"ლიბერთი ბანკის" მოუქნელ სერვისს უკვე ჰყავს ადამიანური მსხვერპლი. ბათუმში გარდაცვლილი პენსიონერი სწორედ ამის შედეგია"

"მივმართავთ მთავრობას, "ლიბერთი ბანკთან" სახელმწიფოს შეთანხმებას გადახედოს"

გაზეთ "პრემიერს" ესაუბრა "ახალგაზრდა ადვოკატების" თანადამფუძნებელი და ხელმძღვანელი არჩილ კაიკაციშვილი:

 - არჩილ, "ლიბერთი ბანკთან" დასრულებული სასამართლოს შემდეგ, ორგანიზაციამ საჯაროდ განაცხადა, რომ ადგილი ჰქონდა შერჩევით მართლმსაჯულებას, რომელიც "ლიბერთი ბანკს" სიკეთეს არ მოუტანდა. რა იგულისხმებოდა შეფასების ასეთ ფორმულირებაში?

- მინდა სრული პასუხისმგებლობით გითხრათ, რომ "ლიბერთი ბანკთან" სასამართლო დავა არ ყოფილა მხოლოდ რიგითი სასამართლო პროცესი, ვინაიდან ბანკის მიმართ სარჩელი შეგნებულად შევიტანე და მსურდა, ამ ერთი უთანასწორო პროცესით, სასამართლომდე საზოგადოების ხმა მიმეტანა, რათა ბანკები საქართველოში ადამიანის უფლებებს აღარ არღვევდნენ. ჩემთვის ეს დავა პროფესიული და სამოქალაქო პრინციპების ერთგულებას ნიშნავდა. შესაბამისად, ამ დავას მხოლოდ ერთი მხარე ჰყავდა - "ლიბერთი ბანკი", ხოლო სასამართლოს გადაწყვეტილებით, კიდევ უფრო მეტად მძაფრი გახდა, ბანკებსა და კლიენტებს შორის სახელშეკრულებო ურთიერთობებიდან წარმოშობილი უსამართლობების განცდა. ჩემს შემთხვევაში, საქმე ეხება ასეთ ისტორიას. მობილური ტელეფონის შეძენის მიზნით, 2013 წლის აგვისტოში, ბანკთან გაფორმდა საბანკო კრედიტის ხელშეკრულება (სამომხმარებლო განვადება). ვალდებულების შესრულების/თანხის გადახდის თარიღად განისაზღვრა ყოველი თვის 4 რიცხვი (ასე, მაგალითად, 2013/09/04; 2013/10/04; 2013/11.04; 2013/12/04 და 2014/01/04). ბანკთან ხელშეკრულებით აღებული ვალდებულება დასრულდა 2014 წლის 4 იანვარს. 2014 წლის 10 იანვარს ბანკმა ოჯახში დარეკა და დატოვა შეტყობინება, რომ მერიცხებოდა პირგასამტეხლო. აღმოჩნდა, რომ 4 დეკემბერს ჩემი მხრიდან დარიცხულმა თანხამ ბანკის მითითებულ ანგარიშზე ასახვა ჰპოვა მომდევნო დღეს, 5 დეკემბერს. შემდეგში, ბანკმა განმარტა, რომ ადგილი ჰქონდა "პროგრამულ დაუდასტურებლობას". ასეთ შემთხვევებს ჩვენს შორის დადებული ხელშეკრულება არ ითვალისწინებდა. ხელშეკრულებაში ასეთი ჩანაწერის შესახებ პროცესზე, ვერც მხარის წარმომადგენელმა, მიმითითა. ამიტომაც თავიდანვე ვიცოდი, რომ, მიუხედავად კაბალური ხელშეკრულებისა, სიმართლე ჩემს მოქმედებაში იყო. ხელშეკრულებაში შემდეგი ვალდებულების არსებობა არც ჩემს ახალგაზრდა კოლეგას უარყვია. კერძოდ, "კრედიტის მთლიანი დავალიანების გადახდა განხორციელდება გადახდის გრაფიკით. გადახდის გრაფიკი წარმოადგენს წინამდებარე ხელშეკრულების განუყოფელ ნაწილს" და რომ "ნებისმიერი გადახდილი თანხა ჩაითვლება ზუსტად შესრულებულ ვალდებულებად, თუ ყოველთვიურად დასაფარი თანხები გადახდილია წინამდებარე ხელშეკრულებაში მითითებულ ვადებში". შესაბამისად, მე ვალდებულება, გრაფიკით განსაზღვრულ ვადაში, კეთილსინდისიერად შევასრულე. სასამართლოს წინაშე დამჭირდა იმის განმარტებაც, რას ნიშნავდა ერთი კალენდარული დღის ცნება და რომ, როცა ვალდებულება შევასრულე, 5 დეკემბერი ნამდვილად არ იყო დამდგარი, სასამართლომ კი დაუსაბუთებელი გადაწყვეტილება მიიღო, თუმცა საქმე კიდევ სხვა მნიშვნელოვან გააზრებაშია - სასამართლომ ვერ შეძლო, შეექმნა პრეცედენტი და საბანკო კერძო სამართლებრივ ურთიერთობებში სრულიად ახალი ტიპის სამართლებრივი სინამდვილისთვის დაედო საფუძველი, რომლითაც მომავალში ბევრი მოქალაქის ინტერესი იქნებოდა დაცული და ბანკები ვეღარ შეძლებდნენ "პროგრამული დაუდასტურებლობის" მიზეზით უსაფუძვლო ჯარიმისა და პირგასამტეხლოს გამოყენებას. სასამართლო არ დაუპირისპირდა საბანკო სისტემას. მისი გადაწყვეტილება გახდებოდა ასეთ მდგომარეობაში მყოფი ყველა სხვა ადამიანისთვის ბანკების მიმართ სასამართლო დავების ახალი ტალღის საფუძველი. ამიტომაც ასეთ განვითარებას მართლმსაჯულებამ ამჯობინა, ბანკების მხრიდან მომხმარებლებზე დომინანტური ბატონობა ძალაში დარჩენილიყო. თუკი ვინმე ფიქრობს, რომ "ახალგაზრდა ადვოკატები" ბანკთან დავაში დამარცხდა, საქმე სიბეცესთან გვექნებოდა. ჩვენმა ქეისმა კიდევ უფრო გაამწვავა ის პრობლემური საკითხები, რომელიც საბანკო სფეროში არსებობს. მათზე პასუხი ბანკებს მოეთხოვებათ და არა მომხმარებლებს. მოსამართლე ელისო ტუკვაძეს ჰქონდა შესაძლებლობა, სხვა გადაწყვეტილება მიეღო, მაგრამ მოსამართლემ ობიექტური შესაძლებლობა საბანკო ურთიერთობებში ახალი წესრიგის დაწყების ნებად ვერ აქცია. საკითხზე ისტორიული პასუხისმგებლობა ვერ აიღო. ამასთანავე, პროცესზე ფორმალურად დაცულმა შეჯიბრებითობის პრინციპმა კიდევ უფრო მეტად წარმოაჩინა ის ფაქტი, რომ სასამართლოს "ლიბერთი ბანკის" მიმართ სხვა გადაწყვეტილების ალტერნატივაც არ გააჩნდა. როდესაც პროცესამდე ერთი დღის ადრე, პრესკონფერენციაზე განვაცხადე, რომ გვქონდა აზრი, რომ ბანკი დღემდე საპარლამენტო ოპოზიციის ინტერესების გამტარი იყო, მოსამართლემ შესავალშივე მოგვიწოდა მხარეებს და დაინტერესდა, ისევ გრძელდებოდა თუ არა ჩვენს შორის ვნებათაღელვა. ჩანს, ჩემს გამოსვლას ყურადღებით მოუსმინა, სადაც მხოლოდ ფაქტის კონსტატაციას ვახდენდი, როცა აღვნიშნე, რომ ბანკის ყოფილი გენერალური დირექტორი და დღეს ბანკის სამეთვალყურეო საბჭოს აღმასრულებელი თავმჯდომარე ყოფილი მთავრობის მინისტრი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი და ყოფილი მმართველი პარტიის ერთ-ერთი ლიდერია. ფაქტია, სასამართლო დამოუკიდებლობის დეფიციტს განიცდის, თუმცა შერჩევითი მართლმსაჯულება, არა მგონია, სიკეთის მომტანი იყოს "ლიბერთი ბანკისთვის". მე მას სასამართლო სხდომამდე მოვუგე, რადგანაც მნიშვნელობა არ აქვს, მოცემულ შემთხვევაში, რა წერია ქაღალდზე, მნიშვნელობა აქვს - რა სინამდვილეში ვცხოვრობთ, როგორ ვრეაგირებთ და ვინ არის მართალი?! ცხადია, დაკისრებულ ჯარიმას, ალბათ, უკვე 50 ლარამდე გადავიხდი, მაგრამ ბანკს უღირდა კი 35 ლარი ასეთ თვითდამარცხებად, მკითხველმა განსაჯოს...

- თქვენი განცხადებით, მნიშვნელოვანია, ასეთი უკანონობის წინაშე მყოფმა მოქალაქეებმა მიმართონ უფლების სამართლებრივი წესით დაცვას, რადგანაც არსებობს მაღალი ალბათობა, ბანკებმა ხანდაზმულობის 3-წლიანი ვადის დაცვით, მოქალაქეების მიმართ, მიმართოს სასამართლოს და არარსებული ვალდებულების შესრულება მოითხოვოს. კონკრეტულად რას გულისხმობთ ამ განცხადებაში?

- მოქალაქეებმა უნდა იცოდნენ, რომ სამოქალაქო კოდექსით არსებობს ვალდებულების შესრულების მოთხოვნის სამწლიანი ვადა. ხელშემკვრელ მხარეს უფლება აქვს, მეორე მხარეს ვალდებულების შესრულება მოსთხოვოს სამი წლის განმავლობაში. ასე, მაგალითად. როდესაც "ლიბერთი ბანკთან", 2014 წლის 4 დეკემბერს ხელშეკრულება დამისრულდა, შესაძლებელია, ბანკს 10 იანვარს არ დაერეკა და არ ეცნობებინა, რომ მქონდა ე.წ. ვალდებულება შესასრულებელი. ასეთი შეტყობინება, ელემენტარულად, ბანკს განეხორციელებინა სამი წლის მანძილზე, ნებისმიერ დროს, მაგალითად, 2017 წლის 3 იანვარს. ბანკს სამწლიანი ვადის ამოწურვის წინა დღეს შეუძლია დაურეკოს მომხმარებელს და მოსთხოვოს იმ ვალდებულების შესრულება, რომელიც, შესაძლებელია, კლიენტს დასრულებული ჰგონია. შესაბამისად, მოქალაქეები უნდა გაფრთხილდნენ და მიიღონ გადაწყვეტილებები, როდესაც ბანკებთან დადებულია სასესხო ხელშეკრულებები, ამ ვალდებულებების ამოწურვის შემდეგ, მიმართონ ხელშემკვრელ ბანკებს და გააუქმონ ის ანგარიშის ნომერი, რომელიც სპეციალურად იქნა გახსნილი ვალდებულების შესრულებისთვის. ამასთანავე, ბანკს მოსთხოვონ ცნობა, რომ მოცემული ხელშეკრულების ფარგლებში არავითარი დავალიანება აღარ აქვთ. ამ გზით შესაძლებელი იქნება, თავიდან ავიცილოთ ის მანიპულაციები, რომელსაც შესაძლებელია ადგილი ჰქონდეს.

- არჩილ, თქვით, რომ "ახალგაზრდა ადვოკატები" სამოქალაქო კამპანიის დაწყებას აპირებს. რა ფორმით და როდის?

- "ლიბერთი ბანკის" საქმიდან გამომდინარე, ორგანიზაცია მასშტაბური სამართალწარმოებისა და სამოქალაქო კამპანიის მომზადებას უკვე შეუდგა. პირველი, რაც გავაკეთეთ, ესაა ცხელი ხაზი 2 374509 ნომერზე, როდესაც "ლიბერთი ბანკისგან" დაზარალებულ მოქალაქეებს იურიდიულ დახმარებას გავუწევთ. ჩვენი მიზანია, ბანკები გახდნენ კეთილსინდისიერი მხარე და პატივი სცენ მოქალაქეებს. ორგანიზაცია შეეცდება, საზოგადოების მაქსიმალურ ინფორმირებას და სასამართლო გადაწყვეტილების ფართო თვალსაწიერით წარმოჩენას. შესაბამისად, ნაბიჯ-ნაბიჯ განვახორციელებთ შემდეგ გადაწყვეტილებებს: მივმართავთ მთავრობას "ლიბერთი ბანკთან" სახელმწიფოს შეთანხმების გადახედვის მოთხოვნით, რათა ბანკს ბაზარზე მონოპოლისტური მდგომარეობა აღარ ჰქონდეს, რაც გამოიხატება პენსიონერებისა და ადგილნაცვალი პირების მიმართ ექსკლუზიურ მომსახურებაში, რა დროსაც, ბანკი ცალსახად არღვევს ასეთი მომსახურების სტანდარტებს და მომხმარებლებს, ფაქტობრივად, თაკარა მზის ქვეშ სთავაზობს კუთვნილი სახელმწიფო დახმარებების მიღებას. ასეთ სერვისს უკვე ჰყავს ადამიანური მსხვერპლი. ბათუმში ცოტა ხნის წინ გარდაცვლილი პენსიონერი, სწორედ ამ მოუქნელი სისტემის შედეგია. მთელი თბილისის მასშტაბით მოხდება საინფორმაციო კამპანიის წარმოება, რომელიც ბანკებს მოუწოდებს, დაიცვან ადამიანის უფლებები. ვეძებთ სპონსორს, რომელიც, ელემენტარულად, უზრუნველყოფს ბუკლეტებისა და სპეციალური მაისურების დაბეჭდვას. ჩვენი ძალა სიმართლეშია. ამიტომაც მივმართავთ საქართველოს იუსტიციის უმაღლეს საბჭოსა და საქართველოს უზენაეს სასამართლოს, რათა შეფასდეს მოსამართლე ელისო ტუკვაძის მიერ 21 მაისს მიღებული გადაწყვეტილების დასაბუთება. მაინტერესებს, რატომ შეექმნა მოსამართლეს სხვა შინაგანი რწმენა, როდესაც მისთვის შინაგანი რწმენა ხელშეკრულების შინაარსიდან გამომდინარეობდა. ყველაზე მთავარი, ჩვენ მივმართავთ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს და ვიდავებთ საკითხზე, რათა მომხმარებლებს დაუბრუნდეთ სამართლიანი სასამართლოს უფლება. ჩვენ დღეს, ბანკის კაბალური ხელშეკრულების პირობების გამო, მოკლებულნი ვართ შესაძლებლობას, გადაწყვეტილება გავასაჩივროთ ზემდგომ ინსტანციებში. ბანკი ანტიკონსტიტუციურ შეთანხმებებს დებს. სამართლიანი სასამართლოს უფლება მხარის ნება კი არ არის, არამედ ადამიანის ფუნდამენტური უფლება, რომელსაც ყველა კერძო თუ საჯარო დაწესებულებამ პატივი უნდა სცეს. როგორც ჩანს, ეს "ლიბერთი ბანკში" არ იციან, არადა სურვილი დამეკარგა, ბანკის მიერ იურისტის პოზიციაზე გამოცხადებულ ვაკანტურ თანამდებობაზე კონკურსში მონაწილეობა მიმეღო და ჩემი მცირედი გამოცდილება გამეზიარებინა. ორგანიზაცია სასამართლოს გადაწყვეტილებას - როდის შესრულდა ვალდებულება - საჯარო დისკუსიის საგნად აქცევს საბანკო სამართლის ქართველი და უცხოელი ექსპერტებისთვის, სპეციალისტებისთვის, სამართლის ცენტრებისთვის. შეადარებს ევროსასამართლოს პრეცედენტულ გადაწყვეტილებებს. მოახდენს ბანკსა და მომხმარებელს შორის დადებული ხელშეკრულებების სამართლებრივ ექსპერტიზას. შეიმუშავებს დოკუმენტს, რომელიც სახელმძღვანელო გახდება მომხმარებლების უფლებების დაცვის მიმართულებით. ამ პროცესში, ჩვენ არ ვიქნებით მარტო. ჩვენ ვიქნებით მოქალაქეებთან ერთად. ჩემმა ახალგაზრდა კოლეგამ, ბანკის იურისტმა, სასამართლო სხდომაზე თქვა, რომ ბანკი არ არღვევს მოქალაქეების უფლებებს და მასაც სურდა ისეთ ქვეყანაში ცხოვრება, სადაც კეთილდღეობა იქნებოდა. ჩანს, ღირებულებები ერთი გვაქვს, მაგრამ მისი განხორციელების გზები - განსხვავებული. მე შემრცხვებოდა, მეთქვა, რომ "ჩვენ ეს დავა მოვიგეთ. ჩვენ პატივს ვცემთ სასამართლოს გადაწყვეტილებას. ჩვენ გავმართლდით"! ნეტარ არიან მორწმუნენი... სწორედ ასეთ შემთხვევებზე ამბობენ.

- გეთანხმებით, მომხმარებლებსა და ბანკს შორის ხელშეკრულებები კაბალურია. ტექსტი ისეა შედგენილი, რომ განმარტებებს საჭიროებს. სად ხედავთ გამოსავალს?

- ჩვენ საკითხის საჯარო სივრცეში, კვალიფიციური მსჯელობით, გადაწყვეტის მომხრე ვართ, თუმცა ეს არ გამორიცხავს, ქვეყანაში საბანკო პოლიტიკის შემქმნელებს, მათი დანიშნულება და ვალდებულებები, საპროტესტო შეძახილებით არ შევახსენოთ. მთელ ამ პროცესში დუმს საქართველოს ეროვნული ბანკი. ეროვნული ბანკი ჩემს მიმართ გაგზავნილ წერილში იმ ფაქტს, რომ ყველა მოქალაქე უფლებაწართმეულია, დავა ზემდგომ ინსტანციებში გააგრძელოს, კონსტიტუციის დარღვევად არ მიიჩნევს. ბანკის მომხმარებელთა უფლებების დაცვის დეპარტამენტების არსებობაც ფიქციაა. "ლიბერთი ბანკის" მაგალითზე, მის ხელმძღვანელს, მაია არსენიშვილს, არავითარი ნება არ აღმოაჩნდა, პასუხი გაეცა კითხვაზე - ვიყავი კეთილსინდისიერი გადამხდელი თუ ვალდებულების დამრღვევი?! დუმს საქართველოს ბანკების ასოციაცია. ამ ორგანიზაციის დანიშნულებას ვერ ვხედავ. მრავალი წელია არსებობს, მაგრამ არა მომხმარებელთა უფლებების სადარაჯოზე. როდესაც ჩვენ მათ შევხვდით, გვითხრეს, რომ ასოციაციის ერთ-ერთი წუხილია ის ფაქტი, რომ ბანკებს საქართველოში ეთიკის კოდექსი არ გააჩნიათ. ასეთი კოდექსი აუცილებელია, მაგრამ მის შექმნამდე არც ბანკების ასოციაცია და არც თავად ბანკები ყურადღებას არ აქცევენ იმ მოქალაქეებს, რომლებიც, კაბალური ხელშეკრულებების გამო, ხან სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ასრულებენ, ხან კი ასეთი მცდელობები აქვთ. გადაწყვეტილებები, ახალი რეგულაციის მიმართულებით, სამთავრობო დონეზეა მისაღები. ირაკლი ღარიბაშვილის მთავრობას ამის რესურსი გააჩნია. მათ შორის, ყველაზე რთული ვითარებაა "კრედიტ ინფო - საქართველოსთან" დაკავშირებით. ეს საერთოდ სხვა თემაა, მაგრამ, რადგანაც შევეხეთ, მხოლოდ ერთს ვიტყვი. ორგანიზაციამ დაადგინა, რომ ბანკებსა და "კრედიტ ინფო - საქართველოს" შორის ხელშეკრულებას გრიფი "საიდუმლო", კონფიდენციალობის სტატუსი აქვს მინიჭებული. რა ინფორმაციას გადასცემენ ბანკები მომხმარებლებს კლიენტების გვერდით ავლით და რატომ ადევს, ჩვენი აზრით, საფუძველშივე უკანონო შეთანხმება-დოკუმენტს გრიფი "საიდუმლო", ჟურნალისტური გამოძიების საგანი უნდა გახდეს. ორგანიზაცია დოკუმენტურად წარმოგიდგენთ იმ ფაქტს, რომ ასეთი გრიფირება ფაქტია და მას თავად "კრედიტ ინფო - საქართველო" ადასტურებს. ამიტომაც ბრძოლას ჩვენი უფლებებისთვის ყოველთვის აქვს აზრი. ეს არის ჩვენი ვალდებულება. მინდა, საქართველო ევროპის ნამდვილი ნაწილი გახდეს. ევროპაში რომელიმე ბანკის ცენტრალური ოფისის წინ, მომხმარებლებს ამ ბანკთან დადებული ხელშეკრულებები რომ დაეწვათ, როგორც ეს "ლიბერთი ბანკის" შენობის წინ მოხდა, ბანკი მოქალაქისადმი მიყენებული ზიანის გამო, ბოდიშს მოიხდიდა, თუმცა პროტესტის დროს "ლიბერთი ბანკიდან" მხოლოდ დაცვის პოლიციის წარმომადგენელი მოგვიახლოვდა და გვითხრა, რომ შენობისთვის სურათი არ გადაგვეღო. ამ დღის ბევრი ფოტო გადავიღეთ და ცხადია, ჯერ ჩვენ მხოლოდ გვინდა, რომ ვიყოთ ევროპა. 

ლაშა ნოდია, გაზეთი "პრემიერი"

FaceBook