გიორგი ვოლსკი: “დასავლეთის მხრიდან რუსეთის წინააღმდეგ საომარ მოქმედებებში ჩართვის არანაირი განწყობა და სამზადისი არ არსებობს”

“საქართველოს პოზიცია ძალიან კარგად ესმის ვაშინგტონსაც და ბრიუსელსაც”

“აფხაზებსაც, ოსებსაც და ქართველებსაც ძალიან კარგად ესმით, რომ მომავალში ჩვენს შვილებს ერთ სივრცეში მოუწევთ ცხოვრება”

“შეიძლება დიღმის ძმათა სასაფლაოზეც აღმოჩნდეს არა მხოლოდ ქართველი, არამედ აფხაზი მეომრების ნეშტები”

პარლამენტის ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საკითხთა დროებითი კომისია კონფლიქტურ ზონებთან დაკავშირებით ახალ სტრატეგიას შეიმუშავებს.

როგორც ითქვა, საჭიროა, სახელმწიფომ შეიმუშაოს სტრატეგია კონფლიქტურ ზონებთან დაკავშირებით, კომისიის წევრმა დეპუტატებმა უნდა ჩამოაყალიბონ თავიანთი შეხედულებები, მოამზადონ ანალიტიკური მოხსენება და აქტიურად ჩაებან ზემოაღნიშნული მიმართულებით კომისიის მუშაობაში. აღნიშნულის პარალელურად, კომისიის დახურული სხდომიდან ცნობილი გახდა, რომ 1992-1993 წლებში შეიარაღებული კონფლიქტის შედეგად დაღუპულ მეომართა გადმოსვენების შესახებ ქართულ-აფხაზური მოლაპარაკებები პოზიტიური შედეგით დასრულდა. დაღუპულთა სამედიცინო ექსპერტიზისა და მათი იდენტიფიკაციის პროცესში, წითელი ჯვრის საერთაშორისო ორგანიზაციის მოწვევით, იმუშავებენ არგენტინელი ექსპერტები, ზაგრების ლაბორატორიის და თბილისის ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს სპეციალისტები. აღნიშნულ პროცესს მხარს უჭერს ევროკავშირის წარმომადგენლობა და ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩო თბილისში.

გაზეთი “პრემიერი” პარლამენტის ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საკითხთა დროებითი კომისიის თავმჯდომარეს, საპარლამენტო ფრაქცია “ქართული ოცნების” ლიდერს გიორგი ვოლსკის ესაუბრა:

- კონფლიქტების დარეგულირების საკითხში სახელმწიფო მინისტრის მოადგილე იყავით, როდესაც წინა ხელისუფლებამ “საგზაო რუკა” მოამზადა. მასში აქტიურად იყო ჩართული თავდაცვის ახლანდელი მინისტრი ირაკლი ალასანიაც. საინტერესოა, აქვს თუ არა საერთო ახალ სტრატეგიას მაშინდელ პროექტთან?

- როდესაც სტრატეგიაზე ვლაპარაკობთ, ის შექმნილ ვითარებასთან დაკავშირებით უნდა დაიდოს. 2004-2006 წლებში ვმუშაობდი სტრატეგიისა და მისი რეალიზაციის საკითხებზე, რომელშიც საკმაოდ აქტიურად იყო ჩართული საერთაშორისო ორგანიზაციები, მათ შორის, ეუთოს დიპლომატიური წარმომადგენლობა საქართველოში. 2006 წლის ივლისიდან უკვე გვქონდა საკმაოდ ხელშესახები პროგრესი. მუშაობა ორი მთავარი მიმართულებით მიდიოდა: პროცესების ინტერნაციონალიზაცია - რუსეთის გავლენების დაბალანსება და ნდობის აღდგენის ღონისძიებების ჩატარება, რომელიც ეფუძნებოდა უსაფრთხოების თემებსა და ეკონომიკური პროექტების განხორციელებას. ის ერთობლივად უნდა შემუშავებულიყო ექსპერტების, ოსების, აფხაზებისა და ქართველების მიერ. ბევრი რამ გაკეთდა კიდეც, ჩამოვიდნენ აფხაზები, აღვადგინეთ რაღაც სტრუქტურები, შევქმენით სამუშაო ჯგუფები, ცხინვალში ბიზნესცენტრი გავხსენით. 2006 წლის ივნისიდან კი, დასავლელი მოკავშირეების რეალური ფინანსური და პოლიტიკური მხარდაჭერისა და მონაწილეობის მიუხედავად, ეს მიმართულება რადიკალურად შეიცვალა.

- რატომ?

- 2007 წლიდან განვითარდა ისეთი პროცესები, რომელმაც ხელი არ შეუწყო ნდობის აღდგენას და იმ ამოცანების შესრულებას, რომელიც დასახული გვქონდა. მეტიც, ვითარება ისე დაიძაბა, რომ ყველანაირი მოლაპარაკების პროცესი გაჩერდა. ყველა ექსპერტი, საქართველოში მყოფი აშშ-ის ელჩი და თავად ჯონ მაკკეინიც კი აღიარებს, რომ, რომ არა შეცდომები და იმ კურსის შეცვლა, რომელსაც დასავლეთი აქტიურად უჭერდა მხარს, 2008 წელს რუსეთს არ ექნებოდა შესაძლებლობა, განეხორციელებინა აგრესია და ამ ტერიტორიების ოკუპაცია.

- რუსეთ-საქართველოს ომის თემაზე დღემდე სპეკულაცია მიმდინარეობს. საკმარისია, საქართველოს წინა ხელისუფლების შეცდომების ხსენება, რომ მაშინვე ისმის კითხვა, საქართველოს ბრალია ომის დაწყება? ამის გამო, ამჟამინდელი ხელისუფლების პრორუსულობაზე კეთდება აქცენტი. თქვენ ორივე ხელისუფლების წარმომადგენელი ხართ, მით უმეტეს კონფლიქტების საკითხში ღრმად ჩახედული...

- ომი რუსეთმა დაიწყო, მან მოახდინა აგრესია და ოკუპაცია, მაგრამ ამის შესაძლებლობის დაშვებაზეა საუბარი. ახლა უკრაინა მოჰყავთ მაგალითად, რომ იქაც ანალოგიური პროცესები ვითარდება. იმ პერიოდში, საქართველოში ხორციელდებოდა ისეთი პროექტი, რომელსაც რუსეთი წინ ვერ აღუდგებოდა. მას საამისო რესურსი არ ჰქონდა და რომ არა 2007 წელს დაწყებული ისტერიკა, თითქოს რუსეთს ე.წ. სამხრეთ ოსეთი არ აინტერესებს და 2008 წლის ზამთარში გარანტირებულად ვიქნებოდით აფხაზეთში. მაშინ, ასევე, საკმაოდ დელიკატურად განახორციელეს სულ სხვა, ე.წ. სანაკოევის პროექტი. პროექტის მონახაზი მაშინ უკვე არსებობდა და 2007 წლის 10 მაისის პრეზიდენტის ბრძანებულებით, შეიქმნა სამხრეთ ოსეთის დროებით ადმინისტრაცია, რომლის არეალად განისაზღვრა ყოფილი საბჭოთა კავშირის პერიოდის მიხედვით სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ოლქის საზღვრები. მანამდე კი, არაკონსტიტუციური, ვითომ ალტერნატიული პრეზიდენტის არჩევნები ჩატარდა. იდეაში, შესაძლოა, რაღაც ჭკვიანური იდო ამაში, მაგრამ განხორციელებადი არ იყო, ისევე როგორც განხორციელებადი არ არის გეგმა, რომელიც 2008 წლის ომის შემდეგ დაიდო ერთობლივი ეკონომიკური ზონების შექმნის, საბანკო სისტემების ამოქმედების, ეკონომიკური საქმიანობის განვითარების თაობაზე. ნაბიჯ-ნაბიჯ გამოსვლა გვჭირდება იმ ჩიხიდან, რომელშიც შევედით და ამის შემდეგ უკვე განვითარება ისეთი ურთიერთობები, რომელმაც შესაძლოა, ბაზა შეუქმნას პოლიტიკური საკითხების მოგვარებას. ამ ეტაპზე შეუძლებელია, რაიმე პოლიტიკური თემის შემოტანა იმ მწირ ურთიერთობებში, რაც ოსებთან და აფხაზებთან გვაქვს.

- გამოდის, წინამორბედი დოკუმენტის მსგავსად, ახალი სტრატეგიაც საბაზისოა, რომლის განხორციელებაც კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგება?

- სტრატეგიის შემუშავების დაწყებას წინ უძღოდა კომისიაში არაერთი ანგარიშის მოსმენა ღია და დახურულ რეჟიმებში, სახელმწიფო სტრუქტურების წარმომადგენლების, თავად ამ კომისიის ყოფილი ხელმძღვანელების მასალების, პაატა დავითაიას კომისიის მასალების შესწავლა და ღრმად გაანალიზება, რასთან გვაქვს საქმე. რასაკვირველია, უკრაინის მოვლენებმა ძალიან ბევრი რამ შეცვალა, რადგან ეს დაპირისპირება საერთაშორისო სიბრტყეში ძალიან ცხელ ფაზაში გადავიდა. მნიშვნელობა ყოველთვის აქვს იმას, რომ პოლიტიკურ ავანსცენაზე დიდი მოთამაშეები: აშშ, რუსეთი, ევროკავშირი გარკვეულ საკითხებზე საერთო პოზიციამდე მივიდნენ. არაერთხელ გვითქვამს და ესეც არასწორად იყო ინტერპრეტირებული ჩვენი ოპონენტების მიერ. უნდა გვქონდეს ისეთი ერთიანი პოზიცია, რომელიც გაზიარებული იქნება არა მხოლოდ აშშ-ისა და ევროკავშირის მიერ, არამედ რუსეთსაც პოზიტიურად განაწყობს არჩეული მიმართულებისადმი. რუსეთს არა თუ ამგვარ განწყობას ვერ ვამჩნევთ, არამედ საპირისპირო მიმართულებით მიდის ყველაფერი. უკრაინის მოვლენებმა გვიჩვენა, რომ რუსეთი არა მხოლოდ ძლიერი პარტნიორია პოლიტიკურ ურთიერთობებში, არამედ საკმაოდ აგრესიულიც შეიძლება იყოს. უსაფრთხოების თემა ფიგურირებს თუნდაც იმ მოლაპარაკებებში, რომელიც დღეს რუსეთთან ეკონომიკურ და სოციალურ საკითხებზე გაგვაჩნია. პოლიტიკური, ან დიპლომატიური თემები ფიგურალურად არის შევიწროებული, რასაც, რასაკვირველია, ხელს უშლის საოკუპაციო ხაზები. მოგვწონს თუ არ მოგვწონს, ეს არის მოცემულობა.

- უკრაინის მოვლენების პარალელურად, ოპონენტებისა და ექსპერტების მხრიდან ისმის შენიშვნები, რომ ხელისუფლება არაფერს აკეთებს რუსეთის მხრიდან მოსალოდნელი საფრთხეების პრევენციისთვის. შესაძლოა, სახელმწიფოებრივი ინტერესებიდან გამომდინარე, გარკვეული საკითხები დახურული იყოს, მაგრამ საინტერესოა, სინამდვილეში რას აკეთებს ხელისუფლება?

- არსებობს უწყება, სადაც შეიძლება ამ საკითხზე ღიად საუბარი, მაგრამ რაც ზედაპირზე დევს, ფაქტია, რომ არსებობს ორი პოზიცია: ერთი არის ინტენსიური დიალოგის შენარჩუნება რუსეთთან, თუნდაც ეკონომიკურ საკითხებზე და საქართველოს უსაფრთხოების გარანტიებზე საუბარი დასავლელ პარტნიორებთან. ამ შემთხვევაში, სხვა რესურსი არ არსებობს. დასავლეთის მხრიდან რუსეთის წინააღმდეგ საომარ მოქმედებებში ჩართვის არანაირი განწყობა და სამზადისი არ არსებობს. საქართველოს პოზიცია ძალიან კარგად ესმის ვაშინგტონსაც და ბრიუსელსაც. რუსეთთან დიალოგია საჭირო ნებისმიერ თემაზე, რაც კი შეიძლება აქტუალური იყოს საქართველო-რუსეთის ურთიერთობებში. ამას კიდევ სხვა საფრთხეებიც გააჩნია, მაგრამ რეალობა ის არის, რომ ჩვენს პოზიციას არათუ არავინ აკრიტიკებს, არამედ მხარს აქტიურად უჭერენ ჩვენი დასავლელი პარტნიორები. რაც ეხება თავად რუსეთთან ურთიერთობებს, არავის არ ჰქონდეს წარმოდგენა, რომ ეს ადვილი ურთიერთობაა. ყველაფერი, რაც კი მოლაპარაკების მაგიდასთან ითქმის, ისე უნდა მიიღო, როგორც ითქმის. რუსეთს თავისი სტრატეგიული გეგმა აქვს და ამ გეგმის რეალიზაციისთვის ყველაფერს გააკეთებს. სწორედ ამაზე აფრთხილებდა დასავლეთი მიხეილ სააკაშვილის ხელისუფლებას ჯერ კიდევ ომამდე დიდი ხნით ადრე, როცა საუბარი იყო რუსეთის უსაფრთხოების კონცეფციის კონკრეტულ მუხლებზე. ჩვენ მისი რეალიზაციის საშუალება არ უნდა მიგვეცა. ამაზე არაერთი განცხადება გაკეთდა როგორც ამერიკის, ისე დასავლეთის ქვეყნების ლიდერების მხრიდან.

- კარასინ-აბაშიძის მოლაპარაკების შედეგების მიხედვით, რუსეთის მხარემ საოკუპაციო საზღვარი უნდა გახსნას. რამდენად არსებობს იმის გარანტია, რომ მცოცავი ოკუპაცია საქართველოს ტერიტორიაზე შეჩერდება?

- ამაში დიდი სიკეთე არაფერია. მავთულხლართი საშინელება და ვიზუალური დადასტურებაა ოკუპაციისა, მაგრამ ოკუპაცია ოკუპაციად რჩება იმის მიუხედავად, იქნება თუ არა იქ მავთულხლართი. არანაკლები უბედურებაა, როცა ხშირად ვლაპარაკობთ, რა ხდება საოკუპაციო ხაზის აქეთ და არ ვლაპარაკობთ, რა ხდება იქითა მხარეს. ჩვენ საოკუპაციო ხაზის იქით მყოფი მოსახლეობის მდგომარეობაც უნდა წარმოვიდგინოთ, ისინი, ფაქტობრივად, გალიაში აღმოჩნდნენ. გაუგებარია, რა სიკეთე აქვს როკის გვირაბს ე.წ. სამხრეთ ოსეთის მოსახლეობისთვის, ან რა კავშირები აქვთ მათ რუსეთის ფედერაციის ტერიტორიაზე, რომელიც გაცილებით მწირია, ვიდრე აქეთ ჰქონდათ. არც იმაზე ვსაუბრობთ ხშირად, რომ ოსი ეროვნების ადამიანი გაცილებით მეტია დაჭერილი ე.წ. საზღვრის დარღვევისთვის, ვიდრე ქართველი ეროვნების მოსახლეობა. ადამიანები უერთმანეთოდ ვერ ძლებენ, ნათესაური კავშირების გარდა, მათ საქმიანი ურთიერთობაც აქვთ. აფხაზეთის მიმართულებით მოძრაობა მაქსიმალურად არის შემცირებული. შესაძლებელია, დღეს რაღაც თემებზე საუბარი მომგებიანიც კი იყოს, მაგრამ ამით შესაძლოა, საქმე გაფუჭდეს. ბევრი ჩასაფრებული მოწინააღმდეგე გვყავს ქვეყნის შიგნით და გარეთ, ამიტომ არ მსურს დეტალური საუბარი პოზიტიურ კავშირებზე, რაც დღემდე კონფლიქტურ ზონებთან გაგვაჩნია.

- ვინ არიან შიგნით ჩასაფრებული მოწინააღმდეგეები?

- სულ ახლახან ერთმა პოლიტიკურმა ლიდერმა საკუთარ თავზე მიიწერა, თუკი რამ პოზიტივი არსებობს აფხაზებსა და ქართველებს შორის ურთიერთობაში.

- 1992-1993 წლებში შეიარაღებული კონფლიქტის შედეგად დაღუპულ მეომართა გადმოსვენების შესახებ ქართულ-აფხაზური მოლაპარაკებები პოზიტიური შედეგით დასრულდა. რა როლი შეასრულა ხელისუფლებამ და როდის დაიწყება ეს პროცესი?

- ეს საკითხი რაიმე ნიშნით პოლიტიკურ წინსვლას არ ნიშნავს. ეს არის წმინდა ჰუმანიტარული თემა, რაშიც დიდი წვლილი მიუძღვის წითელ ჯვარს და “სხვა ვერავინ შეიმოსება დიდების შარავანდედით”. ამ საკითხზე მოლაპარაკებები ადრეც მიმდინარეობდა და მაშინ უშედეგოდ დასრულდა. წარუმატებლობის ერთ-ერთი მიზეზი აფხაზური მხრიდან ნდობის ფაქტორის არარსებობაც იყო, მაგრამ მას შემდეგ, რაც წითელი ჯვარი მოლაპარაკების პროცესში აქტიურად ჩაერთო, საქართველოს ხელისუფლებამ მოახერხა და ამ ჰუმანიტარულ თემას “პოლიტიკური შეფერილობა” ჩამოაშორა. ამის შემდეგ აფხაზეთის დე ფაქტო ხელისუფლების წარმომადგენლები პოზიტიურად განეწყვნენ. მთავარი ის არის, რომ აფხაზებსაც, ოსებსაც და ქართველებსაც ძალიან კარგად ესმით, რომ მომავალში ჩვენს შვილებს ერთ სივრცეში მოუწევთ ცხოვრება.

- კონკრეტულად რა ადგილიდან მოხდება ცხედრების გადმოსვენება და რამდენ ხანს გაგრძელდება ეს პროცესი?

- საუბარია ბაბუშერას სამარხზე, რომელიც გაიხსნება, ჩატარდება ლაბორატორიული სამუშაოები, რის შემდეგაც დაიწყება გადმოსვენების პროცესი. ხაზგასმით მინდა აღვნიშნო, ნურავინ შეეცდება ამ თემით პოლიტიკური სპეკულაციის დაწყებას. ეს არ არის ორმხრივი ურთიერთობის ელემენტი, არამედ არის წითელი ჯვრის ფორმატში მიღწეული შეთანხმება. პროცესს თუ განზრახ არ შეუშალეს ხელი, გაგრძელდება მანამ, სანამ ცნობილია ეს სამარხები და ის ადამიანები, ვინც საომარი მოვლენების დროს დაიკარგნენ. ქართულ მხარესაც არის გარკვეული სამარხები, სადაც მოიაზრება, რომ აფხაზი მეომრები არიან დაკრძალული. შეიძლება დიღმის ძმათა სასაფლაოზეც აღმოჩნდეს არა მხოლოდ ქართველი, არამედ აფხაზი მეომრების ნეშტები.

- ვინ და რამ შეიძლება ამ პროცესს ხელი შეუშალოს?

- შესაძლოა, აფხაზეთის ტერიტორიაზეც გამოჩნდნენ ძალები, ვინც პოზიტიური თანამშრომლობის წინააღმდეგი არიან, იმის მიუხედავად, რომ ეს ჰუმანიტარული საკითხია. შესაძლოა რუსეთის აგრესიის საფრთხის არსებობაც. ბევრი რამ შეიძლება მოხდეს, იმდენად არაადამიანური შეიძლება იყოს ამ პროცესისთვის ხელშეშლა, რომ შეკითხვის მიუხედავად, საუბარი არ მსურს. როცა პოლიტიკური გუნდი და მით უმეტეს, უსაფრთხოების საკითხებზე კონცენტრირებული სამსახურები ანალიზს აკეთებენ, რასაკვირველია, ყველანაირ საფრთხეს აანალიზებენ. ასეთ ვითარებაში მოქმედების გეგმაც არსებობს და დღის წესრიგში დგას.

- როგორც მახსოვს, თქვენი კომისია 2008 წლის აგვისტოს ომის მიზეზსა და სხვა დეტალების შესწავლას გეგმავდა. რა სამუშაოები ჩაატარეთ და რატომ არ გახდა მისი შედეგები საზოგადოებისთვის ცნობილი?

- ამ საკითხზე კონკრეტიკას თავს ვარიდებთ გარკვეული მოსაზრებების გამო. ჩვენი და “ნაციონალურ მოძრაობის” პოზიციებს შორის იმხელა უფსკრულია, რომ ნეგატიურ გამოცდილებასაც კი ვერ გიზიარებენ, მათთან საუბარი შეუძლებელია. არსებული მასალები საფუძვლიანად შევისწავლეთ. დანაშაულებთან ძალიან ახლოს, ან დანაშაულის ტოლფასი შეცდომებია დაშვებული და არავის უნდა, რომ გამოტყდეს. ერთადერთი, მახსოვს, დავით ბაქრაძემ თქვა, რომ უშველებელი შეცდომებია დაშვებული, “ნაციონალურმა მოძრაობამ” სახე თუ არ შეიცვალა, საზოგადოებასთან ურთიერთობას ვერასდროს დავუბრუნდებითო და ამით დამთავრდა. ესენი შეცდომად იმას მიიჩნევენ, ხელისუფლება რომ დაკარგეს, მაგრამ თავად თემა, როგორ ნელ-ნელა ვითარდებოდა პროცესები, როგორ ყოველდღიურობად იქცა ცხინვალისთვის უცხოელი ელჩების ჩასვლა, როგორ დაინგრა ნელ-ნელა შეკოწიწებული ურთიერთობები... უამრავი საუბრის ჩანაწერია, მათ შორის, როგორ გვეუბნებოდნენ ვაშინგტონში, კონფრონტაციული გზა მიგიყვანთ იქამდე, რომ დასავლეთის მხარდაჭერას დაკარგავთ და რუსეთს ვერ გაუმკლავდებითო. როგორ ჩაიშალა საერთაშორისო პოლიციური ძალების შემოყვანა კონფლიქტურ ზონაში, როგორ ჩაიშალა 2006 წლის ივლისში საკითხის განხილვა “დიდი რვიანის” შეხვედრაზე, როგორ უშლიდნენ ხელს აფხაზური დელეგაციის შეხვედრებს თბილისში, როგორ უნდოდათ, მათთვის ეთქმევინებინათ, რომ უარს არ ამბობენ დამოუკიდებლობაზე. ეს ყველაფერი მეთოდურად არის გაკეთებული. ამ ვითარებაში სამომავლო სტრატეგიაზე ვეღარ ეკითხები და ვერ ელაპარაკები ვერაფერზე. დღეს თამაშობენ ვითომ რუსეთთან მებრძოლი რაინდების როლს, როდესაც პატრიოტული დროშით დაინგრა ყველაფერი, თუკი რამე პატრიოტული და საქართველოსთვის ხელშესახები პროცესი შეიძლებოდა განვითარებულიყო.

- უფრო კონკრეტულად ვერაფერს იტყვით?

- ყველა ამ წინადადების უკან მაქვს უამრავი დამადასტურებელი არგუმენტი. უპირველეს ყოვლისა, წინ სახელმწიფო ინტერესები დგას, არ გვინდა, ვიღაცამ პოლიტიკური სპეკულაციისთვის გამოიყენოს. ირაკლი ალასანიამ თქვა, რომ საკითხების შესწავლა სამხედრო თვალსაზრისითაც მიმდინარეობს, მაგრამ დარწმუნებული ვარ, რომ ბევრი შეცდომა, რომელიც სამხედრო კუთხით იქნა წინა წლებში დაშვებული, ვერ გამომზეურდება. სახელმწიფოს ინტერესებიდან გამომდინარე, საზოგადოებისთვის ხელმისაწვდომი შესაძლოა, არ გახდეს, მაგრამ თავდაცვისა და უსაფრთხოების სისტემამ ყველაფერი უნდა გაითვალისწინოს. მე იმ აზრზე ვარ, რომ 90-იანი წლების წინა და შემდგომი პერიოდიც შეფასდეს.

ხათუნა ხატიაშვილი, გაზეთი „პრემიერი“

FaceBook