ჭაჭა, სოჭი, ოლიმპიადა და... გარანტიები

ეს ისტორია სულ მცირე ხნის წინ, სოჭის ოლიმპიადის დღეებში გადამხდა თავს, როდესაც სოჭში  უსაფრთხოების დაცვის არნახული ზომები იყო გატარებული, რაც ითვალისწინებდა ნებისმიერი შესაძლო ექსცესისგან  ოლიმპიადის ყველა მონაწილის დაცვას. თითქმის ყოველ ნაბიჯზე ოლიმპიური ობიექტების ყველა შესასვლელ-გამოსასვლელში გამოჭიმული იყვნენ დაკუნთული და მკაცრი მამაკაცები, რომლებიც მათზე დაკისრებულ მოვალეობას თავს დიდი მონდომებით ართმევდნენ, არაფერს ვამბობ მათზე, ვინც სამოქალაქო ფორმებში გაფაციცებით ადევნებდა თვალ-ყურს ირგვლივ მიმდინარე მოვლენებს და უსაფრთხოების სამსახურის საქმეს უწევდა კოორდინირებას. თუმცა, ცხოვრება და სინამდვილე საკუთარ სიურპრიზებს გვთავაზობს.

 ოლიმპიური თამაშების გახსნამდე ერთ-ერთ დღეს სოჭის აეროპორტში შევხვდი ჩემს ქართველ კოლეგას, რომელიც თბილისიდან  ოლიმპიური თამაშების გასაშუქებლად, საქართველოს ოლიმპიური კომიტეტის დელეგაციასთან ერთად, საგანგებოდ აღდგენილი პირდაპირი ავიარეისით “თბილისი-სოჭით” ჩამოვიდა. უნდა აღვნიშნო, რომ ჟურნალისტი თენგიზ პაჭკორია გავიცანი თბილისში 2013 წლის ოქტომბერში საქართველოს საპრეზიდენტო არჩევნების დროს, სადაც მე  ერთ-ერთი რუსული გამომცემლობის წარმომადგენლის რანგში ვიმყოფებოდი. თუმცა ჩვენი დამეგობრება მეტწილად 1960-1980-იანი წლების  ქართული ფეხბურთისადმი უზომო სიყვარულმა განაპირობა, როდესაც ჩვენი ბავშვობის სათაყვანებელი ფეხბურთელების მიხეილ მესხის, სლავა მეტრეველის, გიორგი სიჭინავას, მურთაზ ხურცილავას, დავით ყიფიანის, ვლადიმერ გუცაევის, ალექსანდრე ჩივაძის, რამაზ შენგელიას, თენგიზ სულაქველიძისა და “ტყავის ბურთის” სხვა გამოჩენილი ოსტატების მაღალი კლასის გაფურჩქვნის ხანა იყო. თბილისის დინამოელებს იმ დროს ვირტუოზული თამაშის გამო “ქართველ ბრაზილიელებადაც” მოიხსენიებდნენ.

 უნდა აღვნიშნო, რომ უხსოვარი დროიდან  არსებული ქართული სტუმართმოყვარეობის ადათ-წესების თანახმად, სტუმრებსა და მეგობრებს გულუხვად უმასპინძლდებიან, სტუმრისადმი მიძღვნილი პურმარილის შემადგენელია ლეგენდარული ჭაჭა, რომელიც საქართველოს ერთ-ერთი ბრენდია და  ცნობილია მთელ მსოფლიოში. ის დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელ პოსტსაბჭოთა სივრცეში და ყოფილი სსრკ-ს საზღვრებიდან უფრო შორსაც. ადლერში სასტუმროში განთავსების შემდეგ, ჩემმა მეგობარმა თენგიზმა მისახსოვრა ჭაჭა, რომელიც 0.5-ლიტრიან მინერალური წყლის პლასტიკურ ბოთლში იყო ჩასხმული. ჭაჭის მოსალოდნელი დეგუსტაციის მოლოდინში, რომელიც სოჭში უნდა შემდგარიყო, და სადამდეც ოლიმპიური პარკიდან 40 წუთის სავალი იყო, მივადექი ადლერის რკინიგზის სადგურს. გუმანითაც კი ვერ ვხვდებოდი, რა შთამბეჭდავი მოვლენები განვითარდებოდა და როგორი პრობლემების გადაწყვეტა მომიწევდა ჩემი ცხოვრების უახლოეს საათებში.

მას შემდეგ, რაც ვაგზალზე თავიდან ფეხებამდე შემამოწმეს და გამჩხრიკეს რაიმე მეტალის ნივთების ფლობაზე, ჯერი მიდგა ჭაჭის პლასტიკურ ბოთლზე, რომელიც ხელჩანთის უქონლობის გამო უყურადღებოდ ჩავიდე ქურთუკის ჯიბეში.

“ეს რა ბოთლია?” - დაინტერესდა პოლიციელი.

“ჭაჭა” - მოკლედ მოვუჭერი. მისი სახის გამომეტყველების მიხედვით ამ სიტყვამ ფრიად დააფრთხო. დაუყოვნებლივ გახსნეს ბოთლი მისი შიგთავსის შესამოწმებლად, რასაც  მრისხანე მითითება მოჰყვა:

“აკრძალულია!”

ჩემს შეკითხვას, რატომ ან რის საფუძველზე მიკრძალავდნენ, მოჰყვა ზრდილობიანი განმარტება, რომ ოლიმპიური ქარტიის თანახმად, ოლიმპიური სულისკვეთებით უნდა გაიგო, რომ ოლიმპიურ ზონაში ალკოჰოლური სასმელების შეტანა აკრძალულია. ინსტრუქციის თანახმად, შემომთავაზეს “ყოველი შემთხვევისთვის”, იქვე ადგილზე დამელია მთელი ბოთლი, ანუ 0.5 ლიტრი 650 გრადუსის სიძლიერის ალკოჰოლი, შესაბამისი პურმარილის გარეშე ასეთი პერსპექტივა არცთუ ისე საინტერესოდ და სასიამოვნოდ მომეჩვენა. ალტერნატივის სახით შემომთავაზეს, დაცვის სამსახურისთვის ნებაყოფლობით ჩამებარებინა ბოთლი, რაზეც ვერანაირად ვერ დავთანხმდებოდი მორალურ-ეთიკური პრინციპებიდან გამომდინარე. ასე უბრალოდ ნაჩუქარის გასხვისება კულტურულ საზოგადოებაში მიუღებელია. უცებ გამოაშკარავდა, რომ “ყოველი შემთხვევისთვის”, ინსტრუქციის თანახმად, დაცვის სამსახური ბოთლის შიგთავსს დაუყოვნებლად კანალიზაციაში გადაუძახებდა, რომელიც... სიახლოვეს არ იყო. ძირს დაღვრა არ შეიძლება, ირგვლივ ხალხია, ხოლო ასეთი სიძლიერის ჭაჭა შესაძლოა, ნებისმიერი ნაპერწკლით აალდეს, რაც ძალიან დიდ რეზონანსს გამოიწვევს. პოსტის დატოვება და ბოთლით ხელში ტუალეტში წასვლა არ შეიძლება, შეიძლება კანონის ფარგლებში სასმელის მითვისებაზე გაჩნდეს ეჭვები.

უმაღლესი ხელმძღვანელობა, როგორც მივხვდი, არანაკლებ პოლკოვნიკი იქნა გამოძახებული შემდგომი კონსულტაციისთვის, რადგან “ყოველი შემთხვევისთვის”  გათვალისწინებულ არც ერთ სიტუაციას არ შეესატყვისებოდა ჩემი შემთხვევა. განმარტებისთვის: ოლიმპიური თამაშების დროს, ინსტრუქციის თანახმად, ყველა ტერიტორია იყოფოდა “ბინძურ და სუფთა” ზონებად, იმის მიხედვით ოლიმპიური იყო თუ არა ეს ობიექტი. ხოლო ყოველი გადაადგილება “ბინძური ზონიდან სუფთა ზონაში” დეტალურ ჩხრეკას ექვემდებარებოდა. მაგრამ ეს აქ არ მუშაობდა, რადგან იმ ზონაში, საიდანაც მე მოვდიოდი, ვერ უნდა მეშოვნა ალკოჰოლური სასმელი. ჟანრის ყველა წესის თანახმად, ის იქ არ უნდა ყოფილიყო, ანუ ეს ალკოჰოლით სავსე ბოთლი იმისთვის უნდა ჩამოერთმიათ გაჩხრეკის დროს, ვინც სუფთა ზონაში შეიტანა. მიუხედავად ყველაფრისა, ჯიუტად, ყველა ინსტრუქციის საპირისპიროდ, ჭაჭის ბოთლი ყველას თვალწინ მაგიდაზე იდგა, არა ვირტუალური, როგორც ეს ჩვენს კომპიუტერულ საუკუნეშია მიღებული, არამედ სრულიად რეალური. და რაც ყველაზე საინტერესოა, მე არ დამირღვევია წესები. სხვა სიტყვებით, ის, რომ ჩემს ჯიბეში აღმოჩნდა ერთი ბოთლი ჭაჭა, წინა საკონტროლო პოსტის სერიოზული შეცდომა იყო, რომელიც კვლავ და კვლავ იმავე მკაცრ “ფორმიან ამხანაგს” ექვემდებარებოდა. დრო მიდიოდა, არაფერი ხდებოდა, ყველა ხან ერთმანეთს და ხანაც ბოთლ ჭაჭას უყურებდა. პოლიციელებს თვალებში საკუთარ მომავალზე  სერიოზული შიში აღბეჭდვოდათ, ოლიმპიადა ხომ ჯერ არც კი დაწყებულიყო და უკვე ასეთი შეცდომა - ამისთვის თავზე ხელს არავინ გადაუსვამდათ.

ტელეფონით ვურეკავ თენგიზს, ვრთავ ხმამაღლად მოსაუბრეს, რომ ყველამ გაიგონოს ჩვენი დიალოგი. ის კატეგორიულად არ მირჩევს, ბოთლი დაცვის სამსახურს დავუტოვო.

“საღამოს სადილად დალევენ, სხვაგვარად არ არსებობს”, - მპასუხობს თენგიზი. ის ნახევრად ხუმრობით, ნახევრად სერიოზულად მირჩევს ტელეფონით, “თუ ჭაჭას ჩააბარებ პოლიციას, მოითხოვე, შეადგინონ სახელმწიფოსთვის შესანახად ჭაჭის მიღება-ჩაბარების აქტი, ხოლო ოლიმპიადის შემდეგ ამ ჭაჭას კანონიერად დაიბრუნებ უკან”.

გადავწყვიტე, მკერდით დამეცვა საქართველოს ერთ-ერთი სიმბოლო, რომელიც ჩემმა მეგობარმა მისახსოვრა, და სიტყვებით, რომ მე ძალიან მეჩქარება, მტკიცედ ვიღებ ხელში ბოთლს. იწყება ხანგრძლივი მოლაპარაკებები რაციით მაღალ უფროსობასთან. ჩემს მოსაზრებას ვუზიარებ უმაღლეს კონსილიუმს, სიმართლე ითქვას “სუფთა ზონიდან” სადაც ახლა ჩვენ ვიმყოფებით, მე მსურს სტრატეგიული ობიექტის რკინიგზის ვაგზლის გავლით ე.წ. “ბინძურ ზონაში” - ქალაქ სოჭში წასვლა. ე.ი. სოჭში ჭაჭით სიარული შეიძლება, მაგრამ აი, ვაგზალზე ელმატარებლით ჭაჭის გადატანა კატეგორიულად აკრძალულია. მოცემულობის ასეთ თანხვედრას ბნელ ჩიხში შევყავართ. ყველა მძიმედ სუნთქავს, სახეზე ოფლი ასხამთ. გადაწყვეტილება არ არის.

უნდა ითქვას, რომ სოჭში თანამშრომლები ოლიმპიურ ობიექტებზე სამუშაოდ მთელი რუსეთიდან იყვნენ მივლინებული, რომლებსაც ერთად და ერთხმად უნდა ემუშავათ. იძულებით მისდევდნენ შაბლონს, რაც მათ ერთად შეკრებილებს ასწავლეს. მე შევთავაზე დაცვას, გავეცილებინე მატარებლამდე და ზედამხედველობის ქვეშ ჩავსულიყავი სოჭში, რათა დარწმუნებულიყვნენ, რომ უკან ჭაჭით დავბრუნდებოდი. დაძაბულობა იზრდებოდა, პოლკოვნიკს უნდოდა ხმამაღალ ტონზე გადასულიყო და მაგიდაზე ხელი დაერტყა, მაგრამ უსაფრთხოების სამსახურის ინსტრუქციის თანახმად... უნდა შეენარჩუნებინა სიმშვიდე და ზრდილობა. ამასთანავე, რეალური საშიშროების წინაშე დადგა თანამშრომლების მომავალი, რადგან უყურადღებობის შემთხვევაში საორგანიზაციო შედეგები შეიძლება ძალიან მკაცრი ყოფილიყო - თანამდებობის, პენსიის დაკარგვა, სამსახურიდან განთავისუფლება. თანაც, ჩემს კისერზე ჩამოკიდებული ე.წ. ბეიჯ-იდენტიფიკატორი ამცნობდა, რომ მე პრესის წარმომადგენელი ვიყავი, და ყველაფერი შეიძლება ფართო მასებისთვის ცნობილი გამხდარიყო, თუკი საკითხი მშვიდობიანად არ მოგვარდებოდა. მე კიდევ ერთი არგუმენტი მოვიშველიე ჭაჭის დასაცავად, მცირე პოლიტიკური ელემენტი შევმატე სიტუაციას, აშკარად ვეშმაკობდი, რომ ეს ქართული ოლიმპიური დელეგაციის ერთ-ერთი ხელმძღვანელის ბოძებული საჩუქარი იყო.

ძლიერმა ქარმა დაბერა, ინსტინქტურად ზურგი ვაქციე ქარს და ჩემი მზერა ოლიმპიური ავტობუსების გაჩერებას გადააწყდა. საქმე ისაა, რომ სოჭში ოლიმპიური პარკიდან შეიძლებოდა წასულიყავი როგორც მატარებლით, ისე ავტობუსით, რომლის გაჩერება ვაგზლის გვერდით იყო. პრინციპული სხვაობა იმაში მდგომარეობდა, რომ ავტობუსი სტრატეგიულ სატრანსპორტო ობიექტად არ ითვლებოდა, როგორიც იყო ვაგზალი და ავტობუსში შესვლის წინ არავინ გამოწმებდა, რადგან, ინსტრუქციის თანახმად, “სუფთა ზონიდან ბინძურ ზონაში” გადასასვლელად გამოიყენებოდა. როგორ გაიხარა ყველამ, როცა გამოსავალი აღმოვაჩინე. დიდი პატივით მიმაცილეს ავტობუსამდე და სიტყვებით: “სასიამოვნო სანახაობა გქონდეთ”, რომლის შინაარსმაც საკმაოდ დამაფიქრა, ჩამსვეს ავტობუსში. ამ გამონათქვამის მნიშვნელობა მხოლოდ მეორე დღეს გავარკვიე, როდესაც სპორტის სასახლისკენ მიმავალმა, შეკითხვაზე: “როგორ მოვხვდე იქ?” ახსნა-განმარტების გარეშე მოვისმინე: “სასიამოვნო სანახაობას გისურვებთ”. როგორც მივხვდი, ამ შაბლონური ფრაზით უნდა დაესრულებინათ საუბარი ოლიმპიადის ყველა სტუმართან, რათა მომსახურე პირებს პატივისცემა და ზრდილობა გამოეხატათ.

აი, ასე იქნა გამოვლენილი და აღკვეთილი, ოლიმპიური ქარტიის თანახმად, ეროვნული ალკოჰოლური სასმელის - ჭაჭის არსებობა აკრძალულ ზონაში. ამასთანავე, მაღალ დონეზე იდგა, თავისი ინსტრუქციებით, უსაფრთხოების სამსახური, არ დაზარალებულა დემოკრატიის პრინციპებიც. თანაც ბოთლი ჭაჭა, ჩემი ღრმა რწმენით, კურთხეულია ოლიმპიური სულით და შესაძლოა, თავისი როლი ითამაშოს მომავალში საქართველოსა და რუსეთს შორის კეთილმეზობლური ურთიერთობის აღდგენის საქმეში.

თენგიზის შთამბეჭდავი იერი (ის გამოწყობილი იყო საქართველოს ოლიმპიური ნაკრების ფორმაში, სპორტული ქურთუკით, წარწერით: “GEORGIA SUKHUMI”, და ორიგინალური ქუდით, წარწერით: “GEORGIA”, ქუდზე ეკიდა საახალწლო ბურთულები საქართველოს დროშის გამოსახულებით) არა მარტო დასავლელი და რუსი ტელეჟურნალისტების, ბავშვებისა და სიმპათიური ქალბატონების ყურადღებას იპყრობდა, არამედ ოლიმპიადის უსაფრთხოების სამსახურის თანამშრომლებისაც, რომლებიც არა მარტო თენგიზს, არამედ მის თანმხლებ პირს, ამ სიტყვების ავტორს,  ყველგან ატარებდნენ. ერთხელ არაფრით არ მიშვებდნენ კანადა-ლატვიის ჰოკეის მატჩის შემდგომ პრესკონფერენციაზე, თუმცა შემოწმების ორი ეტაპი და დოკუმენტების კონტროლი გავლილი მქონდა, მაგრამ ბოლო შესასვლელში რუსეთის პოლიციის ოფიცრებმა მითხრეს, რომ ჩემი აკრედიტაცია არ მაძლევდა პრესკონფერენციის დარბაზში შესვლის უფლებას. მაგრამ თენგიზის ბუმბერაზმა შესახედაობამ და სიტყვებმა დაარწმუნა ისინი და პოლიციის ოფიცერმა თენგიზს მიმართა სიტყვებით: “თუ თქვენ იძლევით გარანტიას, რომ თქვენი თანმხლები მამაკაცი წესრიგს არ დაარღვევს დარბაზში, მაშინ ჩვენ მას გავატარებთ”. მე და თენგიზი ძლივს ვიკავებდით სიცილს, მაგრამ დავაფასეთ ოფიცრის მახვილგონიერება, რომელმაც ამ ორიგინალური ფრაზით თენგიზის პატრონაჟში გადამცა და ამ ლამაზი ფრაზით იპოვა ღირსეული გამოსავალი სიტუაციიდან... იმ საღამოს ჩვენ ჯერ კიდევ არ ვიცოდით, რომ ვესწრებოდით ბრიფინგს, რომლის ერთ-ერთი მონაწილე ჰოკეის ტურნირის მომავალი გამარჯვებული გუნდის მწვრთნელი იყო, ხოლო მეორემ საკუთარი გუნდი ოლიმპიადის აღმოჩენად აქცია, რადგან კანადელებმა შეხვედრის დასრულებამდე მხოლოდ რამდენიმე წუთით ადრე შეძლეს გამარჯვების შაიბის გატანა.

პრესკონფერენციის მიმდინარეობისას თენგიზმა დარბაზში ხმამაღლა წარმოთქვა “ლატვია, მასტერკლას” - ეს სიტყვები ლატვიის ნაკრების მთავარ მწვრთნელს, კანადელ სპეციალისტს თედ ნოლანს ეკუთვნოდა. დარბაზში მყოფმა ლატვიელმა კოლეგებმა აპლოდისმენტებით დააჯილდოვეს ქართველი კოლეგის ეს სიტყვები, ხოლო ნოლანმა მადლობის ნიშნად ექსკლუზიურად თენგიზთან გადაიღო სურათი, სურათის გადაღების პატივი კი მე მხვდა წილად. ასეთი შეხვედრები და მსგავსი ეპიზოდები ოლიმპიადაზე ხშირად ხდებოდა.

მე და თენგიზს კი დაგვებადა ერთი იდეა - გავემგზავროთ სამხრეთ კორეაში 2018 წლის ოლიმპიურ თამაშებზე, რომ შევამოწმოთ  ადგილობრივი უსაფრთხოების სამსახური იმავე მეთოდით - ბოთლი ჭაჭით. ეს მოგვცემს საშუალებას, გავატაროთ პარალელი, როგორ მუშაობდა სოჭში შესაბამისი სამსახურები.

ცოტა ხნის წინ ჩემს მოსკოვის ბინაში სტუმრად მყავდა თენგიზი, რომელიც ფინეთიდან, როვანიემიდან სამშობლოში ბრუნდებოდა მოსკოვის გავლით. ფინეთში ის ესწრებოდა მსოფლიო ჩემპიონატს ზამთრის ცურვაში, აშუქებდა მას და, აგრეთვე, ამხნევებდა ლეგენდარულ ქართველ მოცურავეს ჰენრი კუპრაშვილს, რომელიც ამ ჩემპიონატში მონაწილეობდა. მე და თენგიზმა კიდევ ერთხელ გავიხსენეთ სოჭის ოლიმპიური დღეები, დავაგემოვნეთ ჭაჭა იმ ლეგენდარული ბოთლიდან, რომელიც დავიხსენი უსაფრთხოების სამსახურის ოფიცრებისგან ადლერში და თვითმფრინავით მშვიდობიანად ჩამოვაბრძანე მოსკოვში.

P.S ოლიმპიურ თამაშებზე ჩემი თავგადასავლების შემდეგ ჭაჭა, სოჭი, ოლიმპიადა და ..... გარანტია ჩემთვის ურთიერთგადაჯაჭვულ ცნებებად იქცა. ცხოვრება გარკვეულწილად წინ უსწრებს ინსტრუქციებს, ისეთ მკაცრ და ყოვლისმომცველს, როგორიც იყო სოჭის ოლიმპიადაზე. აი, როგორ მიმდინარეობს მოვლენები, რომლებიც წარმოშობენ ანეკდოტებს, ურომლისოდაც არ ჩაივლის არც ერთი სუფრა, იმავე ჭაჭასთან ერთად.

გაზეთი "პრემიერი", სერჟ იოანესიანი, მოსკოვში მცხოვრები თბილისის მკვიდრი, ჟურნალისტი, ეკონომიკის მეცნიერებათა კანდიდატი

  ფოტო:

1) თედ ნოლანი და თენგიზ პაჭკორია

2)  თედ ნოლანი და სერჟ იოანესიანი

3) ის ლეგენდარული ჭაჭა

FaceBook