ობამა ღარიბაშვილს შეეჩეხა

ამერიკის შეერთებულ შტატებში სამუშაო ვიზიტის დროს, პრემიერ-მინისტრი ირაკლი ღარიბაშვილი თეთრ სახლში ვიცე-პრეზიდენტ ჯო ბაიდენს შეხვდა. საუბრისას, ოთახში “მოულოდნელად” თეთრი სახლის ნამდვილი მეპატრონე _ ამერიკის პრეზიდენტი ბარაკ ობამა შემოვიდა.

ამთავითვე უნდა ითქვას, რომ სინამდვილეში, არაფერი “შემთხვევითი” აქ არ ყოფილა. ამერიკელებმა მოინდომეს, “დაედგათ”, როგორც ვითომსიურპრიზი ვინმესთვის, თორემ სახელმწიფო მინისტრ ალექსი პეტრიაშვილს, რომელიც ამერიკაში დიდი ხნის განმავლობაში მუშაობდა და უდავოდ კარგი დიპლომატია, კიდეც წამოსცდა “რუსთავი 2”-ზე პირდაპირი ჩართვისას: “მთლად მოულოდნელი არ ყოფილაო”.

ანუ ამერიკელებმა წინასწარ მიანიშნეს ქართველ კოლეგებს (მათ შორის ღარიბაშვილსაც, რა თქმა უნდა), რომ ბარაკ ობამა შეიძლება შემოსულიყო, თუმცა შეიძლება არც შემოსულიყო. ამგვარი მინიშნებები ყოველთვის ისეთი ფორმით კეთდება, რომ წინასწარ გახმაურება სარისკოა: მერედა, რომ არ შემოვიდეს, ეს ხომ ბევრად უარესია? ოფიციალური შეხვედრა “ოვალურ კაბინეტში” პრემიერ-მინისტრსა და პრეზიდენტს შორის არ იგეგმებოდა, ვიზიტის პროგრამით გათვალისწინებული არ ყოფილა, თუმცა ობამამ და მისმა მრჩევლებმა ჩათვალეს, რომ შეხვედრის ფაქტი მაინც დასაფიქსირებელი იყო.

ამერიკაში ეს, ზოგადად, მიღებული პრაქტიკაა. ამგვარ დიპლომატიურ ჟესტს ამერიკელები არცთუ იშვიათად მიმართავენ ხოლმე, როდესაც იმის დემონსტრირება სჭირდებათ, რომ ჯერ არ გადაუწყვეტიათ, როგორ დაიჭირონ თავი ამა თუ იმ პარტნიორთან და, საერთოდ, რამდენად სერიოზულია ის.

მაგრამ აქვე შეგახსენებთ: ამ ფორმით ამერიკის პრეზიდენტი არც ერთხელ არ შეხვედრია არც პრეზიდენტ სააკაშვილს და არც პრეზიდენტ შევარდნაძეს. მათ თუ ხვდებოდნენ, ხვდებოდნენ ოვალურ კაბინეტში. პრემიერ-მინისტრ ღარიბაშვილთან შეხვედრის ფაქტის დასაფიქსირებლად კი ასეთ დიპლომატიურ ჟესტს მიმართეს, რაც შეიძლება შეურაცხმყოფელი არ იყოს, მაგრამ მაინც არცთუ სასიამოვნოა.

და მაინც: თუ შეხვედრა უნდოდათ, რა უშლიდათ ხელს, პროგრამაში ჩაესვათ? ანუ ამერიკელებმა “საშუალედო ვარიანტი” აირჩიეს. საკითხავია: რატომ?

ამას ორი მიზეზი შეიძლება ჰქონდეს.

პირველი: განსხვავებით სააკაშვილისგან, რომელმაც ჯერ კიდევ “ვარდების რევოლუციით” დააფიქსირა თავისი ლოიალობა დასავლური პროექტისადმი და განსხვავებით შევარდნაძისგან, რომლის ლოიალობაში ამერიკელებს ეჭვი არ ეპარებოდათ “ბერლინის კედლის” დანგრევიდან, “ოცნების” ხელისუფლება და ამჟამინდელი მმართველი გუნდი ვაშინგტონისთვის მეტისმეტად ახალი და (რაც მთავარია) უცხო ხილია. ანუ, ჯერ ბოლომდე ვერ გარკვეულან, მაინც რა უნდა ამ ხალხს და თავად რა პოზიცია დაიკავონ, რათა ისევ მეტისმეტად არ შეტოპონ ქართულ პრობლემებში, თუმცა ხელიც არ ჰკრან ბოლომდე – “რა იცი, რა ხდება” და საქართველოს “დერეფანი” რაში დასჭირდეთ. მით უმეტეს, ქართული კონტინგენტი 2014 წლის შემდეგაც აპირებს დარჩენას ავღანეთში, რაც ამერიკელებისთვის მნიშვნელოვანია.

მეორე შესაძლო მიზეზი კი (ალბათ, უფრო მეტად არსებითი, ვიდრე პირველი) ისაა, რომ ამერიკის პრეზიდენტი, მისი რანგიდან გამომდინარე, როგორც წესი, ხვდება მხოლოდ რანგით თანასწორ ფიგურებს. გამონაკლისი შეიძლება იყოს, მაგრამ მხოლოდ რეგიონული ზესახელმწიფოების (რუსეთი, საფრანგეთი, თურქეთი და ა.შ) შემთხვევაში. ამ თვალსაზრისით “თეთრი სახლისთვის” მიუღებელი, გაუგებარი, უცნაური და საჩოთიროა ვითარება, როდესაც, მართალია, საქართველოს პრეზიდენტი საყოველთაო კენჭისყრითაა არჩეული და სახელმწიფოს მეთაურია, მართალია, ქვეყნის უმაღლეს მთავარსარდლად ითვლება, მართალია, ეროვნული უშიშროების საბჭოს ფორმირების უფლება აქვს, მართალია, ვეტოს უფლებასაც ინარჩუნებს, მართალია, პარლამენტის დათხოვნა შეუძლია, მაგრამ მთავარი ქვეყანაში მაინც პრემიერ-მინისტრია და არა პრეზიდენტი. როგორც ჩანს, სწორედ ამ მომენტმა გამოიწვია შეხვედრის ამგვარი, არცთუ მთლად ღირსეული ფორმა.

აქვე დარწმუნებით შეიძლება ითქვას: ამერიკაში პირველი ვიზიტით არა პრემიერ-მინისტრი, არამედ პრეზიდენტი რომ გამგზავრებულიყო, ობამა (თუ საერთოდ ექნებოდა შეხვედრის სურვილი, პირველი მიზეზიდან გამომდინარე) მას სრულყოფილად შეხვდებოდა ოვალურ კაბინეტში და არა შემთხვევით, რომელიღაც ოთახში. იმიტომ, რომ საყოველთაო კენჭისყრით არჩეული სახელმწიფოს მეთაური მისი რანგის ფიგურაა, მიუხედავად საქართველოსა და ამერიკის პრეზიდენტთა “წონითი კატეგორიების” სხვაობისა.

ძნელი მისახვედრი არ არის, რომ აქ, ისევ და ისევ, პირადმა ამბიციებმა ითამაშა გადამწყვეტი როლი – ვინ პირველი გაემგზავრებოდა ამერიკაში. გამაოგნებელია ბრიყვულ-დემაგოგიური არგუმენტი: “რაკი ქვეყნის რეალური მმართველი პრემიერ-მინისტრია და ის იღებს გადაწყვეტილებებს, ამიტომ მოლაპარაკებებიც რეალური გადაწყვეტილებების მიმღებმა უნდა აწარმოოსო”

რა ისეთი მოლაპარაკებები უნდა ეწარმოებინა პრემიერ-მინისტრს და რა საკითხები უნდა გადაწყვეტილიყო ამ ვიზიტისას? ხომ ყველას გვესმის, რომ ვიზიტიცა და თეთრ სახლში შეხვედრებიც წმინდად სიმბოლური ხასიათისა იყო. და განა არ სჯობდა, ეს სიმბოლო მაინც ყოფილიყო სრულყოფილი, ანუ ამერიკისა და საქართველოს სახელმწიფოს მეთაურთა შეხვედრა სწორედ “ოვალურ კაბინეტში”, პროტოკოლისა და პროგრამის შესაბამისად შემდგარიყო?

“ოცნების” ლიდერთა დღევანდელი განცხადებები ღარიბაშვილ-ობამას შეხვედრის “ისტორიულობის” თაობაზე კომიკურად ჰგავს წინა და იმის წინა ხელისუფლების იდეოლოგთა განცხადებებს _ წმინდად სიმბოლური კონტაქტების “უდიდესი მნიშვნელობის” შესახებ.

როდესაც ამჟამინდელი, მახინჯი და კონფლიქტოგენური საკონსტიტუციო მოდელის ავტორებს ეუბნებოდი, რომ ეს გაურკვევლობა ქვეყანას წვრილმან და მსხვილმან პრობლემებს შეუქმნიდა, ისინი ჩლუნგად იმეორებდნენ ერთსა და იმავეს: “ასეა საფრანგეთში... ფრანგული მოდელი... და ა.შ. ვერაფრით შეასმენდი, რომ საქართველო არის პატარა, საწყალი, სუსტი ქვეყანა, რომელსაც, პირველ რიგში, სჭირდება საგარეო მხარდაჭერა _ უსაფრთხოების თუნდაც მწირი გარანტიების მოსაპოვებლად, ხოლო ამგვარი გაურკვევლობები და თითქოსდა “წვრილმანები” მას მხოლოდ დამატებით პრობლემებს შეუქმნიდა. მით უმეტეს, ქართული ხასიათისა და ამბიციების გათვალისწინებით.

ბოლოს და ბოლოს, რა, ქვეყანა დაიქცეოდა, “ოვალურ კაბინეტში” ამერიკის პრეზიდენტისთვის სიმბოლურად ხელის ჩამოსართმევად პრეზიდენტი მარგველაშვილი თუ გაემგზავრებოდა? თუ ერთმანეთს არ ელაპარაკებიან და ვერ მოუყვებოდა მერე კოლეგებს იმ შეხვედრის შინაარსს? მით უმეტეს, არაფერი განსაკუთრებული შინაარსი არ ჰქონდა და არც ექნებოდა ნებისმიერ შემთხვევაში, განურჩევლად იმისა, სად შედგებოდა ეს სიმბოლური შეხვედრა: “ოვალურ კაბინეტში” თუ სადმე სხვაგან.

დავით ავალიშვილი, გაზეთი „პრემიერი“

FaceBook