ირაკლი სესიაშვილი: “მორჩა ის დრო, როდესაც პროკურორი მოსამართლეს დაურეკავდა და განაჩენი გამოტანილი იყო”

“ნიკა გვარამია დაგვემუქრა, გამოგიქვეყნებთო. ეს ნიშნავს, რომ მას ინფორმაცია ჰქონდა და ინახავდა”

პარლამენტი “ფარული მოსმენების შესახებ” კანონპროექტს პირველი მოსმენით კენჭს უყრის, ივნისის ბოლოს კი კანონპროექტი სამივე მოსმენით დამტკიცდება. ფარული თვალთვალისა და მიყურადების თაობაზე ხუთ კანონში შესატან ცვლილებებს პარლამენტმა გასულ კვირაში კენჭი ვერ უყარა. მანამდე ცნობილი იყო, რომ ცვლილების მხარდაჭერას აპირებდა საპარლამენტო ოპოზიციაც, იმის მიუხედავად, რომ ისინი იზიარებდნენ არასამთავრობო სექტორის აზრს, რომლის თანახმად, ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის წარმოების დროს ფარული მიყურადება-თვალთვალისთვის ე.წ. “გასაღები” კავშირგაბმულობის ოპერატორ კომპანიებს უნდა ჰქონოდათ და არა შინაგან საქმეთა სამინისტროს. უმრავლესობის განმარტებით, თუ ვის უნდა ჰქონდეს ფარული წვდომის საშუალება, სპეციალური კომისია დაადგენს, რომელმაც მუშაობა 1-ელ ნოემბრამდე უნდა დაასრულოს. მანამდე კი მიყურადების უფლებით ისევ შსს ისარგებლებს.

მთავარ პრობლემურ საკითხთან დაკავშირებით, რომელიც მიყურადების საშუალებების ფლობას შეეხება, არსებობდა სამი ვარიანტი: ის იყოს სამართალდამცავთა ხელში ისე, რომ დაექვემდებაროს მკაცრ კონტროლს,  ან შეიქმნას დამოუკიდებელი სააგენტო, ან ის არსებობდეს მობილური ოპერატორი კომპანიების ხელში. თუმცა ამ ეტაპზე გასარკვევია ტექნოლოგიური კონტროლის შესაძლებლობები, განსასაზღვრია, რა თანხები უნდა გამოიყოს ბიუჯეტიდან სფეროს მომსახურებისთვის.

კანონპროექტზე მუშაობის დაწყებიდან ერთი წლის თავზე მოსმენის “გასაღების” შინაგან საქმეთა სამინისტროს ხელში დატოვებას კანონის სულისკვეთების დამაკნინებლად მიიჩნევს საპარლამენტო ოპოზიცია. ოპოზიციის აზრით, ეს “გასაღები” რეალურ დროში წვდომაზე თუ რჩება შინაგან საქმეთა სამინისტროში, ეს ნიშნავს, რომ სასამართლო რაზე გასცემს ნებართვას, ამას  მნიშვნელობა აღარ აქვს. კანონპროექტის ერთ-ერთმა ავტორმა, იურიდიულ საკითხთა საპარლამენტო კომიტეტის თავმჯდომარის მოადგილე შალვა შავგულიძემ საპარლამენტო უმცირესობას მოუწოდა, მოიცადონ 6 თვე, ვიდრე საერთაშორისო ექსპერტები და ასევე, ადგილობრივი უწყებები შეაფასებენ სამართალდამცავთა ხელში მოსმენების “გასაღების” ფლობის ავკარგიანობას.

 აღნიშნულ თემაზე გაზეთი “პრემიერი” თავდაცვისა და უშიშროების საპარლამენტო კომიტეტის თავმჯდომარე ირაკლი სესიაშვილს ესაუბრა:

_ პრეზიდენტმა პარლამენტს მოუწოდა, ფარული მოსმენების შესახებ კანონმდებლობის მიღება უმოკლეს დროში მოითხოვა და განაცხადა, რომ ეს საკითხი ხელისუფლების იმიჯზე უარყოფითად მოქმედებს. საინტერესოა, რა შეიცვალა უმრავლესობასა და უმცირესობის შეუთანხმებელ პოზიციებში?

_ ვფიქრობ, საპარლამენტო ოპოზიცია მხარს დაუჭერს ამ კანონპროექტს, თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ ისინი ამას აუცილებლად გააკეთებენ. მიმაჩნია, რომ ეს საკითხი, უპირველეს ყოვლისა, ქვეყნის სახელმწიფოებრივ ინტერესებში შედის და ყველა ნორმალურმა ძალამ მას მხარი უნდა დაუჭიროს. რაც შეეხება, უშუალოდ როდის მოხდება ეს, მე როგორც ვიცი, მომავალ კვირაში დანიშნულია პარლამენტის რიგგარეშე სესია და საკითხი კენჭისყრაზე უპრობლემოდ დადგება.

_ როგორც შეთავაზებული ვარიანტის მოწინააღმდეგეები ამბობდნენ, თუკი შინაგან საქმეთა სამინისტროს დაქვემდებარებაში ე.წ. “გასაღები” დარჩება, მაშინ მითითებულ ნომრებზე მიყურადების განხორციელების შესაძლებლობა კვლავ რჩება და კანონპროექტში ამის არანაირი კონტროლის მექანიზმი შემოთავაზებული არ იყო.

გაითვალისწინა თუ არა უმრავლესობამ გამოთქმული შენიშვნები?

_ მონაცემთა ბაზა არსებობს და უნდა არსებობდეს, მაგრამ მოხდა მისი რეგულაცია. დაკონკრეტდა, ვის ექნება დაშვება, როგორ მოხდება ინფორმაციის განადგურება, მისი შენახვა და კონტროლი, ეს საკითხი მაქსიმალურად დარეგულირდა. ცვლილებებით განისაზღვრა იმ პირთა წრე, ვისთან დაკავშირებითაც განხორციელდება მიყურადება. ესენი არიან ადამიანები, რომლებსაც პირდაპირი კავშირი აქვთ დანაშაულთან, ან რომლებსაც დანაშაულთან პირდაპირ კავშირში მყოფი პირი იყენებს საკომუნიკაციოდ. მიყურადების დაწყება სასამართლოს ნებართვის გარეშე შესაძლებელი იქნება მხოლოდ გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევაში, თუმცა 24 საათში პროკურატურამ უნდა მიმართოს ნებართვის მისაღებად სასამართლოს და თუ მოსმენის დაწყებიდან 48 საათში სასამართლო მოსმენის დაწყებას კანონიერად არ ცნობს, მაშინ ეს ჩანაწერი უნდა განადგურდეს.

პირს, რომელსაც უსმენდნენ, ადრე თუ გვიან, უნდა ეცნობოს, რომ უსმენდნენ და უნდა მიეცეს გასაჩივრების უფლება. გადაწყვეტილებას კი ამის თაობაზე იღებს პროკურატურა. იმისთვის, რომ პროკურატურამ ბოროტად არ გამოიყენოს ეს დისკრეცია, 12 თვეში ერთხელ სასამართლოს უნდა მიმართოს და დაუსაბუთოს, რატომ არის ჯერჯერობით სახიფათო შეტყობინება და სასამართლო გადაწყვეტს, უნდა გაგრძელდეს თუ არა შეტყობინების ვადა. განისაზღვრა ასევე მოპოვებული ინფორმაციის შენახვა-განადგურების ვადები.

_ რამდენად იქნება ეს კანონი იმის გარანტია, რომ მოსმენა-თვალთვალის თემა პოლიტიკური მანიპულირების ბერკეტად აღარ გამოდგება. რა საფრთხეები არსებობს ამ მხრივ?

_ ხელისუფლება ღიად აცხადებს, რომ ჩვენ უკანონოდ არავის არ ვუსმენთ. ამ კანონით ხდება მოსმენის გამჭვირვალედ ჩამოყალიბება და ჩნდება კონტროლის მექანიზმები. იხვეწება ყველა ის სამართლებრივი ფორმა, რომელიც მაქსიმალურად გააბათილებს ნებისმიერ ეჭვს და შეამცირებს ყველანაირ რისკს. ამ ნაბიჯით სერიოზულად უმჯობესდება სისტემა და ისეთ იდეალურ მოდელს, რომელიც ყველასთვის მისაღები იქნება, ვერავინ ვერ შექმნის. ჩვენს ინიციატივას მხარს უჭერს სამოქალაქო სექტორი, ძალიან პოზიტიურად აფასებენ საერთაშორისო ორგანიზაციები და საერთაშორისო ექსპერტები. ვფიქრობ, ვიღაცებს უნდათ, ოპოზიციური წინააღმდეგობა დააფიქსირონ, თორემ სხვა არგუმენტი არ არსებობს. მარტო ოპოზიციური პოლიტიკური გუნდის თვალით ნუ შევხედავთ ამ საკითხს. ეს არის საკითხი, რომელიც სჭირდება ჩვენს ქვეყანას და რანაირად შეიძლება ამ აზრის არდანახვა, როცა შემოთავაზებულია საერთაშორისო სტანდარტები, ცივილიზებულ სამყაროში როგორ რეგულირდება ეს საკითხი. ჩვენ ვიყავით ამ თვალსაზრისით ველური ქვეყანა.

_ ვის უნდა ჰქონდეს ფარული წვდომის საშუალება, სპეციალური კომისია დაადგენს, რომელმაც მუშაობა 1-ელ ნოემბრამდე უნდა დაასრულოს. ხომ არ არის მოსალოდნელი, რომ ტელეკომპანია “რუსთავი 2”-ის მსგავსი პრეცედენტი ისევ განმეორდეს?

_ ჯერ კანონი ხომ უნდა მივიღოთ და ამას დრო სჭირდება. ამის  შემდგომ სისტემის აწყობა უნდა მოვახერხოთ, უნდა შეიქმნას ორგანო, დაკომპლექტდეს, მოხდეს ინსპექტორის არჩევა. უნდა შევქმნათ კომისია, რომლის თითოეული წევრი რამდენიმე თვეში გახდება სპეციალისტი. ექსპერტების რჩევა იყო, ამ გასაღებთან დაკავშირებით გვეწარმოებინა დამატებითი სამუშაოები. თუ ეს ვერ განახორციელეთ, კანონი, უბრალოდ, დარჩება ლამაზად დაწერილი. სწორედ ამან განაპირობა ის, რომ დროში გაიწელა კანონპროექტზე მუშაობა. არავის გვინდა, გაშიშვლებული დარჩეს ჩვენი უსაფრთხოება. არც ის გვინდა, რომ ადამიანის უფლებები დაირღვეს. ვადის გადაწევა იმიტომ გახდა საჭირო, რომ არჩევნების გამო ერთი თვე არ ვმუშაობთ. ივლისში რეალურად ამ საკითხს დავუბრუნდებით, მაგრამ საერთაშორისო ექსპერტებს, რომლებიც ამ საქმეში არიან ჩართულნი, აგვისტოში მუშაობას ვერ ვაიძულებთ. აქედან გამომდინარე, განსაკუთრებით აქტიურად მოგვიწევს მუშაობა აგვისტოში, რომლის ბოლოს უკვე დამუშავდება ეს კანონი და, სავარაუდოდ, ოქტომბერში მივიღებთ. რა მოხდა “რუსთავი 2”-ში და რას ნიშნავს მსგავსი მოვლენების განმეორება? ვინ გააკეთა ეს ჩანაწერი, ხომ შეიძლება თეორიულად დავუშვათ, რომ თავად “რუსთავი 2”-ის ნამუშევარი იყოს ეს ჩანაწერი. ასევე, შეიძლება, რომ ვიღაცას სადღაც კიდევ ჰქონდეს ასეთი ტიპის ჩანაწერი და ეს გამოაქვეყნოს, რა შუაშია აქ ხელისუფლება? განმეორებით ყველაფერი შეიძლება განმეორდეს, მაგრამ არსებობს კანონმდებლობა, რომელიც მკაცრად არეგულირებს ასეთი ტიპის ინფორმაციისა და მასალების გამოქვეყნება-გასაჯაროებას. შესაბამისად, პროკურატურა ამ მიმართულებითაც მუშაობს და რამდენად კანონიერად მოხდა ამ ინფორმაციის გავრცელება, გამოძიება დაადგენს.

_ კანონმდებლობა რომ არეგულირებს, მაშინ რატომ მიიღო ამან პოლიტიკური დაპირისპირების ფორმა და ამდენ ხანში, რატომ ვერ დაადგინა პროკურატურამ დამნაშავე?

_ იმიტომ, რომ ნიკა გვარამია დაგვემუქრა, გამოგიქვეყნებთო. ეს ნიშნავს, რომ მას ინფორმაცია ჰქონდა და ინახავდა, ჩვენი კანონმდებლობით კი, ინფორმაციის შენახვა მაშინ, როდესაც ის არის ფარულად მოპოვებული, არის დანაშაული.

_ ანუ ნიკა გვარამია დამნაშავეა?

_ მე არ ვამბობ, რომ გინდა თუ არა, ნიკა გვარამია დამნაშავეა, მაგრამ გამოძიება მიმდინარეობს და სიმართლე დადგინდება.

_ არაერთი გამოძიება მიმდინარეობს, მაგრამ არც ერთი საქმე წელიწად-ნახევარზე მეტია, ბოლომდე არ მისულა...

_ რამდენ მაგალითსაც გინდათ, იმდენს მოვიყვან. უშუალოდ მოსმენებთან დაკავშირებით არ მახსენდება, მაგრამ სხვა შემთხვევაში, ასობით მაგალითი არსებობს, რომ ვინც დანაშაულს სჩადის, ის პასუხსაც აგებს. უკანონო მოსმენასთან დაკავშირებით იცით, რომ განადგურებულია 24 ათასი ასეთი ჩანაწერი, საქმეები აღძრულია და როგორც ვიცი, გარკვეულ პირებს ბრალი წაყენებული აქვთ. ამ ეტაპზე მე არ ვარ ინფორმირებული, რა სტადიაშია სასამართლო პროცესები. მორჩა ის დრო, როდესაც პროკურორი მოსამართლეს დაურეკავდა და განაჩენი გამოტანილი იყო. ყველა საქმეს გამოძიება, მყარი მტკიცებულებების შეგროვება და სასამართლოს ჩატარება სჭირდება. მოსმენები, მიყურადება და თვალთვალი წინა ხელისუფლების მიზანი იყო, რათა საკუთარი პოზიციები შეენარჩუნებინა. მოქალაქეების ტოტალური მოსმენა ხორციელდებოდა და გეტყვით, რომ ეს ხდებოდა ტექნიკური საშუალებების მაქსიმუმის გამოყენებით. ხელისუფლების პოზიციაა, მოსმენები არ იყოს და ამის გარანტია, პირველ რიგში, სასამართლო უნდა იყოს. სასამართლოს დამოუკიდებლობასთან დაკავშირებით ხელისუფლებას პრინციპული პოზიცია აქვს. მთავარი მაინც პოლიტიკური ნებაა და წინა ხელისუფლებისთვის მოსმენა დაკავშირებული იყო პოლიტიკურ ინტერესებთან, საკუთარი ძალაუფლების შენარჩუნებასთან, რაც დღევანდელი ხელისუფლების მიზანსა და ამოცანას ნამდვილად არ წარმოადგენს. მე გარანტირებულად შემიძლია ვთქვა, რომ მოსმენები არ ხორციელდება და არც მომავალში განხორციელდება.

ხათუნა ხატიაშვილი, გაზეთი „პრემიერი“

FaceBook