“შავი ნახშირი”, ანუ ჩინური “ოქროს დათვი”

ბერლინის 64-ე კინოფესტივალი - პოლიტიკური თუ არაპროგნოზირებადი გადაწყვეტილების ტყვეობაში

როდესაც ბერლინის 64-ე კინოფესტივალის გამარჯვებული ფილმები დაასახელეს, კრიტიკოსების რეაქცია მოულოდნელი აღარ ყოფილა. სამაგიეროდ, ირონიული შეფასებები ისმოდა: “ბერლინი, ისევ ფესტივალი-გამოცანა, არა?!.”, “ბატონი ჯეიმს შამუსი (ბერლინის წლევანდელი ფესტივალის ჟიურის თავმჯდომარე და ცნობილი რეჟისორის, ანგ ლის ფილმების პროდიუსერი. - დ.ბ.) ისევ ჩინური კინემატოგრაფის ტყვეობაშია”, “რა დააშავა რიჩარდ ლინკლეიტერმა, თუ ჯორჯ კლუნის ფილმები საყმაწვილო დონეს არ აკმაყოფილებს” (ორივე ამერიკელი რეჟისორის ფილმი ოფიციალურ კონკურსში მონაწილეობდა)...

მოკლედ, პუბლიკაც და კრიტიკაც კიდევ ერთი დაგეგმილი სენსაციის მოწმე გახდა.

“მარლენ დიტრიხ პლაცზე”, მთავარი დარბაზის წინ დაგებული წითელი ხალიჩა ბოლოს ჩინური ტრიუმფის მოწმე რამდენიმე წლის წინათ გახდა: 2006 წელს, ბერლინის 57-ე საერთაშორისო კინოფესტივალზე ვან იუ ნანის ფილმს “ტუის ქორწინება” ფესტივალის მთავარი პრიზი, “ოქროს დათვი” გადაეცა. და აი, რვა წლის შემდეგ, ბელინალე ისევ ჩინურმა ფილმმა დაიპყრო - “ოქროს დათვის” მფლობელი ჩინური ფილმი “შავი ქვანახშირი, თხელი ყინული” გახდა.

რეჟისორ იან ან დიაოს კრიმინალური დრამა “შავი ნახშირი, თხელი ყინული”, პრესის შეფასებით, არაფრით გამოირჩეოდა და ამდენად, ჟიურის გადაწყვეტილება მოულოდნელი აღმოჩნდა. სხვათა შორის, ფილმი კიდევ ერთი ჯილდოს მფლობელი გახდა - ჟიურიმ მთავარი როლის შემსრულებელი ლიაო ფანი საუკეთესო მსახიობ მამაკაცად დაასახელა, რომელსაც “ვერცხლის დათვი” გადაეცა.

ჟიურის გრან-პრი და “ვერცხლის დათვი” ამერიკელმა რეჟისორმა უეს ანდერსონმა მოიპოვა. ფილმი “სასტუმრო გრანდ ბუდაპეშტის” მოხერხებული კონსიერჟის გუსტავს შესახებ (რალფ ფაინსი) მოგვითხრობს, რომელიც აღმოსავლეთ ევროპის ერთ-ერთ ცნობილ ოტელში 20-30-იან წლებში მუშაობდა. გუსტავი თითქოს პირველად მეორე მსოფლიო ომებს შორის მოქცეული ევროპის “უნებლიე” ჟამთააღმწერელია, რომელიც ძვირფასეულობის მოპარვის გამო აბსურდულ სიტუაციაში აღმოჩნდება. ფილმში ჰოლივუდის მთელი ვარსკვლავეთი მონაწილეობს: ტილდა სვინტონი, უილიამ დეფო, ბილ მიურეი, ედუარდ ნორტონი, ჯად ლოუ, მიურეი აბრაჰამი.

კიდევ ერთი “ვერცხლის დათვი” - პრიზი საუკეთესო რეჟისურისთვის რიჩარდ ლინკლეიტერს გადაეცა. ფილმი “სიყრმე” ამერიკელი რეჟისორის მრავალწლიანი პროექტია, რომელიც მეისონის ცხოვრებას 12 წლის განმავლობაში აღწერს. ელარ კოლტრეინი, რეჟისორის შვილი, ჯერ კიდევ 7 წლის იყო, როდესაც ლინკლეიტერმა ფილმის გადაღება დაიწყო და 18 წლისა, როდესაც მასზე მუშაობა დაასრულა. ასე რომ, ბერლინის ფესტივალის წითელ ხალიჩაზე მაყურებელმა უკვე ახალგაზრდა ელარი მამასთან, ცნობილ რეჟისორთან ერთად იხილა. ისიც უნდა ითქვას, რომ რიჩარდ ლინკრეიტენი ბერლინალეს ფავორიტია და მისი რამდენიმე ფილმების (მაგალითად, “გათენებამდე” და “მზის ჩასვლამდე”) პრემიერა სწორედ ბერლინის კინოფესტივალზე გაიმართა.

ლინკლეიტერის ფილმი, კრიტიკოსების შეფასებით, გამარჯვების ერთ-ერთი ფავორიტი იყო, თუმცა შედეგი სრულიად მოულოდნელი აღმოჩნდა. ისევე როგორც მოულოდნელი და ძალიან ირონიული იყო ცოცხალი ფრანგი კლასიკოსის, ალენ რენეს ახალი ფილმის დაჯილდოება “ვერცხლის დათვით” და ალფრედ ბაუერის სახელობის პრიზით. 92 წლის რეჟისორმა ნამდვილი ბუფონადა გადაიღო - ერთდროულად სასაცილო, მელოდრამატული და ექსტრავაგანტური. თუმცა “ინოვაციისა და შემოქმედებითი პერსპექტივისთვის” მხცოვანი რეჟისორის დაჯილდოება უფრო დაცინვას ჰგავდა ჟიურის მხრიდან, ვიდრე წახალისებას. ცხადია, თავად ალენ რენე ფესტივალზე არ ჩამოსულა. სამაგიეროდ, მთავარი როლის შემსრულებლები - ანდრე დუსოლიე და საბინა აზემა დიდხანს პოზირებდნენ თუ ოხუნჯობდნენ კამერების წინ.

ქალის როლის საუკეთესო შესრულებისთვის “ვერცხლის დათვი” იაპონელ ჰარუ კუროკის გადაეცა, რომელმაც მოკრძალებული მოსამსახურის როლი ითამაშა იაპონელი კლასიკოსის, იოჯი იამადას დახვეწილ და ლირიკულ ფილმში “პატარა სახლი”. ეს არის მეორე მსოფლიო ომის, კერძოდ, ჰიროსიმასა და ნაგასაკის ტრაგედიის გამოძახილი. თავად ომსა და სისხლისღვრას მაყურებელი ვერ ნახავს, სამაგიეროდ, მისი შედეგია შემზარავი.

წელს ბერლინალეზე ქართული ფილმებიც მონაწილეობდნენ. ლევან კოღუაშვილის “შემთხვევითი პაემნები” ხუთჯერ უჩვენეს “ფორუმის” პროგრამაში. სხვათა შორის, პრესტიჟულ კინოთეატრ “დელფიში” ფილმი გადაჭედილ დარბაზში უჩვენეს და მაყურებლის დიდი მოწონება დაიმსახურა. საკმაოდ წარმატებული იყო რეჟისორ თინათინ ყაჯრიშვილის დებიუტიც. მისი ფილმი “პატარძლები” არანაკლებ პრესტიჟულ “პანორამას” კონკურსში მონაწილეობდა და მიუხედავად იმისა, რომ პრიზი არ დაუმსახურებია, “პატარძლებს” გერმანულ პრესაში რამდენიმე დადებითი რეცენზია მოჰყვა.

ზემოთ უკვე აღვნიშნეთ, რომ ბერლინის 64-ე კინოფესტივალის ჟიურის თავმჯდომარე ამერიკელი სცენარისტი და პროდიუსერი ჯეიმს შამუსი იყო. ჟიურის შემადგენლობაში ასევე შედიოდნენ - მიშელ გონდრი, ტონი ლონგი, კრისტოფ ვალცი, გრეტა გერვიგი, ბარბარა ბროკოლი და მიტრა ფარაჰანი.

დავით ბუხრიკიძე, გაზეთი „პრემიერი“

FaceBook