ორგანოებს რეაგირებისთვის. ასეთი კანონი ცალსახად ქმნის იმის გარკვეულ წინაპირობას, რომ მოსახლეობა უფრო მეტად იყოს დაცული და ინფორმირებული. საქართველოში ლაბორატორიები, რომელიც გენმოდიფიცირებულ პროდუქციას დაადგენს, უკვე არსებობს. ფირმებს შესაძლებლობა ექნებათ, სხვადასხვა ადგილზე შეამოწმონ საკუთარი პროდუქცია. რაც მთავარია, ამ კანონით იქმნება საშუალება, ყველაფერი თავის ნებაზე არ იყოს მიშვებული. მერე მომხმარებელი თავად გააკეთებს არჩევანს, უნდა მიირთმევს გენმოდიფიცირებულ პროდუქტს და უნდა _ არ მიირთმევს.
_ ანუ ეს კანონი არ გულისხმობს იმას, რომ ქვეყანაში გენმოდიფიცირებული პროდუქტის შემოტანა იკრძალება?!
_ არსებობს გენმოდიფიცირებული ორგანიზმები და გენმოდიფიცირებული პროდუქტი. გენმოდიფიცირებულ ორგანიზმებს შეუძლია გამრავლდეს და აღმოცენდეს. ასეთია სიმინდის, ხორბლის, სოიოს მარცვალი ან ფესვი, რომლიდანაც შეიძლება ცოცხალი ორგანიზმი გაიზარდოს. მათი შემოტანა და გამრავლება ამ კანონით აკრძალულია. საბაჟოზე თუ ვინმეს დააკავებენ, რომელსაც ასეთი ორგანიზმები შემოაქვს, არ შემოატანინებენ, ანდაც დასჯიან. კანონში გაწერილია ნორმები, რა მოელის ასეთ დროს შემომტანს. დაშვებულია გენმოდიფიცირებული ორგანიზმების სამეცნიერო მიზნებისთვის, დახურულ სისტემებში კულტივაცია. რაც შეეხება პროდუქტს, რომელსაც არა აქვს აღმოცენებისა და გამრავლების უნარი, ასეთია, მაგალითად, სოიოს ლეციტინი, რომელიც შემოდის და ყველაფერში გამოიყენება დიდი რაოდენობით, ამაზე ვრცელდება ნიშანდება. პროდუქციას ეწერება `არის გენმოდიფიცირებული~ ან `არ არის გენმოდიფიცირებული~. თუ არ ეწერება, მეწარმე კანონით სასტიკად დაისჯება. კანონში ზუსტად არის ასახული დასჯის ნორმები და ახლა ამის ჩამოთვლას არ დავიწყებ. შეიძლება იმხელა ჯარიმების გადახდა მიუწიოთ, რომ ბიზნესი საერთოდ დაკარგონ. არც ერთ კომპანიას არ ვურჩევ, კანონის გვერდის ავლით გააკეთოს რაიმე, რადგან ჩვენ მონიტორინგსა და საინფორმაციო სამუშაოებს გავაფართოებთ. საკოლმეურნეო ბაზრებსა და მაღაზიებშიც დაწესდება შემოწმებები და პროდუქციის დიდი პარტიების შემომტანები ვალდებული იქნებიან, ლაბორატორიებში, საკუთარი ხარჯებით შეამოწმებინონ პროდუქცია, რაშიც პრობლემას ნამდვილად ვერ ვხედავ. ეს არის საერთო საქმე და არა მგონია, ნებისმიერ შემოსავლად ღირდეს ჩვენი გენოფონდისა თუ ბიოფონდისთვის პრობლემების შექმნა.
ანკა ბაზერაშვილი, გაზეთი "პრემიერი"
1 - USD - 2.416
1 - EUR - 2.981
100 - RUB - 3.922
4360
