რატომ ითხოვდა მინისტრის მოადგილე 75 000 ევროს 15 000-იან პროექტში?!

გიორგი გეგეჭკორი:  “ამ გამოფენის მნიშვნელობა და შედეგი იყო ნული"

 კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის ყოფილი პირველი მოადგილე ისევ ფინანსურ სკანდალში ეხვევა. ამჯერად საქმე ეხება საერთაშორისო გამოფენა “VIENNAFAIR”-ს, რომელში მონაწილეობისთვისაც ქალბატონი მარინე მიზანდარი სამინისტროს ბიუჯეტიდან 75 000 ევროს გამოყოფას ითხოვდა მაშინ, როცა გამოფენა რეალურად 15 000 ევრო დაჯდა.   

 ამბავი კი ასე დაიწყო: 2013 წლის 30 სექტემბერს სამინისტროში საქართველოს კულტურის სფეროს მდგრადობის უზრუნველყოფის საკითხების განმხილველი მუდმივმოქმედი კომისია შეიკრიბა, სადაც ცნობილი გახდა, რომ მარინე მიზანდარის კურატორობით 9 დღეში, ვენაში საერთაშორისო გამოფენა უნდა გამართულიყო, რომელიც 75 000 ევრო ჯდებოდა. მინისტრმა გურამ ოდიშარიამ, სხვა მოადგილეებმა, მრჩევლებმა კი ამის შესახებ არაფერი იცოდნენ. კომისიის წევრთა პროტესტი კი სწორედ კოლოსარულმა ბიუჯეტმა გამოიწვია, რომელიც აღნიშნულ გამოფენას უკავშირდებოდა.  

აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროდან ყველა საჭირო დოკუმენტაცია გამოვითხოვეთ, მოხსენებითი ბარათიდან დაწყებული, ხარჯთაღრიცხვით დამთავრებული. ერთ-ერთი დოკუმენტის მიხედვით, 2013 წლის 3 ოქტომბერს საერთაშორისო პროგრამებისა და ქართული კულტურის პოპულარიზაციის დეპარტამენტის დირექტორის მოადგილის სახელით, რომელსაც მინისტრის პირველი მოადგილე მარინე მიზანდარი კურირებდა, მინისტრის მოადგილე მანანა ბერიკაშვილის სახელზე მოხსენებითი ბარათი გაიგზავნა.  

 ამონარიდი მოხსენებითი ბარათიდან #9205:

“9-13 ოქტომბერს ავსტრიაში, ქ. ვენაში იმართება საერთაშორისო ხელოვნების თანამედროვე გამოფენა “VIENNAFAIR” ორგანიზატორები გვთავაზობენ, 2013 წელს საქართველო და პოლონეთი საპატიო სტუმრის სტატუსით წარდგნენ აღნიშნულ თანამედროვე ხელოვნების გამოფენაზე. პროექტი, მისი მნიშვნელობიდან გამომდინარე, გულისხმობს, ათასობით დამთვალიერებელსა და მედიის ყურადღების ცენტრში ყოფნას... ამ ეტაპისთვის, საჭიროებას წარმოადგენს, რაც შეიძლება სწრაფად გაფორმდეს ხელშეკრულება VIENNAFAIR -თან, რათა შესაძლებელი გახდეს, ამ მნიშვნელოვანი პროექტის მაღალ დონეზე განხორციელება... მოგმართავთ თხოვნით, პროექტის სრული თანხიდან ავანსის სახით 15 000 ევრო გადაირიცხოს საბანკო/სადაზღვევო გარანტიის გარეშე   “VIENNAFAIR “-ს საბანკო ანგარიშზე...”

როგორც რესპონდენტები ჟურნალისტთან აცხადებენ, აღნიშნული თანხის დასახელებამ კომისიის წევრთა პროტესტი გამოიწვია, რადგან  ჩვენისთანა ტიპის ქვეყნისთვის ამხელა თანხის კომერციული გამოფენისთვის გადახდა სრული არანორმალურობა იყო.   

გიორგი გეგეჭკორი, კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის მრჩეველი: “მინისტრმა, მოადგილეებმა და კომისიის სხვა წევრებმა, აღნიშნული ღონისძიების შესახებ გამოფენამდე რამდენიმე დღით ადრე, სწორედ კომისიაზე გავიგეთ. ეს საკითხი ყველასთან შეუთანხმებელი იყო. არადა ავსტრიიდან გამოფენასთან დაკავშირებით სამინისტროში წერილი 6 თვის შემოსული ყოფილა, კერძოდ, 24 მარტს შემოვიდა და მის შესახებ არაფერი ვიცოდით, მხოლოდ სექტემბრის ბოლოს გავიგეთ. რაც შეეხება ბიუჯეტს, იმთავითვე არარეალური იყო”.

იგივეს ამბობს მინისტრის კიდევ ერთი მრჩეველი ქარუმ წერეთელი. მისი თქმით, ხარჯები გაზრდილი კი არა, გაბერილი იყო: “ამ წერილის შესახებ ავსტრიაში ექსპონატების გაგზავნამდე 2 დღით ადრე გავიგე, როცა საკითხი კომისიაზე გამოვიდა განსახილველად. დარწმუნებული ვარ, რომ ეს იყო აბსოლუტური საბოტაჟი და თემა, რომელიც დამალული იყო.  ყველა საკითხი, რომელსაც მიზანდარი კურირებდა, კომისიაზე დაგვიანებით შემოდიოდა. ერთ-ერთი პირველი ვიყავი კომისიაზე, ვინც წინააღმდეგი წავედი. თანხებთან დაკავშირებით ძალიან ბევრი კითხვის ნიშანი მქონდა. ეს არ იყო რეალური პროექტი. წარმოდგენილი ბიუჯეტის მიხედვით, ვენაში ჩატანილი ექსპონატების შიდა ტრანსპორტირება 3-4 კილომეტრის მანძილზე 10-15 000 ევრო ჯდებოდა, რაც წარმოუდგენელია. რატომ უნდა დახარჯოს სახელმწიფომ 10-ჯერ მეტი, ვიდრე ის რეალურად ღირს?”    

ამ საკითხზე მინისტრის ყოფილ მოადგილეს, საერთაშორისო პროგრამებისა და ქართული კულტურის პოპულარიზაციის დეპარტამენტის დირექტორის მოადგილე ხათუნა ხუნდაძესაც შევხვდით, რომელმაც მანანა ბერიკაშვილს გამოფენასთან დაკავშირებით #9205 მოხსენებითი ბარათი გაუგზავნა.  როგორც ხუნდაძე ინტერვიუში აცხადებს, ამ საკითხზე საუბარი ძალიან უჭირს და ვერავის ვერაფერს დააბრალებს, მხოლოდ ფაქტებზე ისაუბრებს: “პროექტი მე არ გამიკეთებია. შეხვედრაზე, სადაც ეს საკითხები განიხილებოდა, მართლაც ასტრალურ თანხებზე იყოს საუბარი. კომისიამ ეს საკითხი ბოლო წუთებში განიხილა. ვიცოდი, რომ რაღაც წერილი იყო შემოსული ავსტრიიდან, მაგრამ რაზე იყო საუბარი, მით უმეტეს ბიუჯეტზე ინფორმაცია არ მქონდა. ეს იყო ქალბატონ მარინეს კომპეტენცია. უფრო მეტსაც გეტყვით, ეს ხალხი, ავსტრიელები სამინისტროს მოწვევით, სამინისტროს ხარჯით ჩამოსულებიც იყვნენ თბილისში. არც მათი სტუმრობის შესახებ ვიცოდი და არც ამ პროექტის შესახებ”.

არადა, საქართველოს კულტურის სფეროს მდგრადობის უზრუნველყოფის საკითხების განმხილველი მუდმივმოქმედი კომისია სამინისტროში სწორედ იმიტომ შეიქმნა, რომ მსგავსი საკითხები განიხილოს. კომისია პერიოდულად იკრიბება და პრიორიტეტულ საკითხებს განიხილავს. მათ შორის გამოფენების მოწყობის საკითხსაც. თუ სამინისტროში შემოსულია სხვადასხვა წინადადება, ირჩევა პრიორიტეტები და გადაწყვეტილება ერთიანად მიიღება. კომისიის წევრები არიან მინისტრი, მინისტრის მოადგილეები და მინისტრის მრჩევლები. სხდომის #60 ოქმი   ამტკიცებს, რომ კომისიამ 75 907,8 ევროს ღირებულების ავსტრიაში გამოფენის საკითხი სწორედ 2013 წლის 30 სექტემბრის განიხილა, გამოფენამდე რამდენიმე დღით ადრე.  

რაც შეეხება გამოფენის მნიშვნელობას, “VIENNAFAIღ” არის  “ექსპო ჯორჯიას” ტიპის კომერციული საგამოფენო სივრცე ავსტრიაში, რომელსაც გალერისტები ქირაობენ. მას აქვს პავილიონები და დამქირავებელს შეუძლია იქირაოს როგორც რომელიმე პავილიონი, ისე მთლიანი სივრცე. როგორც გიორგი გეგეჭკორი აცხადებს:  “ეს არის ჩვეულებრივი ბაზრობა,  ბიზნესი, კომერციული საქმე.   გალერეის წარმომადგენელმა სამინისტროში გამოგზავნა წერილი, რომ სურთ ქართველო მხატვრების ნამუშევრების გამოფენა. ამ საკითხს კურირებდა მინისტრის მოადგილე მარინე მიზანდარი. წესით, როცა წერილი შემოვიდა, მის შესახებ მინისტრს მინიმუმ ინფორმაცია მაინც უნდა ჰქონოდა. ინფორმაციის დონეზე მაინც უნდა ეცნობებინათ. თუ გამოფენაში მონაწილეობას მივიღებდით, განისაზღვრებოდა, რა პირობებით და რა თანხები გამოიყოფოდა ბიუჯეტიდან. მაგრამ ყველაფერი გასაიდუმლოებულად მოხდა. ვინც ამ საკითხს კურირებდა, ავსტრიულ მხარესთან მოლაპარაკება ისე აწარმოა და კურატორი ისე მოძებნა, რომ საქმის კურსში არავინ ჩაუყენებია. იმათ მოელაპარაკა თანხებზეც და ყველაფერზეც. თავად შეარჩიეს მხატვრები, ყოველგვარი კონკურსების გარეშე, და ბოლო მომენტში გავიგეთ ამის შესახებ. ეს ყველაფერი გაკეთდა პრივატულად. 24 მარტს შემოსული წერილის შესახებ გავიგეთ სექტემბრის ბოლოს, 6 თვის თავზე. საკითხი პირდაპირ კომისიაზე შემოვიდა თავისი ხარჯთაღრიცხვით. რა გამოფენაც უნდა იყოს, ამხელა თანხები სერიოზულ ეჭვს იწვევს. შეუძლებელი იყო, ამ მოთხოვნასა და ბიუჯეტს ვინმე დასთანხმებოდა. გადაწყდა, რომ ეს არ უნდა მომხდარიყო”.

 სამინისტროში საგანგებო მდგომარეობა გამოცხადდა

კომისიის წევრებმა 75 000 ევროს ღირებულების კომერციულ გამოფენას მხარი არ დაუჭირეს, თუმცა, ყველაფერი ამით არ დამთავრებულა. როგორც ირკვევა, გამოფენის ორგანიზატორებმა დაგეგმილ გამოფენაზე საგარეო საქმეთა მინისტრი მაია ფანჯიკიძეც მიიწვიეს. საგარეო საქმეთა სამინისტროს ჩართულობით კი მინისტრი გურამ ოდიშარია დაარწმუნეს, რომ ამ დაგეგმილი გამოფენის ჩაშლა ქვეყნის სირცხვილი და საერთაშორისო მასშტაბით თავის მოჭრა იქნებოდა. მეტიც, გამოფენა რომ არ ჩაშლილიყო, შაბათ დღეს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრს გამოფენის აუცილებლობაში დასარწმუნებლად საგარეო მინისტრის მოადგილეც კი ესტუმრა.

“ეს გამოფენა დაგეგმეს სრულიად პარტიზანულად. საგარეო საქმეთა მინისტრსაც სთხოვეს, რომ ამ გამოფენაში მიეღო მონაწილეობა. ისეთი სიტუაცია შეიქმნა, რომ ეს ღონისძიება უკვე შეთანხმებული იყო, და მის ჩატარებას კულტურის მინისტრი უშლიდა ხელს. საუბარი იყო, რომ იქ უნდა მისულიყო მაღალი დონის დელეგაცია, იქნებოდა სერიოზული დელეგაციები და ჩვენ იქ შევრცხვებოდით, რადგან არ მივიდოდით. ამიტომ მინისტრმა საკუთარ თავზე აიღო ეს საკითხი”, _ ამბობს გიორგი გეგეჭკორი.

აღნიშნული საკითხის გამო კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროში საგანგებო მდგომარეობა გამოცხადდა. აღნიშნულ ინფორმაციას სამინისტროს თანამშრომლები ადასტურებენ. გამოფენის მინიმალურ ფასებში ჩატარების კურატორობა კი საკუთარ თავზე გიორგი გეგეჭკორმა აიღო. შედეგად კი 75 000 ევროდ შეფასებული ღონისძიება სახელმწიფო ბიუჯეტს 15 000 ევრო დაუჯდა.  

“საგანგებო მდგომარეობაში მოვიძიეთ გადამზიდავი კომპანიები და 3 თანამშრომელი სასწრაფოდ მივავლინეთ ვენაში. ნამუშევრები თავად გადავზიდეთ. მარტო გადაზიდვაში დაახლოებით 42 000 ევროზე მეტი დაიზოგა. მთლიანობაში კი, 75 000 ევროს ნაცვლად, ყველაფერი 15 000 ევრო დაგვიჯდა, ბიუჯეტმა კი 60 000 ევრო დაზოგა”, _ ამბობს გეგეჭკორი.

ერთ-ერთი, ვისაც ავსტრიაში სასწრაფოდ გამგზავრება მოუწია, ხათუნა ხუნდაძე იყო. როგორც ხუნდაძე ინტერვიუში აღნიშნავს, მიზანდარის კურატორობით  წარმოდგენილი ბიუჯეტით ვენაში 2 ნამუშევრის შიდა გადაზიდვისთვის 5 000 ევრო იყო საჭირო, თუმცა, მისივე თქმით: “ჩვენ ვიქირავეთ პატარა ტრანსპორტი და ეს ყველაფერი 150 ევრო დაგვიჯდა. საქართველოს არ აქვს ის ფუფუნება, რომ ამხელა თანხები გავიღოთ.  რაც შეეხება 75 000 ევროს ღირებულების ბიუჯეტს, როცა პროექტი შემოდის, იქ ასტრალური რიცხვებია დაწერილი, მაქსიმუმს აფიქსირებენ, მაგრამ, ამ ციფრებს ყოველთვის ვამოწმებ.  სიმართლე რომ ვთქვათ, თუ ხელოვნების ნიმუშების ტრანსპორტირება ფუნდამენტალური ფირმების საშუალებებით და კარგი დაზღვევით ხდება, ასეთი დიდი თანხები ჯდება. ამას ვერ გავექცევით”.

სწორედ ხუნდაძეს მოუწია პროექტის 2 დღეში ხელახლა გაკეთება. როგორც რესპონდენტი აცხადებს, მას მხოლოდ ავსტრიული მხარის ტელეფონის ნომერი გაუგზავნეს, რომელთანაც შედგა მოლაპარაკება, გაკეთდა ახალი პროექტი და ახალი ბიუჯეტი.

ხელახალი შეთანხმება და ხარჯთაღრიცხვა ავსტრიულმა მხარემ კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს არაერთხელ გამოუგზავნა. მაგალითად, 17 სექტემბერს გამოგზავნის დოკუმენტში ბიუჯეტი 49.613,84 ევროს შეადგენს, თუმცა, დოკუმენტში ჩანს, რომ სამინისტროს მხრიდან კალმით გადახაზულია რამდენიმე კოლოსარული თანხა. მაგალითად, ტვირთის გადაზიდვა თბილისიდან ვენაში, რომლის ღირებულება, დოკუმენტის მიხედვით, 21.684,00 ევროა. ასევე, გადახაზულია 11.761,11 ევროს ღირებულების მომსახურება, რომელიც თითქოს შიდა მომსახურებისთვის იყოს საჭირო. 

25 სექტემბერს კიდევ ერთი ბიუჯეტის პროექტი გამოიგზავნა, სადაც 5 000 ევრო შიდა ტრანსპორტირებისთვის იყო გათვლილი, თუმცა, სამინისტრომ დოკუმენტში ეს თანხაც გადახაზა. საბოლოო ჯამში,  2013 წლის 2 ოქტომბერს შედგა საბოლოო ბიუჯეტი. დოკუმენტში დაფიქსირებულია საერთო ხარჯი _ 14.595,00 ევრო. აქედან 5 000 ევრო სარეკლამო/საკომუნიკაციო ხარჯები, დანარჩენი გამოფენის. დოკუმენტში მითითებულია ავსტრიული მხარის საბანკო რეკვიზიტებიც, სადაც სამინისტროს თანხა უნდა გადაერიცხა.

რაც შეეხება გამოფენის შედეგებს, როგორც რესპონდენტები აცხადებენ, ამ კომერციული ბაზრობიდან დიდ შედეგებს არც ელოდნენ და ასეც მოხდა. საქართველოდან ავსტრიაში ჩასულ ორ მინისტრს _ მაია ფანჯიკიძესა და გურამ ოდიშარიას გამოფენაზეც არავინ დახვდა. 

“გამოფენაზე მიბრძანდა მაია ფანჯიკიძე, მაგრამ იქ არავინ დახვდა.  წარმოგიდგენიათ, ავსტრიის საგარეო საქმეთა მინისტრი ჩამოვიდეს საქართველოში და აქ არავინ დახვდეს? ეს არ არის ქვეყნის შეურაცხყოფა?  ჩვენი კულტურის მინისტრიც ჩავიდა, და მასაც არავინ დახვდა. ეს იყო ჩვეულებრივი კომერციული გამოფენა და არავითარი სახელმწიფოებრივი მნიშვნელობა მას არ ჰქონია. არც გამოძახილი, ერთ სტატიასაც ვერ მაჩვენებთ, სადაც წერია, ეს რა ჩამოგვიტანეს ქართველებმაო. გამოფენაზე ჩვენი ლოგოც კი არ ყოფილა. მისი მნიშვნელობა გახლდათ ნული”, _ ამბობს გიორგი გეგეჭკორი.

ხათუნა ხუნდაძე კი იხსენებს, რომ გამოფენაზე არანაირი რეკლამა არ უნახავს, არადა აღნიშნულისთვის ავსტრიაში თანხა წინასწარ გადაირიცხა: “სამინისტრომ ავსტრიის მხარეს წინასწარ 15 000 ევრო გადაურიცხა. ეს იყო თანხა, რომელიც საკმარისი იყო ხარჯების დასაფარად. ძალიან დიდი პრობლემა შექმნა რეკლამის თანხამ. 5 000 ევრო გადაირიცხა სარეკლამო ხარჯად. მისი შესაბამისი და ადეკვატური საბუთები კი არ მიმიღია. რეკლამა იყო ნულოვანი, ლოგოც კი არ გაკეთებულა ნორმალური, ძალიან პატარა ლოგო იყო გამოფენაზე, შეუმჩნეველი. არადა, განსაკუთრებული რეკლამა უნდა გვქონოდა. ეს არ ყოფილა. აეროპორტში, სადაც ჟურნალები რიგდებოდა, ვიყიდე გამოფენის ჟურნალი, სადაც ჩვენზე არსად არაფერი ეწერა.  რაც შეეხება გამოფენას, ხელოვნება არის გემოვნების ამბავი.  გამოფენა ძალიან კარგი იყო. დამთვალიერებლებიც იყვნენ და ნამუშევრების ყიდვის ინტერესიც იყო , მაგრამ,  ავტორებს არ ჰქონდათ გაყიდვის უფლება. "ართვეა" არ არის მინისტრების დონის ღონისძიება, ამიტომაც არ დახვა მინისტრებს იქ არავინ. ეს არის კომერციული საქმე”. 

მართალია, 75 000 ევროდ შეფასებული გამოფენა 15 000 ევრო დაჯდა, მაგრამ რესპონდენტები აცხადებენ, რომ არც ამ 15 000-ევროიან გამოფენას მოუტანია რაიმე ღირებული და ფასეული ქვეყნისთვის.  კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს შიდა აუდიტს კი ანგარიშზე მუშაობა ჯერ არ დაუსრულებია. როგორც სამინისტროს წარმომადგენლები აცხადებენ, ეს და სხვა საკითხები სწორედ აუდიტის დასკვნაში აისახება. 

კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტრო ამჯერად ახალი გამოფენისთვის ემზადება. სამინისტროს მხარდაჭერით 4-6 აპრილს საქართველო პირველად წარდგება მსოფლიოს ერთ-ერთ ყველაზე დიდ სახელოვნებო ბაზარზე “ნიუ-იორკ არტ ექსპოზე”.  გამოფენაზე წარმოდგენილი იქნება ყველა თაობის ქართველი მხატვარი. გამოიფინება ქართული მხატვრობის, ქანდაკების, წიგნის ხელთნაკეთი ნიმუშები. “ნიუ-იორკ არტ ექსპო” ერთ-ერთი ყველაზე პრესტიჟული არტ-ბაზრობაა, რომელსაც ასეულობით ათასი დამთვალიერებელი სტუმრობს. აღნიშნული გამოფენა, ავსტრიისგან განსხვავებით, კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს 35 000 ლარი უჯდება.   

 P.S. “VIENNAFAIR”-ს გამოფენასთან დაკავშირებით კომენტარის ჩასაწერად მარინე მიზანდართან დაკავშირება ვერ მოხერხდა, რადგანაც ის საქართველოში არ გახლავთ. კითხვები სოციალური ქსელით და ელექტრონული ფოსტით გავუგზავნეთ, თუმცა პასუხები არ მიგვიღია. სამინისტროში ხმაური გამოიწვია კულტურის პოლიტიკის კონცეფციის თემამაც, რომელსაც “პრემიერმა” 24-ე ნომერში ვრცელი სტატია მიუძღვნა. ქალბატონი მარინე მიზანდარი ინტერვიუში აცხადებდა, რომ კულტურის სამინისტროში თანამედროვე ხელოვნების არაფერი გაეგებათ. მისი სურვილის შემთხვევაში, მზად ვართ, მარინე მიზანდარის პოზიცია დავაფიქსიროთ.

ეკა გულუა, გაზეთი „პრემიერი“

FaceBook