თორნიკე შარაშენიძე: “არც მიხეილ სააკაშვილის მთავრობას და არც ამ მთავრობას ამერიკისგან უპირობო მხარდაჭერა არც ჰქონდა და არც ექნება”

ამერიკის შეერთებული შტატების  სახელმწიფო დეპარტამენტი მხარს  უჭერს ნატოს გაფართოებას და მზად არის, სექტემბრისთვის ბრიტანეთში დაგეგმილ ალიანსის სამიტზე საქართველოსთვის “მაპ”-ის მინიჭებას მხარი დაუჭიროს.

“საქართველო განაგრძობს წინსვლას რეფორმების საკითხში. ჩვენ აღფრთოვანებული ვართ საქართველოში 2013 წელს ჩატარებული საპრეზიდენტო არჩევნების ადმინისტრირებით და ვაღიარებთ მის უდიდეს კონტრიბუციას ნატოს, კონკრეტულად “აისაფის” ოპერაციებში. ამ და სხვა სფეროებში საქართველომ დაამტკიცა, რომ არის უნარიანი და ერთგული პარტნიორი. გვჯერა, რომ საქართველო იმსახურებს ნდობას ნატო-ს მომავალ სამიტზე იმ პროგრესისთვის, რომელსაც მან მიაღწია. ჩვენ მხარს ვუჭერთ საქართველოს მცდელობებს, მიაღწიოს შეთანხმებას ალიანსთან და მიიღოს “მაპ”-ი”, _ ნათქვამია ამერიკის სახელმწიფო დეპარტამენტის წერილში.

 ამერიკელმა კონგრესმენებმა აშშ-ის სახელმწიფო მდივანს, ორი კვირის წინ ნატო-ს 2014 წლის სამიტზე საქართველოსთვის ალიანსის წევრობის სამოქმედო გეგმის _ “მაპ”-ის  მინიჭების მოთხოვნით წერილით მიმართეს. წერილში ამერიკელი კონგრესმენები უკრაინაში განვითარებულ მოვლენებსა და რეგიონის ქვეყნებზე გარე ძალების მხრიდან ძლიერი ზეწოლის შესახებ საუბრობენ.

 ეს არის ყველაზე დიდი მონაპოვარი, რომელიც საქართველოს პრემიერ-მინისტრის ირაკლი ღარიბაშვილისა და სამთავრობო დელეგაციის ამერიკაში განხორციელებულმა ვიზიტმა მოიტანა. მანამდე, პოლიტოლოგ-ანალიტიკოსთა ნაწილი აცხადებდა, რომ საქართველოს პრემიერ-მინისტრს ვაშინგტონში შეკითხვებს აუცილებლად დაუსვამდნენ ქვეყნის დემოკრატიულ განვითარებასთან, თუნდაც, შერჩევით სამართალთან დაკავშირებით არსებულ ეჭვებზე და ბევრი რამ სამომავლოდ სწორედ ამგვარ შეკითხვებზე გაცემული პასუხებით განისაზღვრებოდა. ამასთანავე, არც ის იყო დაფარული, რომ 2013 წლის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ, შექმნილი შთაბეჭდილებით, ორი ქვეყნის ურთიერთობა არცთუ სახარბიელოდ გამოიყურება. ამის მიუხედავად, პრემიერ-მინისტრმა გაამართლა ოპტიმისტების პროგნოზი და ყველას დაანახა, რომ საქართველოს მთავრობას შეუძლია, განაახლოს ორმხრივი ურთიერთობები და თანამშრომლობა. “ამერიკა არის ჩვენთვის შეუცვლელი პარტნიორი, რადგანაც მას, ზოგიერთი ევროპული ქვეყნისგან განსხვავებით, აქვს ძალა და პოლიტიკური ნებაც, რომ დაგვეხმაროს. ზოგს ნება აქვს, მაგრამ არა აქვს ძალა, ანდა _ პირიქით”, _ აცხადებს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტის პროფესორი, პოლიტოლოგი თორნიკე შარაშენიძე “პრემიერთან” საუბარში.

_ საქართველოს სამთავრობო დელეგაციის ამერიკაში ვიზიტის შეფასებისას ითქვა ისიც, რომ აშშ-ს ადმინისტრაცია აკვირდებოდა საქართველოს ხელისუფლებას და საბოლოოდ, მისი დამოკიდებულება სიმპათიისკენ გადაიხარა, რასაც შესაბამისი შედეგებიც მოჰყვა. როგორ ფიქრობთ, ხელისუფლებამ რით დაიმსახურა “მაპ”-ის მიღების პერსპექტივა?

_ ბარაკ ობამამ ამ ჟესტით ჩვენ გამოგვიცხადა თანადგომა, როგორც სახელმწიფოს. ეს შეხვედრა განაპირობა იმანაც, რომ აშშ-ს პრეზიდენტმა თანადგომა გამოუცხადა უკრაინასაც. ეს ორი ქვეყანა ერთ კონტექსტში განვიხილებით და ვართ ის ქვეყნები, ვინც რეალურად ვიბრძვით, რომ მოვწყდეთ რუსული გავლენის სფეროს და საკუთარი მომავლის ინტეგრაცია დასავლეთში მოვახდინოთ. ბუნებრივია, ეს შეხვედრა რუსეთისთვისაც მესიჯი იყო, რაც, რა თქმა უნდა, ძალიან კარგია. ვფიქრობ, ის იქნება კარგი შედეგის მომტანი და ამას საქმეში დავინახავთ. იმედია, გაღრმავდება ჩვენი ეკონომიკურ და სამხედრო სფეროში თანამშრომლობა. აშშ-ს ადმინისტრაცია სიმპათიით განეწყო საქართველოს მთავრობის მიმართ, ცოტა შეუფერებელი ნათქვამია, რადგან ამ შეხვედრიდან ზუსტად ორ-სამ დღეში გამოქვეყნდა აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიში ადამიანის უფლებების დარღვევის შესახებ და იქ ჩამოწერილი შენიშვნები საქართველოს მისამართით საკმაოდ მკაცრი იყო. ეს იმას ნიშნავს, რომ არც მიხეილ სააკაშვილის მთავრობას და არც ამ მთავრობას ამერიკისგან უპირობო მხარდაჭერა არც ჰქონდა და არც ექნება. თუ საქართველოს ესა თუ ის ხელისუფლება გადაუხვევს დემოკრატიზაციის გზას, აშშ-ს მხარდაჭერა დაიკარგება და ეს ძალიან კარგად ვნახეთ მიხეილ სააკაშვილის შემთხვევაში. მას, დღევანდელ ხელისუფლებასთან შედარებით, გაცილებით დიდი მხარდაჭერა ჰქონდა. გახსოვთ, რომ აშშ-ს მაშინდელი პრეზიდენტი ჯორჯ ბუში საქართველოში ჩამოვიდა და ეს უპრეცედენტო შემთხვევა იყო.

_ დეპარტამენტის მიერ მიღებულ რეზოლუციაში ნათქვამია, რომ “მაპ”-ის საკითხი მიმდინარე წლის სექტემბრიდან განიხილება. საქართველოში ეს ბევრმა აღიქვა ისე, თითქოს, მის მიღებას წინ აღარაფერი უდგას. საინტერესოა, უკრაინაში უკიდურესად საშიში პროცესების პარალელურად, რამდენად შეიძლება რეალური აღმოჩნდეს აღნიშნული შეთანხმება?

_ არ არის სწორი ასეთი მიდგომა. ჩვენ “მაპ”-ი შეიძლება მოგვცენ იმ შემთხვევაში, თუ ჩვენს რეგიონში ვითარება მნიშვნელოვნად შეიცვლება. პრინციპში, ამის შანსი მას შემდეგ გაჩნდა, რაც რუსეთმა ყირიმში ახალი ავანტიურა დაიწყო. თუ რუსეთი ამ ავანტიურას გააგრძელებს, დარწმუნებული ვარ, მისთვის ყველაფერი კატასტროფით დასრულდება. ასეთ შემთხვევაში “მაპ”-ი კი არა, შესაძლოა, წელს ნატო-ს წევრობაც მივიღოთ. როდესაც განცხადება გაკეთდა, რომ “მაპ”-ის მიღებაში დაგვეხმარებიან, ეს მოხდა იმ დღის პოლიტიკური კონიუნქტურიდან გამომდინარე, თორემ, ერთი კვირით ადრე არაფერი ხდებოდა საიმისო, რომ “მაპ”-ი მიგვეღო. ჯერჯერობით, გერმანიას პოზიცია არ შეუცვლია საქართველოსთან მიმართებაში და ის წინააღმდეგი იქნება ალიანსში ჩვენი გაწევრიანების. მე არ ვიცი, ვინ იმუშავა გერმანიასთან: ჩვენმა თუ ამერიკულმა დიპლომატიამ? დარწმუნებული ვარ, ჩვენს დიპლომატიას არ უმუშავია და ვერც იმუშავებდა, რომ გერმანიის პოზიცია ჩვენს სასარგებლოდ მოებრუნებინა. გერმანიასთან ძალიან სერიოზულად მუშაობენ რუსები არა მხოლოდ იმიტომ, რომ საქართველოზე კარგი დიპლომატები ჰყავთ, არამედ იმიტომ, რომ გერმანიას რუსეთში ძალიან სერიოზული ეკონომიკური ინტერესები აქვს. ამ ფაქტს ვერ გავექცევით.

_ რადგან ყირიმში მიმდინარე მოვლენების გამო, ამერიკული დიპლომატია, განცხადებების გარდა, ქმედით ნაბიჯებზეც გადავიდა, შესაძლოა, ვიფიქროთ, რომ საქართველო-უკრაინის სასარგებლოდ ამერიკელებმა იმუშავეს თუნდაც გერმანიასთან? სხვა შემთხვევაში რჩება შთაბეჭდილება, რომ საქართველოს მომავალი რუსეთის მოქმედებებზეა დამოკიდებული...

_ არა მგონია, რადგან ამერიკას გერმანიასთან სხვა ბევრი საკითხი აქვს მოსაგვარებელი და ასეთ დონეზე სამუშაოდ ის საქართველოსთვის ვერ მოიცლიდა. თუკი რუსეთი საკუთარი თავის მარგინალიზაციას მოახდენს, ბუნებრივია, საქმეს გაიფუჭებს და საქართველოსთვის ნატო-ში ინტეგრაციის საკითხს გააადვილებს. ამ ეტაპზე, ვიდრე რუსეთი ყირიმში ბოლომდე სამარეს არ გაითხრის, სამწუხაროდ, ვერ ვხედავ შანსს, რომ ჩვენ “მაპ”-ი მოგვცენ. ჩემი ინფორმაციით, გერმანიის პოზიცია საქართველოს მიმართ შეცვლილი არ არის და ჯერჯერობით არც არაფერი მომხდარა ისეთი, რომ გერმანიას თავისი პოზიცია შეეცვალა. ხაზს ვუსვამ, გერმანიამ შეიძლება თავისი პოზიცია მკვეთრად მხოლოდ ყირიმის გამო შეიცვალოს. გერმანიას მიაჩნია, რომ რუსეთის გაღიზიანება საქართველოს თემით არ ღირს და ის დროებით გვერდზე უნდა გაიწიოს, როგორც ეს 2008 წელს ბუქარესტის სამიტზე მოხდა.

_ როგორც ჩანს, ჩრდილო-ატლანტიკურ ალიანსში ინტეგრაციის პროცესში საქართველოს როლი მექანიკურს დაემსგავსა, თუ არ ჩავთვლით სამშვიდობო ოპერაციებში განხორციელებულ სამხედრო აქტივობებს. სხვა კიდევ რაში მდგომარეობს საქართველოს წილი ამ პროცესში?

_ მართალია, რომ საქართველომ სამხედრო სფეროში უკვე მიაღწია დიდ წარმატებას და უფრო მეტად წინ წავედით ნატო-სთან თანამშრომლობაში, ვიდრე, ვთქვათ, ალიანსის წევრი ალბანეთი. ინტეგრაციის დასაჩქარებლად საქართველოს წილი დემოკრატიზაციის დაჩქარებაში მდგომარეობს. როცა დაიბეჭდება აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიში და იქ ჩვენზე არანაირი შენიშვნა არ იქნება, როცა ყველა საერთაშორისო ორგანიზაცია დემოკრატიის რეიტინგში მაღალ ადგილს მოგვანიჭებს, მაშინ გაცილებით მაღალი შანსი გვექნება, რომ გერმანიას დავახუჭვინოთ თვალი იმ გეოპოლიტიკურ პრობლემაზე, რომელიც საქართველოსთან მიმართებაში აქვს. როცა ის დაინახავს საქართველოს  დემოკრატიის ხარისხს და იტყვის, ჯანდაბას რუსეთი, საქართველოს უარს ვერ ვეტყვითო. როგორც ჩანს და ვხედავთ, დემოკრატიზაცია ჩვენთვის ძალიან რთულია.

_ ყირიმში განხორციელებული ავანტიურიდან მეორე დღესვე, აშშ-ის სახელმწიფო მდივანი ჯონ კერი რუსეთს ეკონომიკური იზოლაციით დაემუქრა. რუსეთის პოლიტიკას უკრაინაში მან აგრესიის უპრეცედენტო აქტი უწოდა და მოსკოვს საერთაშორისო საზოგადოების მხრიდან მკვეთრი რეაქციით დაემუქრა. ფიქრობთ, რომ ამერიკისა და ევროპის ქვეყნების პოზიცია ისეთი მკვეთრი იქნება, რომ რუსეთის პოზიციებს შეარყევს?

_ რუსეთმა, წესით, კისერი უნდა წაიტეხოს. პოლიტიკა განცხადებებით იწყება, მინიშნებით გრძელდება და შემდგომ რაღაც დონეზე ეკონომიკური სანქციები მოჰყვება. არ არის გამორიცხული სამხედრო კონფლიქტი რაღაც სახით, მოხდება შავ ზღვაზე ამერიკული ფლოტის დამატებით შეყვანა. ძალიან მნიშვნელოვანია, რას იზამს თურქეთი, რომელიც ამ ეტაპზე თავისი შიდა პრობლემებით არის დაკავებული და ეტყობა, საკითხის მაღალ დონეზე განხილვისთვის ჯერ ვერ მოიცალა. ჩვენ ყველა შემთხვევაში ნატოსგან რეაქციას უნდა დაველოდოთ. ჩემი აზრით, ამერიკა აამოქმედებს ნატოს მექანიზმს, რომელიც მას მინიჭებული აქვს 1934 წლის შეთანხმებით და რის მიხედვითაც ამერიკა, რუსეთი და ბრიტანეთი არიან გარანტი უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობის. ეს ნიშნავს, რომ რუსეთს ამ შეთანხმების შესრულებას აუცილებლად მოსთხოვენ. თუ მოხდა კატასტროფა და რუსებს შეარჩინეს ის, რაც ყირიმში ხდება, ბუნებრივია, ეს ჩვენთვის ძალიან ცუდი იქნება, მაგრამ, წესით და რიგით, რუსეთს მსგავსი ქმედებები არ უნდა შეარჩინონ. უკრაინის მოვლენები შანსს გვაძლევს, კიევთან ერთად, საქართველოს საკითხმა მსოფლიოს დღის წესრიგში წამოიწიოს.

_ ბრიტანეთში ნატოს დაგეგმილი სამიტი და საქართველოს ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულების გაფორმება თითქმის ერთდროულად არის დანიშნული. ხომ არ ფიქრობთ, რომ უკრაინისა და საქართველოს მომავალი წინასწარ არის განსაზღვრული და ორივე ქვეყნის ამჟამინდელი მდგომარეობა წინ უსწრებს აღნიშნულ მოვლენებს?

_ არა, ეს, უბრალოდ, დროის დამთხვევაა, თუმცა, ერთთან დაახლოება, პოლიტიკური თვალსაზრისით, მეორესთან დაახლოებას უწყობს ხელს. რაც მეტად ახლოს ხარ ევროკავშირთან, მით უფრო ადვილია ნატოსთან ლაპარაკი. ევროკავშირს სურს, პარაფირებული შეთანხმების ხელმოწერა დააჩქაროს, რადგან ხვდებიან, რომ რუსეთი ფხიზლობს და ყველანაირად შეუშლის ხელს ამ პროცესს. გასაგებია, რა ხდება ბრიუსელში, ვაშინგტონში, ყირიმში, მაგრამ მაინც მნიშვნელოვანია, რა ხდება და რა მოხდება საქართველოში. თუ ჩვენი ქვეყანა იქნება დალაგებული, დემოკრატიული და საკუთარ რეალურ პრობლემებზე კონცენტრირებული, არ გადაჰყვება შიდაპოლიტიკურ ჩხუბს, საკმაოდ გავძლიერდებით და ძალიან რთული გახდება ჩვენთვის პრობლემების შექმნა. რა პროცესები მიდის ქვეყნის შიგნით, დღესავით ნათელი ხდება, როგორც კი ტელევიზორს ჩართავ: მიმდინარეობს ორ პარტიას შორის დაპირისპირება, რომლის მთავარი მესიჯია, ვინ უფრო მეტს იჩხუბებს _ “ნაციონალები” თუ “ოცნება”. ამის იქით, სამწუხაროდ, საქმე არ მიდის და ეს პროცესი რამენაირად უნდა დასრულდეს. ამის გარდა, არსებობს ტესტები, რომელიც ქვეყანამ დემოკრატიის გზაზე უნდა ჩააბაროს. მაგალითად, ახლა ახლოვდება 17 მაისის ტესტი და თუ იგივე კატასტროფა მოხდება, რაც იყო შარშან და მერე იტყვიან, დიდი  არაფერი მომხდარაო, ეს ჩვენთვის ძალიან ცუდი იქნება. შეიძლება “ლგბტ” ბევრს არ მოსწონს, მაგრამ ჩვენი მოქალაქეები არიან და მათ ვერავინ აუკრძალავს ამ დღეს საკუთარი აზრის გამოხატვას. ეს იყო სამარცხვინო მარაზმი, რომელიც, სხვათა შორის, ბევრმა პარლამენტარმა გაამართლა.

_ ანუ საქართველოს დემოკრატიზაციის ტესტი ჰომოსექსუალიზმის მიმართ სიმპათია-ანტიპათიაზეა დამოკიდებული და სხვა სახის ძალადობა ამ ქვეყანაში, თუნდაც უმრავლესობის წინააღმდეგ, არ არსებობს?

_ ამ პრობლემას იმიტომ გამოვყოფ, რომ დასავლეთში ყველა თანხმდება _ ეს საქართველოს პრობლემაა. დასავლეთში ზოგი მიიჩნევს, რომ “ნაციონალურ მოძრაობას” უსამართლოდ ჩაგრავენ, ზოგი მიიჩნევს, რომ “ნაციონალური მოძრაობა” აზვიადებს, მაგრამ 17 მაისის მოვლენაზე ყველა შეთანხმდა, რომ, რაც მოხდა, კატასტროფა იყო. ამით გამოჩნდა _ საქართველოს მოსახლეობის დიდი ნაწილი ვერ აცნობიერებს ელემენტარულ რამეს, რომ ჰომოსექსუალისტი იბადება და გინდა თუ არ გინდა, მას თავისი უფლებები გააჩნია; მეორე, კიდევ უარესი _ სამთავრობო უმრავლესობის ზოგიერთი პარლამენტარის განცხადებები ამ საკითხის თაობაზე. მართალია, პოლიციამ არეულობის დაწყებიდან ყველაფერი გააკეთა, რომ ადამიანები არ დაშავებულიყვნენ, მაგრამ თავიდანვე რომ მიეღოთ საჭირო ზომები, ვფიქრობ, რაც მოხდა, ის არ მოხდებოდა.

_ რადგან სექსუალური უმცირესობის პრობლემა ევროკავშირთან დაახლოების საქმეში დომინანტური საკითხია, მაშინ ანგარიში იმასაც უნდა გაეწიოს, რომ ეს უსიამოვნო მოვლენა, გარკვეულწილად, ამ უმცირესობის მხრიდან იყო პროვოცირებული. უმრავლესობის ინტერესებისა და უფლებების შელახვა ძალადობაში არ მოიაზრება?

_ ძალადობას ეს არგუმენტი არ ამართლებს. ეს ის ტესტია, რომ საქართველოში პრობლემაა. თუ წელს მაინც ნორმალურად ჩავაბარებთ, საქმე გამოსწორდება. ჩაატარებინოს პოლიციის კორდონმა ამ ხალხს ის, რაც უნდათ და მშვიდად დაიშალონ. ნუ მიუშვებენ ტაბურეტიან ხალხს, მით უმეტეს, სასულიერო პირებს მათ წინააღმდეგ. ევროკავშირს მნიშვნელოვნად უმცირესობების დაცვა მიაჩნია, ეს მათი ერთ-ერთი პრინციპია. სტატისტიკურად, ყველა ქვეყანაში დაახლოებით 7% სექსუალური უმცირესობების წარმომადგენელია და ამ ფაქტს ვერავინ გაექცევა. დარწმუნებული ვარ, ვინც იმ ხალხზე ძალადობდა, მათ შორისაც ბევრი გეი იყო, მაგრამ ამის აღიარების რცხვენიათ. ეს ერთ-ერთი საკითხია, რომლის პრობლემაც ჩვენ დასავლეთთან მიმართებაში გვაქვს.

ხათუნა ხატიაშვილი, გაზეთი „პრემიერი“

FaceBook