პუტინის უკრაინული აზარტი

პუტინის უკრაინული აზარტი; რამდენ ხანს იჯდება ვანო მერაბიშვილი? კონსტანტინეპოლის საეკლესიო კრება და აფხაზური ეკლესია; ვინ იბრძოლებს თბილისის მერობისთვის?

რუსეთის პრეზიდენტმა, როგორც იქნა, გახსნა ბანქო უკრაინულ თამაშში: საგარეო საქმეთა მინისტრ ლავროვთან შეხვედრისას პუტინმა ყურადღებით მოისმინა მთავარი რუსი დიპლომატის მოხსენება, რომ მოსკოვი ამზადებს საპასუხო წინადადებებს ყირიმის (ანუ უკრაინის) კრიზისული სიტუაციის “დარეგულირების” თაობაზე.

ეს ამაზრზენი ტერმინი _ “დარეგულირება” _ გასული საუკუნის 90-იანი წლების უბადრუკობიდან შემოგვეპარა ენაში, მაგრამ, რაოდენ პარადოქსულიც არ უნდა იყოს, სემანტიკურად საკმაოდ ზუსტად ასახავს მიმდინარე პროცესის არსს: ვლადიმერ პუტინი, როგორც აღმოჩნდა, ვაჭრობს და სულაც არ არის გამორიცხული, ყირიმის რუსეთთან უშუალოდ მიერთებაზე უარი თქვას იმ პირობით, თუ კიევში შარშანდელ სექტემბრამდე არსებულ სტატუს კვოს აღადგენს.

ანუ, პუტინ-ლავროვის წინადადება შემდეგია: ყირიმში ტარდება რეფერენდუმი, მოსახლეობის უდიდესი უმრავლესობა ხმას აძლევს რუსეთის ფედერაციასთან მიერთებას, ამით “შეწუხებული” მოსკოვი კი მზადაა, წავიდეს კომპრომისზე და უარი თქვას ანშლუსზე იმ პირობით, თუ

1) მოხდება უკრაინის ფედერალიზაცია;

2) შემუშავდება უკრაინის ახალი კონსტიტუცია, რომლის ძალითაც, უკრაინა მხოლოდ იმ შემთხვევაში მოაწერს ხელს ევროპასთან ასოცირების ხელშეკრულებას (ნატო-ზე ხომ საერთოდ აღარაა ლაპარაკი), თუ მომავალი ფედერაციის ყველა სუბიექტი დასთანხმდება ამას;

3) ყირიმსა და აღმოსავლეთ უკრაინის რეგიონებს ენიჭებათ რეალური ავტონომია, რაც, კრემლის გაგებით, იმას ნიშნავს, რომ, მაგალითად, რუბლი გრივნასთან გათანაბრდება;

4) რუსული ენა, უკრაინულთან ერთად, უკრაინის მთელ ტერიტორიაზე მეორე სახელმწიფო ენად ცხადდება, რაც რეალურად უკრაინული ენის სახელმწიფო სტატუსის დასრულებას ნიშნავს, _ თუ ენობრივ რეალიებსა და ტრადიციებს გავითვალისწინებთ.

აი, ამ პირობების მიღების შემთხვევაში, რუსეთი “დიდსულოვნად არ დაეთანხმება” ყირიმის ანშლუსს. ეს გეგმა ამერიკელებს უკვე მაგიდაზე უდევთ და აუცილებლად იქნება განხილული ობამასთან პრემიერ-მინისტრ იაცენიუკის მომავალი შეხვედრის დროს.

რამდენად აწყობთ ამერიკელებსა და ევროპელებს? რატომაც არა? განსაკუთრებით ქალბატონი მერკელი იქნება გახარებული და ყველანაირად შეეცდება, ევროპელი კოლეგები დაარწმუნოს, რომ ამით ევროპა “სახესაც შეინარჩუნებს” და ომსაც თავიდან აიცილებს. თან, ფორმალურად(!) უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობაც არ დაირღვევა, ისევ და ისევ იმ აზრით, როგორც საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა “არ იყო დარღვეული” 1994-2008 წლებში.

მართლაც, პუტინის სამიზნე ხომ მთელი უკრაინაა და არა ყირიმი? თუ უკრაინის ფედერალიზაციას მიაღწევს და მის ევროპულ ორბიტაზე გადასვლას გამორიცხავს, სულაც არ ეპიტნავება საერთაშორისო პრობლემები მხოლოდ ყირიმის გამო. ასეთ შემთხვევაში, კომპრომისი კიდეც შეიძლება შედგეს, ხოლო ყირიმული რეფერენდუმის შედეგი დარჩება სათადარიგო ვარიანტად: “რამე რომ იყოს” სამომავლო გამოყენებისთვის.

აქ მთავარი კითხვაა, დაეთანხმება თუ არა ამგვარ კომპრომისს უკრაინის ახალი ხელისუფლება, რომელიც “მაიდანზე” აირჩია ხალხმა. რუსეთი სულაც არ აპირებს, დაიჟინოს ყოველმხრივ ყავლგასული იანუკოვიჩის დაბრუნება პოლიტიკაში: ჭირსაც წაუღია იანუკოვიჩი, _ ეს გაკოტრებული მძორი, _ მთავარია, ახალი უკრაინის კონფიგურაცია და კიევზე (არამხოლოდ ყირიმზე) ზემოქმედების სამომავლო ბერკეტები.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

დღევანდელ უკრაინელ ლიდერებსა და, მთლიანობაში, უკრაინულ ისტებლიშმენტს კი, _ თუ დავაკვირდებით, რა ხდება უკრაინული სამხედრო ნაწილების გარშემო ყირიმში, _ სულაც არ ეტყობათ ნება, ომი დაუწყონ რუსეთს მხოლოდ იმ მიზნით, რომ ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულებას მიაღწიონ და უკრაინის ფედერალიზება არ დაუშვან.

შესაძლოა, ეს დასკვნა გადაჭარბებულიც აღმოჩნდეს და შთაბეჭდილება არასწორი იყოს, მაგრამ რა ვქნათ, ნამდვილად არ ჩანან არც იაცენიუკი, არც ტიმოშენკო და არც თუნდაც კლიჩკო სტეპან ბანდერასა და რომან შუხევიჩის მასშტაბის (რაც მთავარია, მათი მენტალობის) ფიგურები, ამგვარ “კომპრომისსა” და “სახის შენარჩუნების” გულმოწყალე შეთავაზებას არ დასთანხმდნენ.

პუტინი რომ ძალიან ჭკვიანი და ცბიერი პოლიტიკოსია, აქედანაც ჩანს: თუ უკრაინამ ყირიმი ფორმალურადაც დაკარგა, მაშინ ახალ, “რევოლუციურ” ხელისუფლებას აუცილებლად მოუწევს პასუხი გასცეს უკრაინელთა დიდი უმრავლესობის კითხვას: “რამდენად არიან სწორედ ისინი და მათი “მაიდანი” პასუხისმგებელი იმაზე, რომ ქვეყანამ ტერიტორიის ძალზე მნიშვნელოვანი ნაწილი დაკარგა, თანაც, დაკარგა სამუდამოდ?!”

ხომ ფაქტია: იმ “კორუმპირებული პოსტსაბჭოური ელიტის” დროს (ანუ კრავჩუკის, კუჩმას, იანუკოვიჩის მმართველობისას) ყირიმი უკრაინის ორგანული ნაწილი იყო: საქმის წარმოება იქ უკრაინულად მიმდინარეობდა, რუბლი ღია ბრუნვაში არ ჭაჭანებდა, სახელმწიფო დაწესებულებების თავზე უკრაინული დროშები ფრიალებდა და არანაირი “საზღვარი” პერიკოპის ყელთან არ არსებობდა.

ახლა კი?

ეს არ არის მარტივი საკითხი: ჯერ კიდევ საფრანგეთის დიდი რევოლუციიდან მოყოლებული ჩამოყალიბდა “ნაციის” თვითდადგენის ორი აუცილებელი პირობა: რევოლუცია და სისხლისმღვრელ ომში გამარჯვება.

მხოლოდ და სწორედ ამგვარ ომში იბადება ნაცია და თუკი უკრაინელებს ომი აშკარად არ სურთ და არც შეუძლიათ (არადა, როგორ გინდა, ეომო ბირთვულ სახელმწიფოს, როცა დასავლეთი ლონდონის “ჩელსიში” აბრამოვიჩის ინვესტირებულ მილიარდ გირვანქას ეფერება?), მაშინ იმასაც უნდა შეურიგდნენ, რომ ტერიტორიული მთლიანობის ფორმალურად შენარჩუნებისა და ომის თავიდან აცილების სანაცვლოდ მოხდება უკრაინის ფედერალიზაცია და ეს ქვეყანა სამუდამოდ იტყვის უარს ევროპასთან ასოცირებაზე, რაკი ფედერაციული უკრაინა, მოსკოვის გეგმით, მხოლოდ ყველა სუბიექტის თანხმობით თუ მიიღებს მნიშვნელოვან საგარეო პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებს.

მაშინ რისთვის დაიღუპა “ზეციური ასეული” კიევის მაიდანზე?

არც ეს კითხვაა იოლი, მაგრამ მაინც ნაკლებ მრისხანეა, ვიდრე ტერიტორიის საშვილიშვილოდ დაკარგვა.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ამ პროექტის განხორციელების შემთხვევაში, პუტინი მაინც მოგებული დარჩება. კრემლის საინფორმაციო რესურსები საკმარისია, რათა რუსებს აუხსნას, რომ ყირიმი არ შემოიერთა, სამაგიეროდ მთელი უკრაინა დაიტოვა! _ მისი კიევითა და პეჩორას ლავრით. გარდა ამისა, ამერიკის კიდევ ერთხელ დამცირება და მისი უმწეობის დემონსტრირებაც დაეხმარება რეიტინგის აწევაში.

საოცრად ნიშანდობლივი რამ თქვა პრესკონფერენციაზე: “აი, იქ _ დიდი წუმპის მიღმა ქვეყანაშიო”.

რომელი ქვეყანაა, პუტინის აზრით, “დიდი წუმპის მიღმა”, ან ეს “დიდი წუმპე” რაღაა?

რასაკვირველია, ატლანტიკის ოკეანე და მის მიღმა მდებარე ამერიკის შეერთებული შტატები.

პუტინი პათოლოგიაო. სინამდვილეში, გიჟი არ არის, მაგრამ ამერიკა მართლა პათოლოგიურად სძულს. აბა, ატლანტიკის ოკეანე ნორმალურ ადამიანს წუმპედ როგორ უნდა მოგეჩვენოს ან გეხატებოდეს ცნობიერებაში?

ნამდვილი ჩეკისტია, ანუ “ცივი გონებითა და ცხელი გულით”. და რამდენადაც ცხელია მისი გული “მშობლიური დერჟავის” დამანგრეველი ამერიკის სიძულვილში, იმდენადვე ცივად, რაციონალურად და ეშმაკურად მოქმედებს, როცა ბანქო უკვე დარიგებულია.

საჭადრაკო ანალოგიას აქ ნუ მივმართავთ, რადგან ბანქო უფრო ზუსტად ასახავს დიდ გეოპოლიტიკურ თამაშს, რაც ამჟამად გაჩაღდა, და რომელსაც სწორედ ბანქოსთვის (არა ჭადრაკისთვის) დამახასიათებელი რისკი ახლავს. თან ისეთი წვრილმანებით ზავდება, როგორიცაა, მაგალითად, სასტუმრო “უკრაინის” თავზე ორივე მხარეს მსროლელი იდუმალი სნაიპერები, ან ჩინეთის ზღვაში, მაინცდამაინც ახლა, ასევე იდუმალად გაუჩინარებული “ბოინგ 777”, რის გამოც მსოფლიო მედიის ყურადღება უკვე აღარ არის კონცენტრირებული ყირიმზე.

რამდენიც არ უნდა ვილაპარაკოთ კონსპირაციული თეორიების მიუღებლობაზე, როცა საქმე პუტინთან გაქვს, ნებისმიერი კონსპირაცია გამართლებულია ცნობილი გამოთქმის შესაბამისად: “თუ პარანოია გჭირთ და გეჩვენებათ, გითვალთვალებენ, ეს სულაც არ ნიშნავს, რომ მართლა არ გითვალთვალებენ”.

მით უმეტეს, თუკი საბაბი და მიზეზი აქვთ.

ყირიმსა და უკრაინაზე დიდი “საბაბი და მიზეზი” კი ძნელად წარმოსადგენია

. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . .

რა ზეგავლენა შეიძლება ჰქონდეს უკრაინულ კრიზისს საქართველოზე? პირდაპირი და ძალზე მნიშვნელოვანი! როგორც არ უნდა დამთავრდეს ყოველივე, მიხეილ სააკაშვილმა შეიძინა საგარეო რესურსი, რათა დარჩეს (მაინც) ქართულ პოლიტიკურ ლანდშაფტზე და არ იქცეს “პენსიონერად”.

ეს უკვე ცხადია. ისევე, როგორც ვანო მერაბიშვილის ბედი: ერთადერთი შანსი, ციხიდან გამოსულიყო, ევროკავშირის მიერ ასოცირების ხელშეკრულების წინ ოფიციალური თბილისისთვის შესაბამისი მოთხოვნის წაყენება თუ იქნებოდა. მაგრამ უკრაინული მოვლენები ისეთ საერთაშორისო და ევროპულ კონიუნქტურას ქმნის, ვანო აღარავის ეხსომება!

მეორე მხრივ, სააკაშვილის მზარდი აქტივობით შეშინებულ ხელისუფლებას ნამდვილად ექნება მოტივაცია, რაც შეიძლება დიდხანს ამყოფოს ციხეში, რაკი მერაბიშვილის (ისევე, როგორც იმავე გუნდის სხვა წევრთა) განთავისუფლება ხალხის თვალში მიშას რევანშად და დაბრუნებად აღიქმება.

მასის ფსიქოლოგია კი ისეთნაირადაა მოწყობილი, პოლიტიკურ პროცესს გლადიატორთა ბრძოლად აღიქვამს: საბოლოოდ ის აუცილებლად ძლიერსა და წარმატებულს (უფრო ზუსტად, ვინც მას “ძლიერად” და “წარმატებულად” მოეჩვენება) დაუჭერს მხარს. აქედან გამომდინარე, “საიდან სადაო” თითქოს, მაგრამ... “უკრაინა” ვანოსთვის იმას ნიშნავს, რომ წლობით ციხეში ყოფნა გარანტირებული აქვს.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ამავდროულად, “ოცნებამ” ისიც გააცნობიერა, რომ კარტ-ბლანში სულაც არ აქვს. ამიტომ, თბილისის საკრებულოს (მათ შორის “ნაციონალთაგან” პორტირებულ აგრესიულად მორჩილ უმრავლესობას) დროულად მიანიშნეს: ბიუჯეტი არ უნდა ჩაეგდოთ, თბილისის საკრებულო არ უნდა დაეშალათ, რაკი არჩევნებამდე რამდენიმე კვირით ადრე თბილისში ცენტრალური მმართველობის შემოღება ხელისუფლებას იმიჯურად არ აწყობდა.

ამიტომ ბიუჯეტიც დამტკიცდა, თუმცა “ოცნება” მაინც სერიოზულად რისკავს იმავე მიზეზების გამო, რაც ისევ და ისევ უკრაინას უკავშირდება: თბილისელი ამომრჩეველი ტრადიციულად ყველაზე მეტად შთაბეჭდილებებს ექვემდებარება და ყველაზე ნაკლებად _ ადმინისტრაციულ რესურსს.

თუ უკრაინის გარშემო მოვლენები ზემოაღწერილი კომპრომისული სცენარით წარიმართა და პუტინის გამარჯვება ისე ერთმნიშვნელოვანი არ გამოჩნდა, როგორც თეორიულად ჯერ კიდევ შეიძლება იყოს, მაშინ ნაციონალთა კანდიდატს შანსი გაუჩნდება დავით ნარმანიასთან ჭიდილში.

ვითარებაში, როდესაც გიგი უგულავამ მერობაზე უარი თქვა, ყველაზე მეტი შანსი გიორგი ვაშაძეს ექნება, თუმცა მისი რესურსი შეიძლება საკმარისი არ აღმოჩნდეს გასამარჯვებლად, მაგრამ გიგი უგულავასთვის საკრებულოს წევრობა (ეს გარანტირებული აქვს, რადგან ძნელი წარმოსადგენია, “ნაციონალურმა მოძრაობამ” ბარიერი ვერ გადალახოს) მისთვის შესანიშნავი პლაცდარმი იქნება შემდგომში უფრო სხვა მასშტაბის ბრძოლების გასამართად.

ეს დღეს ჩანს თითქოს შეუძლებლად, თუმცა “ნაციონალები” და თვით გიგი უგულავაც 2-3-წლიან პერსპექტივაზე თვლიან, როდესაც “ოცნების” დევალვაცია კიდევ უფრო თვალნათელი და არსებითი გახდება. ამ დევალვაციის თავიდან აცილება მხოლოდ მასშტაბური ეკონომიკური გარღვევით თუ იქნებოდა შესაძლებელი, რისი ნიშნებიც ჯერჯერობით არ ჩანს.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ყირიმიდან სტამბულში, ანუ ისტორიულ კონსტანტინეპოლში: გასულ კვირას (არც ეს უნდა იყოს უბრალო დამთხვევა), მართლმადიდებელი ქვეყნების პატრიარქებმა მიიღეს ისტორიული გადაწყვეტილება: პირველად ათასი წლის(!!!) შემდეგ, კონსტანტინეპოლში შედგება მსოფლიო საეკლესიო კრება. ამ გადაწყვეტილებას სამმა ყველაზე გავლენიანმა სუბიექტმა დაუჭირა მხარი: კონსტანტინეპოლის, იერუსალიმისა და მოსკოვის პატრიარქებმა.

მოსკოვის მიზანია, ნებისმიერ შემთხვევაში შეინარჩუნოს პოზიციები იმავე უკრაინაში და არ დაუშვას უკრაინის მართლმადიდებელი ეკლესიის რაიმენაირი ლეგიტიმაცია. ყველა გადაწყვეტილება მხოლოდ კონსენსუსით იქნება მიღებული, ანუ სეპარატისტთა ოცნებები “აფხაზური ეკლესიის ავტოკეფალიის” თაობაზე ილუზიებად დარჩება: საქართველოს პატრიარქის თანხმობის გარეშე ვერც ერთი გადაწყვეტილება ვერ იქნება მიღებული, ხოლო ქვეყნის საეკლესიო ერთობას რომ უდიდესი პოლიტიკური მნიშვნელობა აქვს, თუნდაც იქიდან ჩანს, რა გააფთრებით ცდილობენ სეპარატისტები ამ მიმართულებით წარმატების მიღწევას იმდენად, რომ რუსული ეკლესიის გაღიზიანებასაც არ ერიდებიან.

ეს რესურსი საქართველოში დაუფასებელია. არადა თუ გავითვალისწინებთ, რა მნიშვნელობა ენიჭება პუტინის რუსეთში ეკლესიის ფაქტორს, ჭკვიანური და ფრთხილი ნაბიჯების გადადგმით ძალიან მნიშვნელოვანი შედეგები შეიძლება მივიღოთ.

პოლიტიკაში ვაჭრობას ვერ ასცდები. ერთადერთი საშუალებაა, საერთოდ დაანებო თავი პოლიტიკას.

ზურაბ ღოღობერიძე, გაზეთი "პრემიერი"

FaceBook