“საქართველოს ეკონომიკაზე უკრაინის კრიზისი გავლენას აუცილებლად მოახდენს”

“პრემიერს” ესაუბრა ექსპერტი ეკონომიკის საკითხებში ირაკლი ლექვინაძე:

- საქართველოს ხელისუფლება გვპირდებოდა, რომ საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ, როცა კოაბიტაცია დასრულდებოდა, ქვეყანაში რეალურად დაიწყებოდა ეკონომიკური ზრდა. რა სიმპტომებს ავლენს, ამ მხრივ, ქართული ეკონომიკა?

- საქართველოს ეკონომიკა, ოფიციალური სტატისტიკის მიხედვით, არჩევნების, ანუ ოქტომბრის შემდეგ მზარდია, ოქტომბერში - 4%-ით, ნოემბერში, დეკემბერსა და იანვარში დაახლოებით 7-8%-ით არის გაზრდილი, თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ ქვეყანაში საინვესტიციო და ეკონომიკური ზრდის ბუმია, ბიზნესი მეტ-ნაკლებად გამოსულია მოლოდინის რეჟიმიდან და აქტიურობა იზრდება, თუმცა უნდა გავითვალისწინოთ ისიც, რომ წინა წლის ნოემბერი, დეკემბერი და იანვარი საკმაოდ პასიური თვე იყო პოსტსაარჩევნო მდგომარეობის გამო. ეკონომიკური ზრდა ძირითადად ექსპორტისა და იმპორტის ოპერაციების ზრდის ხარჯზეა გაზრდილი.

- შეიმჩნევა თუ არა ქვეყანაში საინვესტიციო აქტივობის ზრდა?

- ქვეყანაში 2013 წელს ინვესტიციები უმნიშვნელოდ გაიზარდა და 1 მლრდ აშშ დოლარამდე შეადგინა. საყურადღებოა ვალდებულებების შემცირებისა და კაპიტალის გადინების რეკორდული მაჩვენებელი, რომელმაც 2013 წელს 900 მლნ აშშ დოლარს გადააჭარბა, რაც საკმაოდ არასასურველი მონაცემია. ინვესტიციების ყველაზე მიმზიდველი სექტორი კვლავ არის ენერგეტიკა. აღსანიშნავია, რომ 2014 წელს მაღალია საინვესტიციო აქტივობის ზრდის მოლოდინი, თუ საგარეო ფაქტორების საფრთხეების გავლენა იქნა მინიმალური დაანონსებულია 2 მლრდ. საგარეო ინვესტიცია, სადაც მნიშვნელოვანი წილი თანაინვესტირების ფონდმა უნდა ითამაშოს, როგორც ყოფილმა პრემიერმა განაცხადა, პროექტების პრეზენტაცია მომავალ კვირაში უნდა მოხდეს და მის მიმართ მოლოდინი დიდია. უნდა აღვნიშნოთ, ასევე, წლის მეორე ნახევრიდან ინვესტორთა ინტერესი გაზრდილია, თუმცა ჯერჯერობით რამე კონკრეტული პროექტის რეალიზაცია, მცირე პროექტების გარდა, არ დაწყებულა.

- იქონიებს თუ არა გავლენას საქართველოს ეკონომიკაზე უკრაინის კრიზისი და რუსეთის წინააღმდეგ მსოფლიო თანამეგობრობის სანქციები? ხომ არ მოხდება ისე, რომ, თუ ეკონომიკაში არ იქნა რეალური პროგრესი, ხელისუფლება მიზეზად ამ მოვლენებს დაასახელებს?

- საქართველოს ეკონომიკაზე უკრაინის კრიზისი გავლენას აუცილებლად მოახდენს. პირველი, უკრაინაში მოვლენების ესკალაცია მოქმედებებს გლობალურ ბაზრებზე მარცვლეულის, მცენარეული ცხიმების ბაზარზე, ასევე, ევროპაში, რუსეთსა და აშშ-ში საფონდო ინდექსებზე. ეს არაპირდაპირი გავლენის მომხდენია. გარდა ამისა, თუ საერთაშორისო თანამეგობრობის სანქციებს საქართველო მიუერთდება, ესეც ნიშნავს რუსეთთან გარკვეულ სავაჭრო ოპერაციებზე უარის თქმას, რაც ჩვენი მცირე ეკონომიკისთვის საგრძნობი იქნება. გარდა ამისა, უკრაინა-რუსეთი არის საქართველოს სავაჭრო პარტნიორების ხუთეულში. უკრაინაში კრიზისული მდგომარეობა, გრივნის გაუფასურება ამცირებს უკრაინელი მოსახლეობის მსყიდველობითუნარიანობას, აძვირებს ქართულ პროდუქციას, რაც ვფიქრობ, მნიშვნელოვნად იმოქმედებს ქართული ღვინისა და მინერალური წყლების გაყიდვებზე. ამ პროდუქტებისთვის უკრაინა ერთ-ერთი უმსხვილესი ბაზარია. რაც შეეხება უკრაინულ იმპორტს, მათი ჩანაცვლება ადვილად არის შესაძლებელი სხვა მეზობელი ქვეყნების საშუალებით. ასევე, მოვლენების ესკალაციისა და ევროკავშირთან მოახლოებული ასოცირების ხელშეკრულებასთან დაკავშირებით იზრდება რისკები, რუსეთში ქართული პროდუქცია ისევ დაიბლოკოს. ამ ეტაპზე ფულადი გზავნილების მკვეთრი შემცირება ამ ქვეყნებიდან არ შეიმჩნევა, ასევე, ჯერჯერობით თავისუფლად ხორციელდება ლიჯოსტიკური - სატრანსპორტო ოპერაციები

- ეკონომიკის რომელ სექტორში შეინიშნება გამოცოცხლება და სად გვიჭირს ყველაზე მეტად?

- ტურიზმი ტრადიციულად მზარდი სექტორია, გაორმაგებულია ღვინის ინდუსტრიის გაყიდვები რუსეთში ექსპორტის ხარჯზე, ძალიან დიდი ინტერესია ენერგეტიკის სექტორის მიმართ, თუმცა გარკვეული წინააღმდეგობები ამ პროცესს აჩერებს, ასევე, მნიშვნელოვნად გაიზარდა 2013 წელს საბანკო სექტორის მოგება. ტრადიციულად, ყველაზე სუსტ რგოლად აგრარული სექტორი და გადამამუშავებელი მრეწველობა რჩება, მიუხედავად მცდელობისა და გარკვეულწილად ახალი ინსტრუმენტების გაჩენისა, ჯერჯერობით რეალური შედეგი უმნიშვნელოა. გარდა ამისა, სერიოზული პრობლემაა მონოპოლიური მდგომარეობის მქონე აგენტები, რომლებიც ყველა სექტორში არიან და ზღუდავენ ბაზრებზე ახალი მოთამაშეების შესვლის პროცესს, მიუხედავად ბიზნესის პოლიტიკური წნეხისგან განთავისუფლებისა, ეს პრობლემა მაინც არსებობს. ხშირად გაუგებარია სახელმწიფოს გადაწყვეტილებები რეგულაციების გამკაცრების ან ბიზნესთან კონკურენციაში შესვლის საკითხთან დაკავშირებით.

- შარშან სოფლის მეურნეობაში ჩატარებულმა ბარათიზაციამ ქვეყნის ეკონომიკაზე არსებითი გავლენა ვერ მოახდინა. ნიშანდობლივია ისიც, რომ  მთელი რიგ სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტებზე ფასები გაიზარდა. რა გამოდის, მე და თქვენ, საქართველოს მოსახლეობა ვეხმარებით გლეხებს, რომ მათ უფასოდ დაამუშაონ მიწა, მინიმალური დანახარჯებით მიიღონ მოსავალი და შედეგად ჩვენ მიერ დახმარებული გლეხი ჩვენვე გვიძვირებს პროდუქციას. რადგან ტენდენცია მუდმივი ხასიათისაა, ხომ არ სჯობია, ეს თანხა ეკონომიკის უფრო ეფექტურ და მომგებიან სფეროებში ჩაიდოს?

- ეს არის აბსოლუტურად არაეფექტური პროგრამა. მართალია, გლეხი სარგებლობს, მაგრამ ეს მის პრობლემებს ვერ ჭრის, მომავალ წელს მას ისევ სჭირდება მსგავსი დახმარება, ამიტომ აგრარულ სექტორში მნიშვნელოვანია კომპლექსური რეფორმები და ღონისძიებები, სადაც განათლებიდან დაწყებული, იაფი კაპიტალის, ტექნოლოგიების, ფიზიკური კაპიტალის, დაზღვევის სისტემების, სტანდარტების, კვლევების, კონკურენტუნარიანობის და ბაზრების ანალიზის, საგარეო ბაზრებზე წვდომის მიმართულებით მნიშვნელოვანი ნაბიჯები იქნება გადადგმული, თუ ეს არ მოხდა, ქართული აგრარული სექტორი მძიმე მდგომარეობაში დარჩება.

- მოსახლეობა აცხადებს, რომ ბოლო 6 თვის განმავლობაში მათ არნახული დეფიციტი აქვთ. აღნიშნულის დასტურად გამოდგება ის გარემოებაც, რომ თბილისში არსებული ლომბარდების მეპატრონეების განცხადებით, ბოლო ორი თვის განმავლობაში თითქმის 100%-ით გაიზარდა მათი კლიენტების რაოდენობა. რატომ წარმოიშვა ასეთი დეფიციტი, იმ პირობებში, როდესაც ხელისუფლება გვეუბნება, რომ ეკონომიკა სწორი გზით ვითარდება?

- რეალურად მოსახლეობის დიდი ნაწილი არის გაჭირვებულ მდგომარეობაში. პრობლემაა დასაქმება და შემოსავალი, მოსახლეობის დიდი ნაწილი მიგრანტების ხარჯზე ცხოვრობს, ამიტომ ლომბარდებში ფულზე მოთხოვნა მაღალია. გარდა ამისა, ადამიანები, რომლებიც ბანკებში ვერ ახერხებენ სესხის აღებას, სწორედ ასეთ გზას მიმართავენ, ძალიან დიდია მოსახლეობის ის ნაწილი, რომელიც ძველი სესხის გადაფარვას ახალი სესხით ცდილობს. ეკონომიკაში გარკვეული ძვრები ხდება, თუმცა მას სჭირდება დრო, რომ ზრდა მოსახლეობის კეთილდღეობაზე აისახოს.

ლაშა ნოდია, გაზეთი „პრემიერი“

FaceBook