გიორგი აბაშიშვილი: “საეჭვოდ გამოიყურება “გუდვილისა” და “თიბისი ბანკის” ურთიერთობა, “იმედი ელისა” და “საქართველოს ბანკის”...”

ხელისუფლებამ უპირველესი ფუნქცია შეასრულოს და ბაზარზე არსებულ მოთამაშეთა შორის სამართლიანი თამაშის წესების დამკვიდრება და შესრულება უზრუნველყოს

ექსპერტთა ოთხეული ბანკებისთვის არასაბანკო საქმიანობის აკრძალვის წინადადებით გამოდის. ექსპერტთა ოთხეულმა _ ლევან კალანდაძემ, ირაკლი ლექვინაძემ, ლევან ალაფიშვილმა და გიორგი აბაშიშვილმა _ ხელისუფლებას კომერციული ბანკებისთვის არასაბანკო და არაპროფილური საქმიანობის აკრძალვის წინადადებით მიმართა. „ბოლო დროს აშკარად ფიქსირდება ტენდენცია -კომერციულ ბანკებისა და მათთან კავშირში მყოფი სუბიექტების მხრიდან ადგილი აქვს მცდელობებს, რიგი ბიზნესმიმართულებები ექსკლუზიურად საკუთარ კონტროლს დაუქვემდებარონ. შესაბამისად, პირდაპირ ან ირიბად თავად შექმნან და თავადვე მართონ არაპროფილური კომპანიები და ბაზრის ამა თუ იმ სეგმენტზე მოიპოვონ დომინანტური საბაზრო ძალაუფლება. აღნიშნული განსაკუთრებით თვალში საცემია შემდეგ სფეროებში: სამშენებლო და დეველოპერული საქმიანობა, მსხვილი საცალო ვაჭრობა, ჰოსპიტალური სექტორი, ჯანდაცვა, ფარმაცია და დაზღვევა. ყოველივე ეს სამომავლოდ უცილობლად გამოიწვევს მნიშვნელოვან სისტემურ პრობლემებს, კერძოდ, საბანკო სტრუქტურების ხელში მაღალი საბაზრო ძალაუფლების კონცენტრაციასა და დომინანტური მდგომარეობის მოპოვებას, რაც, საბოლოო ჯამში, ნეგატიურად აისახება ზოგადად საბაზრო ურთიერთობებზე და გამოიწვევს კონკურენტული გარემოს მნიშვნელოვან შეზღუდვას ბიზნესის რიგ სფეროებში, ასევე, მნიშვნელოვნად შეამცირებს ბიზნესის განვითარებისთვის საჭირო ფინანსებზე წვდომას”, - ნათქვამია წერილში, რომლითაც ექსპერტები საქართველოს პრემიერ- მინისტრს, პარლამენტის თავმჯდომარესა და ეროვნული ბანკის პრეზიდენტს მიმართავენ.

კომერციული ბანკებისთვის არასაბანკო და არაპროფილური საქმიანობის აკრძალვის წინადადების გარდა, ერთ-ერთ აუცილებელ პირობად ექსპერტებმა სესხებისა და კრედიტების გაცემის კუთხით ბანკებთან უშუალო კავშირში მყოფი სუბიექტებისთვის (როგორც კომპანიები, ასევე, საბანკო ადმინისტრატორის სტატუსის მქონე ფიზიკური პირები და კომერციული ბანკის მნიშვნელოვანი წილის მქონე პირები) პირდაპირი თუ არაპირდაპირი გზით უპირატეს მდგომარეობაში ჩაყენების შესაძლებლობის მაქსიმალური შეზღუდვის საკითხი დასვეს. კონკრეტულად, რას ითვალისწინებს ეს აკრძალვა და რატომ გახდა აუცილებელი ამ საკითხზე მსჯელობა - “პრემიერი” ექსპერტს ეკონომიკის საკითხებში, გიორგი აბაშიშვილს ესაუბრა.

- თქვენ მიმართავთ ხელისუფლებას ბანკებისთვის არასაბანკო საქმიანობის აკრძალვის წინადადებით, რატომ გახდა ამის მოთხოვნა აუცილებელი?

- კომერციული ბანკების ინტერესი უნდა იყოს უშუალოდ საბანკო საქმიანობის სრულაფასოვნად წარმართვა, უმთავრესი მოტივაცია კი - დაკრედიტებული ბიზნესპროექტების წარმატებული განხორციელება, რაც კომერციული ბანკების შემოსავლის ერთ-ერთ მთავარ წყაროს წარმოადგენს. ბოლო დროს აშკარად ფიქსირდება საპირისპირო ტენდენცია - აღნიშნულ კომერციულ ბანკებსა და მათთან კავშირში მყოფ სუბიექტებს საშუალებას აძლევს, რიგი ბიზნესმიმართულებები ექსკლუზიურად საკუთარ კონტროლს დაუქვემდებარონ. შესაბამისად, პირდაპირ ან ირიბად თავად შექმნან და თავადვე მართონ არაპროფილური კომპანიები და ბაზრის ამა თუ იმ სეგმენტზე მოიპოვონ დომინანტური საბაზრო ძალაუფლება. აღნიშნული განსაკუთრებით თვალში საცემია შემდეგ სფეროებში: სამშენებლო და დეველოპერული საქმიანობა, მსხვილი საცალო ვაჭრობა, ჰოსპიტალური სექტორი, ჯანდაცვა, ფარმაცია და დაზღვევა.

-თქვენს ინიციატივას როგორ შეხვდება საბანკო სექტორი?

- ხშირად მოგვართავენ კომპანიები სხვადასხვა მოსაზრებით ან რჩევისთვის და ისედაც, საკმაოდ საეჭვოდ, არასაბაზრო პრინციპებზე დაყრდნობით, გამოიყურება რამდენიმე მსხვილი კომპანიისა და ცნობილი ბანკების ურთიერთობა. საკითხი შეეხება კომპანია გუდვილისა და თიბისი ბანკის ურთიერთობას, ელიტ ელექტრონიქსისა და ასევე თიბისი ბანკის ურთიერთობას, არსისა და საქართველოს ბანკის ურთიერთობას, იმედი ელისა და საქართველოს ბანკის ურთიერთობას და ა.შ. ვაგრძელებთ პრობლემების სიღრმისეულ შესწავლას აღნიშნული მიმართულებით.

- ფიქრობთ, რომ ეს პრობლემას მოაგვარებს? მაგალითად, ხომ შეიძლება დააარსონ დამოუკიდებლი შპს, დამოუკიდებელი დამფუძნებლებით და მათ გამოუყოფენ კრედიტს.

- ჩვენი აზრით, ეს მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს პრობლემის მოგვარებას, საბანკო სტრუქტურების ხელში მაღალი საბაზრო ძალაუფლების კონცენტრაციასა და დომინანტური მდგომარეობის მოპოვებას, რაც, საბოლოო ჯამში, ნეგატიურად აისახება ზოგადად საბაზრო ურთიერთობებზე და გამოიწვევს კონკურენტული გარემოს მნიშვნელოვან შეზღუდვას ბიზნესის რიგ სფეროებში, ასევე, მნიშვნელოვნად შეამცირებს ბიზნესის განვითარებისთვის საჭირო ფინანსებზე წვდომას. იმისათვის, რომ ზემოაღნიშნულმა ტენდენციამ სახიფათო მასშტაბები და ფორმები არ მიიღოს და ბაზარზე დღეს არსებული მონოპოლიური რისკები მეტად არ გაზარდოს, ვფიქრობთ, საჭიროა, საბანკო სექტორში ზემოთ აღნიშნული ფაქტორების გათვალისწინებით არსებული მდგომარეობა და რისკფაქტორები გახდეს ქვეყნის საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ორგანოების, აგრეთვე, ეროვნული ბანკისა თუ ეკონომიკური საბჭოს საგანგებო მსჯელობის საგანი.

ჩვენი აზრით, აუცილებელია საკანონმდებლო წესით საბანკო დაწესებულებების ნებადართული საქმიანობის სფეროს მკაფიო ჩარჩოს დაწესება, რომელიც, შესაძლოა, მოიცავდეს მხოლოდ საფინანსო სექტორს. კომერციულ ბანკებს აეკრძალოთ უნდა არასაბანკო და არაპროფილური საქმიანობის პირდაპირ ან ირიბად განხორციელება, არაპროფილური საქმიანობის მქონე იურიდიული პირების დაფუძნება, მის საწესდებო კაპიტალში წილის ფლობა და მართვა. საბანკო ინსტიტუტებთან კავშირში მყოფი სუბიექტების (როგორც კომპანიები, ასევე საბანკო ადმინისტრატორის სტატუსის მქონე ფიზიკური პირები და კომერციული ბანკის მნიშვნელოვანი წილის მქონე პირები) პირდაპირი თუ არაპირდაპირი გზით უპირატეს მდგომარეობაში ჩაყენების შესაძლებლობის მაქსიმალური შეზღუდვა სესხებისა და კრედიტების გაცემისას თუ სხვა საბანკო პროდუქტებით მომსახურებისას. საჭიროა ბაზარზე დღეს არსებული მდგომარეობის ადეკვატური შეფასება და საკუთრების უფლების დაცვით საბანკო დაწესებულებების არაპროფილური ბიზნეს მიმართულებებისგან და აქტივებისგან გათავისუფლების ვადების და ეფექტური მექანიზმების შემუშავება.

- ამას ანტიმონოპოლიური კანონი ვერ დაარეგულირებს?

- ანტიმონოპოლიური კანონმდებლობა ამ საკითხს ასე პირდაპირ ვერ შეეხება, ამიტომ მნიშვნელოვანია, საკითხის სიღრმისეული განხილვა და შესწავლა მოხდეს. ჩვენ მზად ვართ, მათ შორის კომერციული ბანკების ჩართულებით, გავაგრძელოთ კვლევა აღნიშნული მიმართულებით.

- ხომ არ იქნება ეს ბიზნესაქმიანობაში ჩარევა? გამოდის, რომ ბიზნესს ხელისუფლებამ უნდა მიუთითოს, როგორ განავითარონ თავიანთი ბიზნესი…

-ჩვენ არ ვამბობთ, რომ ვინმეს ვინმემ რამე მითითება უნდა მისცეს. ჩვენი მთავარი მიზანია, ხელისუფლებამ თავისი უპირველესი ფუნქცია შეასრულოს და ბაზარზე არსებულ მოთამაშეთა შორის სამართლიანი თამაშის წესების დამკვიდრება და შესრულება უზრუნველყოს.

ლაშა ნოდია, გაზეთი „პრემიერი“

FaceBook