ხათუნა ლაგაზიძე: უკრაინის წყალობით, საქართველოს მიმართ აშშ-ის მინავლული ინტერესი განახლდა და ამ შანსს გამოყენება უნდა

“დღევანდელი მსოფლიო ნამდვილად არ არის მზად, გაუძლოს იმ რყევებს, რომელიც რუსეთის შესაძლო დაშლამ შეიძლება გამოიწვიოს”

 “პრემიერის” კითხვებს ექსპერტმა უსაფრთხოების საკითხებში, ხათუნა ლაგაზიძემ უპასუხა.  

_ ჩვენთან ხშირად ამბობენ, რომ ცალკეული გარემოებების, გნებავთ კრიზისების ანალიზი საქართველოსა და დასავლეთში არის განსხვავებული. ყირიმის კრიზისის ქართული და ამერიკული შეფასება რამდენადაა უნისონში?

_ ამერიკაში, რომელიც დახუნძლულია ე.წ. “სინქ-თენქებით”, ანუ სააზროვნო-კვლევითი ცენტრებით, მოსაზრებებისა თუ ანალიზის ძალზე ფართო სპექტრია წარმოდგენილი. თუმცა, ძირითადი, რაშიც ისინი თანხმდებიან, არის ის, რომ რუსეთი იმ ძალად იქცა, რომელზე თვალის დახუჭვაც საშიშია. რაც ვიწვნიეთ ჩვენ კარგა ხნის წინათ, ამერიკელები დღეს უფრო დარწმუნდნენ ამაში. თუმცა ამერიკელების ტრადიციული ოპტიმიზმიდან გამომდინარე, ისინი ყველაზე დიდ კრიზისშიც კი ცდილობენ დაინახონ უკეთესი განვითარების შანსი. და ის, რასაც ჩვენ განვიხილავთ როგორც მხოლოდ საფრთხეს, ისინი განიხილავენ, ასევე, როგორც შესაძლებლობას. მე მქონდა შეხვედრები აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტში, თითქმის ყველა იმ სააზროვნო ცენტრში, რომლებიც საქართველოს მიმართულებით მუშაობენ და დიდწილად აყალიბებენ აშშ-ის ხედვას ჩვენთან მიმართებაში. ისინი მიიჩნევენ, რომ უკრაინაში განვითარებული პროცესების წყალობით საქართველოს მიმართ აშშ-ის მინავლული ინტერესი განახლდა და ამ შანსს გამოყენება უნდა.  

_ როგორ ფიქრობთ, დასავლეთი აღმოჩნდა მზად ყირიმის კრიზისისთვის?

_ ფაქტი ერთია, რომ ორივე მხარე, როგორც დასავლეთი, ასევე, თავისთავად რუსეთი, წლების მანძილზე ემზადებოდა და აქტიურობდა უკრაინაში. ორი ძირითადი ვერსია შეიძლება განვიხილოთ და ორივეს თანაბრად აქვს არსებობის საშუალება. 1. დასავლეთმა შესაძლოა, ვერ გათვალა რუსეთის რეაქცია მორიგ უკრაინულ რევოლუციაზე, რადგან ჰქონდა მაგალითი, როგორ “ჩაყლაპა” იგივე რუსეთმა წინა _ “ნარინჯისფერი” რევოლუცია. ამიტომ ახლა ევროპაც და ამერიკაც იძულებულია, “ბარტყების” გადაგდების ტაქტიკას დასჯერდეს; 2. ან პირიქით, იგივე დასავლეთი მიიჩნევს, რომ ასეთი კრიზისები პუტინის ხელისუფლებას ძალასა და შესაბამისად, გავლენის სივრცეებს გამოაცლის და შემდგომ თავად რუსეთში ცენტრიდანული პროცესებიც შეიძლება ვიხილოთ. თუმცა, ისტორიულად ცხადია, სწორედ ასეთი კრიზისები ხდება რუსი ხალხის მობილიზების სტიმულატორი. ესეც არ იყოს, აქაურ შეხვედრებზე განვიხილეთ სააგენტო GHN-ის საიტზე გასული ინფორმაცია, ჯონ მაკკეინისა და ჯორჯს სოროსის იდეის თაობაზე: ხელი შეუწყონ ჩრდილო კავკასიის რესპუბლიკების დამოუკიდებლობისკენ ზრახვებს. როგორც ამერიკელები ამბობენ, ეს მხოლოდ ვიწრო ჯგუფის პოზიციაა და დღევანდელი მსოფლიო ნამდვილად არ არის მზად, გაუძლოს იმ რყევებს, რომელიც რუსეთის შესაძლო დაშლამ შეიძლება გამოიწვიოს.

_ ჩვენ ვაკვირდებოდით საქართველოს ხელისუფლების ფრთხილ პოზიციას უკრაინაში რუსული აგრესიის შეფასებისას. მხედველობაში მაქვს რეაგირების ფორმა, ასევე, ბატონი ივანიშვილისა და ბატონი მარგველაშვილის განცხადებები, რომლებმაც მსოფლიო პოლიტიკოსების განცხადებების კონტექსტიდან ამოვარდნილი განცხადებები გააკეთეს, რომ არ სჯერათ, პუტინს ომი უნდოდეს. რამდენად სასარგებლოდ მიგაჩნიათ ასეთი პოზიცია იმ პირობებში, როდესაც თვალნათელია, რომ რუსეთი ჩვენთვისაც მოიცლის?

_ რად უნდა პუტინს ომი, თუ უომრადაც აღწევს თავისას?! ჯერჯერობით ჩანს, რომ დასავლეთმა ვერ მონახა ეფექტური პასუხი პუტინის დემარშზე. ხოლო ის, ჩვენთვის მოიცლის თუ არა, ბევრ ფაქტორზეა დამოკიდებული: ჩვენ უნდა მივხვდეთ, რომ დღეს დასავლეთისთვის მთავარია, პუტინის აგრესია შეაჩეროს, ამავე დროს, არ დაუშვას მისი გავლენის შემდგომი გაფართოება. სწორედ ამ კონტექსტში გადაწყდება ჩვენი ბედიც: შეიძლება დაჩქარდეს ჩვენი ევრო-ატლანტიკური ინტეგრაციის პროცესები, ან სულაც, პირიქით, იმისთვის, რომ ისედაც გაცოფებულ რუსეთს მორიგი წითელი ნაჭერი არ აუფრიალონ, კიდევ გადაგვივადონ იგივე “მაპი” და ა.შ. მთავარია, რეალისტები ვიყოთ შექმნილ სიტუაციაში და ვისწავლოთ წარსულ შეცდომებზე: არ წამოვეგოთ არანაირ პროვოკაციას, მით უფრო, თავად არ გავხდეთ პროვოკატორები და მარტონი არ აღმოვჩნდეთ რუსეთთან პირისპირ.

_ გაეროს უშიშროების საბჭოს სხდომა, რომელიც რუსეთის ინიციატივით მოიწვიეს და სადაც ვიტალი ჩურკინმა ჯარების შეყვანაზე იანუკოვიჩის თხოვნის დამადასტურებელი დოკუმენტები წარმოადგინა, ანალიტიკოსებმა რუსული დიპლომატიის ფიასკოდ შეაფასეს. რუსეთის ეკონომიკამ კი ბოლო დღეებში მილიარდობით ზარალი განიცადა. სუსტი დიპლომატიისა და ეკონომიკური პრობლემების პირობებში რა არის ის უმთავრესი ფაქტორი, რასაც კრემლთან ურთიერთობის დროს დასავლეთი ყველაზე დიდ ანგარიშს უწევს?

_ რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა იყოს, დღეს უმთავრესი ფაქტორი, რომელსაც დასავლეთი ანგარიშს უწევს, საკუთარი სუსტი ეკონომიკა და დაქსაქსულობაა, ანუ აშშ-სა და ევროკავშირის დიდ ქვეყნებს შორის ფუნდამენტურ საკითხებზე ერთიანი პოზიციის არქონა. სწორედ ამაზე თამაშობს პუტინი. ამას გარდა, დასავლეთი აცნობიერებს იმასაც, რომ უკრაინაში პუტინი, ფაქტობრივად, კედელთან მიყენებული აღმოჩნდა: თუ უკრაინაში რუსეთის მარცხი გაფორმდებოდა, ეს იქნებოდა პირდაპირი იმპულსი რუსეთში უკრაინის ანალოგიური პროცესების აგორების და რუსეთის დაშლის ინსპირირების _ ესაა რუსული ლოგიკა და ამ ლოგიკით, რუსი რუსეთის გადასარჩენად შეიჭრა უკრაინაში. ამიტომაა ის განსაკუთრებით საშიში და დაუნდობელი. თუმცა ისიც უნდა ითქვას, რომ დღეს უკრაინაში წყდება არსებული ერთპოლუსიანი მსოფლიოს ბედი: რუსეთი რეალურად ცდილობს, აღადგინოს ორპოლუსიანი მსოფლიოს რეალობა: მისი როლი სირიაში, ირანში, ახლა უკრაინაში _ ისლამური სამყაროს ავტორიტარული რეჟიმებისთვის მას მიზიდულობის ცენტრად აქცევს. არ უნდა დავივიწყოთ ჩინეთის ფაქტორიც, რაში აწყობს ჩინეთს დასავლეთის გაძლიერება. არ ურჩევნია, დასავლეთის თავის ტკივილად შეინარჩუნოს რუსეთი?! ასე რომ, ჩვენ მრავალკომბინაციანი თამაშის მომსწრენი გავხდებით, რომლის კონტურებიდანაც ჯერ მხოლოდ ერთი ჩანს: უკრაინის გარდაუვალი თუ არა, შესაძლო ფედერალიზაცია, რაც რუსეთს მასზე უვადო გავლენას შეუნარჩუნებს. ან უკრაინა დაკარგავს, სულ მცირე, ყირიმს და დანარჩენი მჭიდროდ ინტეგრირდება დასავლურ სივრცეში.

_ 2012 წლის 1-ლი ოქტომბრის შემდეგ ქართული პოლიტიკური სპექტრი, ფაქტობრივად, ვერ თანხმდება  ვერც ერთ საშინაო თუ საგარეო საკითხზე. ყირიმის კრიზისმა იმათაც კი, ვისაც ამის დაჯერება არ უნდა და დღემდე ამტკიცებს, რომ საქართველო რუსეთის გარეშე ვერ იარსებებს და 2008 წელს ომი თბილისმა დაიწყო _ დაანახა, როგორი ულმობელია კრემლის პოლიტიკა. ამ პირობებში, როგორ ფიქრობთ, რა არის ის უმთავრესი საკითხი, რაზეც პოლიტიკურ სპექტრში კონსენსუსი უნდა არსებობდეს და რომელი ძალა უნდა იყოს ამ კონსენსუსის ინიციატორი?

_ საქართველოს პატრიარქის მხრიდან საქართველოს ევროინტეგრაციისა და ევროპული კურსის ცალსახა და მტკიცე მხარდაჭერა, მე ვფიქრობ, ჩვენი გადარჩენის ნიშანია და ეს ყველანაირ პოლიტიკურ კონსენსუსზე მაღლა დგას, რადგან ერიც და ბერიც ამ საკითხში ერთიანია. თუმცა ერთი რამ აუცილებლად გვმართებს, ვიყოთ ინოვაციურები ჩვენს პოლიტიკურ ხედვებში, სწორედ ამას გვთხოვენ ამერიკაშიც: ვიყოთ უფრო აქტიურები კონტაქტებშიც და იდეებშიც _ ამერიკას, ისევე როგორც ევროპას, საქართველოს გარდა, კიდევ უამრავი პრობლემა აქვს. ამიტომ ჩვენს აქტიურობაზე ბევრადაა დამოკიდებული ჩვენი როლი და ჩვენდამი ყურადღება მიმდინარე პროცესებში. არ შეგვიძლია, თავად შევთავაზოთ მსოფლიოს ხედვა ჩვენს ადგილთან და მომავალთან დაკავშირებით რეგიონულ თუ გლობალურ ჭრილში? რატომაც არა, ერთ მაგალითს მოვიყვან: ჩემს იქ ყოფნისას გაჟღერდა ინფორმაცია, რომ ავღანეთმა უარი თქვა აშშ-სთან სტრატეგიული ხელშეკრულების გაფორმებაზე, რომელიც აშშ-ის სამხედრო ნაწილების შეზღუდული კონტინგენტის ავღანეთში დატოვებასაც ითვალისწინებდა 2014 წლის შემდეგ. ანუ, აშშ იძულებულია, ფორსირებულად მოახდინოს უზარმაზარი არმიისა და ტექნიკის გამოყვანა. ერთ-ერთი გზა და დროებითი სატრანზიტო პუნქტი აშშ-ის ჯარებისთვის ავღანეთიდან გამოყვანისას, უნდა ყოფილიყო რუსეთის ულიანოვსკი. დღევანდელი დაძაბული ურთიერთობის ფონზე, თუ რუსეთმა აშშ-ს ეს გზა ჩაუკეტა, შესაძლებელია თუ არა საქართველომ აშშ-ს შესთავაზოს ალტერნატივები?! ეს მხოლოდ მაგალითია იმისა, რომ ყველაზე მძიმე სიტუაციებიც კი შესაძლოა, რაღაც შანსსაც გთავაზობდეს. თუმცა, ისიც სათქმელია, რომ ასეთი გადაწყვეტილება შეიძლება რუსეთმა უკრაინის შემდგომ მეორე ფრონტის გახსნად აღიქვას, მაგრამ დამეთანხმეთ, რომ ეს არის საკითხი, რომელზე მსჯელობაც ღირს. ფაქტი კი ის გახლავთ, რომ ინოვაციურობა და აქტიურობა და არა სხვისი ხელის შემყურეობა ბევრი პრობლემის გადაჭრის სათავეა.

გოჩა მირცხულავა, გაზეთი „პრემიერი“

FaceBook