ნათია დოლიძე: “ჩემს ლექსებს მუდამ ორი ლირიკული გმირი ჰყავს, თავად მე და ის ადამიანი, რომელიც შემდგომ ამ ლექსებს წაიკითხავს”

“პრემიერს” ესაუბრა პოეტი და ჟურნალისტი ნათია დოლიძე:

- ნათია, დღეს ჩვენ ვცხოვრობთ ცოტა უცნაურ გარემოში, აღრეულია ღირებულები, გვიჭირს გარკვევა… მზარდი აგრესია და ა.შ. რა გვჭირს?

- რთული კითხვაა, გამიჭირდება პასუხის გაცემა. ოპტიმისტი ვარ და მინდა, მჯეროდეს, რომ გაცილებით უკეთესია დღევანდელი დღე, ვიდრე გუშინდელი იყო, თუმცა, ალბათ, ყოველი მომდევნო დღე, კვირა თუ წელიწადი უკეთესი რომ იყოს, უახლესი წარსული და მყოფადი უნდა გაანალიზდეს. ასე მგონია, საუკუნეების განმავლობაში დაკარგული დამოუკიდებლობის აღდგენას ძალიან მოუმზადებლები, ცარიელი ხელებით დავხვდით და შესაბამისად, ყველა ის შეცდომა დავუშვით, რის დაშვებაც კი შეიძლებოდა და რაც ყველაზე სავალალოა, ამ შეცდომების კვლავ გამეორებისგან ჯერაც არ ვართ დაზღვეულნი. აღრეული ღირებულებები, ავ-კარგის, მტრისა და მოყვარის ვერ გარჩევის პრობლემა დღესაც მძაფრად დგას ჩვენს წინაშე და თუ რამემ შეიძლება კვლავაც დაგვაზარალოს, სწორედ ეს საზოგადოებრივი უმწიფრობაა.

- რა არის თქვენთვის ტრადიცია? რეალურად რის ეშინია საზოგადოების იმ ნაწილს, რომელიც დასავლურ მისწრაფებებში გახრწნას ხედავს?

- სასაცილოა ზოგიერთის წუხილი და გულში მჯიღის ცემა - არიქა, ტრადიციებსა და თვითმყოფადობას გვართმევენო. ვერავინ ვერაფერს წაგვართმევს, თუ ჩვენ თვითონ, ჩვენივე გაუნათლებლობითა და უცოდინრობით არ დავთმეთ. ჩემთვის ტრადიცია წარსულის წიაღში გამოტარებული და ჩვენამდე მოტანილი ქცევა და წეს-ჩვეულებაა, რომელიც დროსთან ერთად ახერხებდა მოდერნიზაციას და დღემდე სწორედ ასე მოვიდა. ნებისმიერ დროში ადამიანი, რომელიც მომავალზეა ორიენტირებული, უნდა ცდილობდეს, საკუთარ ტრადიციასთან ერთად, ახალი ტენდენციების ადეკვატურიც იყოს. ამას კი, უპირობოდ, განათლება სჭირდება, რაც ჩვენს ქვეყანაში ყველაზე დიდი პრობლემაა. რაც შეეხება საზოგადოების ნაწილის, შიშს იმის თაობაზე, რომ დასავლურ მისწრაფებებში გახრწნას ხედავს, ეს უპირველესად საკუთარი თავის შიში მგონია. ანუ ესა თუ ის ტაბუ თუ არ იარსებებს და ადამიანები საკუთარი თავის პირისპირ აღმოჩნდებიან, მათ, სავარაუდოდ, საკუთარი თავისუფალი არჩევანი აშინებთ. თავისუფლება, უპირველეს ყოვლისა, პასუხისმგებლობას ნიშნავს, პასუხისმგებლობას საკუთარ თავზე, თუნდაც ამ ყბადაღებულ ტრადიციებზე, ქვეყანაზე...

- ვიცით, რომ ლექსებს წერთ, ვის ეძღვნება თქვენი ლექსები?

- მაქვს რამდენიმე ლექსი, რომელიც ჩემს საყვარელ ადამიანებს ეძღვნება. ისე კი, ჩემს ლექსებს მუდამ ორი ლირიკული გმირი ჰყავს, თავად მე და ის ადამიანი, რომელიც შემდგომ ამ ლექსებს წაიკითხავს და მათში საკუთარი სულის მარცვლების მოძებნას შეძლებს.

- დღეს ამბობენ, რომ გემოვნებიანი მკითხველის დეფიციტია, რას ნიშნავს გემოვნებიანი მკითხველი და რა არის მისი შეფასების თქვენეული კრიტერიუმი?

- მე თუ მკითხავთ, ზოგადად, მკითხველის დეფიციტია. მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყანაში საგამომცემლო საქმე აშკარად წინ წავიდა და ამ სფეროში წარმატება ცხადია, საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილი მაინც განზე დგას იმ ლიტერატურული პროცესებიდან, რაც ქვეყანაში მიმდინარეობს. ხშირად ვესწრები წიგნის პრეზენტაციებსა და მწერალთა შემოქმედებით საღამოებს, ამ ღონისძიებებზე, ფაქტობრივად, ერთსა და იმავე ადამიანებს ვხედავ. თითქოს ლიტერატურული პროცესი ერთ წრეში იყოს ჩაკეტილი. ბოლო ხანს გამომცემლობები ბევრს აკეთებენ წიგნის პოპულარიზაციისთვის, თუმცა რიგ შემთხვევაში საზოგადოების ნაწილისთვის, ფინანსური შეჭირვების გამო, ის კვლავ ფუფუნების საგნად რჩება, რომელსაც ვერ ყიდულობს, ნაწილისთვის კი მნიშვნელოვანია წიგნის თაროების ახალ-ახალი მბზინავყდიანი, გადაუშლელი წიგნებით შევსება. ეს ცუდი არ არის, რადგან თუ ოჯახში წიგნია, ბოლოს და ბოლოს, ვიღაც აუცილებლად დაინტერესდება მისით.

- დღეს ქართულ რეალობაში ბევრი პოეტი და მწერალია. რა ტენდენციები და მიმდინარეობებია გამოკვეთილი თანამედროვე ქართულ ლიტერატურაში?

- თუ ლიტერატურის უახლეს ტენდენციებს მსოფლიო მასშტაბით გადავხედავთ, ვნახავთ, რომ თანამედროვე ლიტერატურულ პროცესებს მნიშვნელოვანწილად საბაზრო ეკონომიკის მოთხოვნები განაპირობებს. თანამედროვე მკითხველი ცხოვრების აჩქარებული რიტმის, უდროობისა თუ გადაღლის გამო, ლიტერატურას დასვენებისა და განტვირთვის საშუალებად მიიჩნევს და შედარებით ნაკლებად ღირებულ ტექსტებს ირჩევს საკითხავად. შესაბამისად, თანამედროვე ლიტერატურაშიც სჭარბობს მსუბუქად საკითხავი და ნაკლებად სააზროვნო ტექსტები. თანამედროვე ადამიანის დროის სიმცირის გათვალისწინებით, ვფიქრობ, სქელტანიანი რომანების დროც მალე ისტორიას ჩაბარდება. ტექსტის პოპულარობას ასევე ხშირად განაპირობებს ეპატაჟი და მასთან დაკავშირებული შოკი, რასაც მიმართავენ ხოლმე ავტორები ჩვენშიც და უცხოეთშიც. თანამედროვე ქართულ პოეზიას თუ გადავხედავთ, აქ მეტად სჭარბობს არაკონვენციური ლექსი, სადაც ავტორები რითმასა და რიტმს არ არიან გადაყოლილი და ასე მეტი თავისუფლების მოპოვებას ცდილობენ. 

- მაინც რითაა გამოწვეული ახალგაზრდა შემოქმედების სიმრავლე?

- არ მგონია, რომ დღეს იმაზე მეტი ახალგაზრდა შემოქმედია ქვეყანაში, ვიდრე ოდესმე ყოფილა. დღეს, უბრალოდ, შენი ნაფიქრისა და ნააზრევის სხვებამდე მიტანის გზებია გაიოლებული. ციფრულმა ერამ თავისი სიტყვა თქვა, ინტერნეტი, სოციალური ქსელები ყველა ადამიანს აძლევს საშუალებას, თავისი შემოქმედება გამოამზეუროს. უწინ, როდესაც სულ რამდენიმე ლიტერატურული ჟურნალი გამოდიოდა, რომლის ფურცლებზეც შეიძლება კარგა ხანს ვერც მოხვედრილიყო ახალგაზრდა, დამწყები მწერალი და პოეტი, ბუნებრივია, რომ ამდენი ახალგაზრდის გვარ-სახელს ვერ დაიტევდა. ინტერნეტი კი ამის საშუალებას გვაძლევს.

- ბევრი კრიტიკა ისმის თანამედროვე მწერლობის მიმართ. ახალგაზრდა ლიტერატორებს განსაკუთრებით უხამსად წერაში ადანაშაულებენ. როგორი დამოკიდებულება გაქვს ამის მიმართ?

- იმაზე, რომ ჩვენში ჯერაც ბევრი ტაბუა, არ ვიდავებთ, ალბათ, რაც ლიტერატურაზეც აისახება. შედეგად ან ტაბუსთან  ზღვარგადასულ მებრძოლებს ვიღებთ, ანდაც ამ მებრძოლებთან მებრძოლებს. შემოქმედებისა და შემოქმედთათვის არათუ ტაბუსთან ბრძოლა, არამედ ნორმის რღვევაც ნორმაა, შესაბამისად, ხშირად უხამსად წერაც ტაბუსთან ბრძოლის ხერხია. თუმცა ვიღაც ამას თავის დასამკვიდრებლადაც იყენებს. რადგან ცნობილია, რაოდენ მგრძნობიარეა ჩვენი საზოგადოება ტაბუდადებული თემებისა თუ სიტყვების მიმართ, მწერლობამოწადინებული ახალგაზრდა წერს უხამსად და ფიქრობს, რომ საზოგადოება უცებ გამოეპასუხება ამას და პოპულარობასაც იოლი გზით მიაღწევს. პირადად მე, უხამსობა ტექსტში არანაირად არ მაღიზიანებს, თუ ეს ნაწარმოები ლიტერატურულად ღირებულია.

- რა ხდება შენს შემოქმედებაში? ლექსების კრებულის გამოცემას ხომ არ გეგმავ?

- შეიძლება მთელი წელიწადი ერთი სტრიქონიც ვერ დავწერო, მერე კი მთელი თვე გადაბმულად, ყოველდღე ვწერდე. ახლა ასეთი შესვენების დრო მაქვს, უფრო სწორედ, შთაბეჭდილებებსა და ემოციებს ვაგროვებ. კრებულის გამოცემას კარგა ხანია ვაპირებ, თუმცა სულ მგონია, რომ ის მთავარი ლექსი, რომელიც ჩემს პირველ კრებულში აუცილებლად უნდა იყოს, ჯერ არ დამიწერია.

მაკა სვიმონიშვილი, გაზეთი „პრემიერი“

FaceBook