ჯანა ჯავახიშვილი: “დამოუკიდებელი საზმაუს შექმნის კეთილმა ნებამ ვერ აჯობა წლების მანძილზე არსებულ პოლიტიკური კონტროლის ინერციას”

“საუკეთესო შემთხვევაში, მომავალი ბორდი გახდება საქართველოს პარლამენტის მოდელი: ურთიერთდაპირისპირებული და ფასეულობებით განსხვავებული მხარეების ჭიდაობა”

“პრემიერი” ფსიქოლოგ ჯანა ჯავახიშვილს ესაუბრა:

- მოგესალმებით, საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბორდის ირგვლივ შექმნილი ვითარება, ვგონებ, მარაზმში გადავიდა. თუ ადრე ხელისუფლება გვახვევდა თავს საკუთარ კანდიდატებს, ახლა ამასაც ვეღარ აკეთებს, მაგრამ პროცესის მიმდინარეობა უკვე თვალნათლივ მეტყველებს, რომ “ოცნებასაც” სურს საზმაუწყებლის უზურპირება მისთვის სასურველი ბორდის მეშვეობით?

- პროცესის დინამიკიდან ჩანს, რომ ხელისუფლება ამჯერადაც მოახერხებს პოლიტიკური ნიშნით შერჩეული კანდიდატების გაყვანას ბორდში. ასე რომ არ იყოს, მოცემულ ეტაპზე საბჭოს დაკომპლექტება არ ჩაიშლებოდა და ობიექტური და გამჭვირვალე პროცესის საფუძველზე შერჩეული კანდიდატებიდან უკვე აირჩევდნენ საზოგადოებრივი მაუწყებლის მეურვეებს.

- რამდენად გამართლებულია ეს “უზურპირებული დემოკრატიის” თამაში?

- შესაძლოა, ტერმინი “უზურპირებული დემოკრატია” ადეკვატურიცაა, მაგრამ მე პირადად მირჩევნია, უფრო ფაქტების ტერმინებით ვისაუბრო, ვიდრე ახალი სტიგმები დავადო ხელისუფლებასა თუ ნებისმიერ სხვა სუბიექტს.

თუ თქვენი შეკითხვა გულისხმობს იმას, რამდენად გამართლებულია, როცა ხელისუფლება ცდილობს, პოლიტიკური ნიშნით აირჩიოს საზმაუს საბჭოს წევრები და შესაბამისად, ამის მეშვეობით აკონტროლოს ის, რასაკვირველია, ეს არ მიმაჩნია სამართლიანად საზოგადოების მიმართ.

სიტყვის თავისუფლება დემოკრატიის ერთ-ერთი საკვანძო ნაწილია - კანონის უზენაესობასთან, თავისუფალ სასამართლოსთან, სამართლიან არჩევნებთან და დემოკრატიის სხვა მნიშვნელოვან მახასიათებლებთან ერთად. შესაბამისად, პოლიტიკური გავლენისგან, ხაზს ვუსვამ ნებისმიერი პოლიტიკური გავლენისგან, თავისუფალი და საზოგადოების ინტერესების მომსახურე მედიის არსებობა სიტყვის თავისუფლების პრინციპის განხორციელების ერთ-ერთი უმთავრესი მექანიზმია. როგორც ჩანს, ქვეყანაში არსებული პოლიტიკური ვითარება ჯერჯერობით ვერ მომწიფდა ამგვარი მექანიზმის შექმნის ხელშესაწყობად.

- თქვენთან დაკავშირებით გაკეთდა განცხადება, რომ დაირღვა გარკვეული პროცედურები. როგორ ფიქრობთ, ეს პროცედურები გამართულადაც რომ ჩატარდეს, თქვენ ხართ ის პერსონა, რომლის ხილვასაც ისურვებდა ბორდში საპარლამენტო უმრავლესობა? არ ვგულისხმობ იმას, თითქოს უმცირესობისთვის ფრიად მისაღები ბრძანდებით...

- როგორც გახსოვთ, პირველ ეტაპზე არც ერთმა არ წარმადგინა, შემდგომ უმრავლესობამ განაცხადა, რომ აღარ აპირებს კანდიდატების დამატებას, უმცირესობამ კი მე მომმართა.

უმცირესობამ ღია ტექსტით მითხრა: ვიცით, რომ ხარ მიუკერძოებელი და არ იფიქრო, ჩვენ შენ მიმართ რაიმე მოლოდინი გვაქვს, რომ ჩვენს ხაზს გაატარებ. უბრალოდ, გვინდა, წესიერი და კომპეტენტური ადამიანი წარვადგინოთო.

რაც შეეხება იმას, რატომ არ წარმადგინა უმრავლესობამ არც ერთ ეტაპზე, კიდევაც რომ ყოფილიყო წარდგენის ყველა პროცედურა გამართული, რამდენად გავიდოდი? ისინი არ არიან ჰომოგენური. დემოკრატიის გაგება-გააზრების, მისი ცხოვრებაში გატარების მზაობისა და კეთილი ნების თვალსაზრისით უმრავლესობა ძალიან დივერსიფიცირებულია.

ამ დივერსიფიცირებულ ჯგუფში არიან ისეთი ადამიანებიც, რომლებიც ისურვებდნენ ბორდში ჩემს ყოფნას და და მათ ეს არც დაუმალავთ, სოციალურ ქსელებშიც კი გააჟღერეს; ასევე, ვიცი, რომ არიან ისეთებიც, რომლებსაც, უბრალოდ, ვერც წარმოუდგენიათ, რომ შეიძლება ადამიანი არ იყოს პოლიტიკურად ანგაჟირებული და ნაცვლად მისი ობიექტურობისა, ხედავენ მის “მოწინააღმდეგის ბანაკში ყოფნას” - “ვინც ჩვენთან არ არის, ის ჩვენს წინააღმდეგაა” პრინციპით.

აგრეთვე, არიან ისეთებიც, რომლებიც არ მიცნობენ, მაგრამ ისინი თავს არ შეიწუხებდნენ, ან შესაძლოა, არც აქვთ შესაბამისი უნარ-ჩვევები, რომ ინფორმაცია მოიძიონ - ვთქვათ, წაიკითხონ პარლამენტის ვებსაიტზე ატვირთული ჩემ მიერ დაწერილი საზმაუს სტრატეგია, ან ბლოგი, რომელსაც რეგულარულად ვწერ “ლიბერალისთვის”, საიდანაც კარგად ჩანს ჩემი მოქალაქეობრივი პოზიცია და ფასეულობები; ან, უბრალოდ, დაგუგვლის შემთხვევაშიც კი საკმაოდ დიდი მასივის ინფორმაციას მოიპოვებდნენ ჩემზე - რას ვაკეთებ და მიკეთებია, როგორ მიცნობენ გინდა საქართველოში და გინდა საერთაშორისო სამეცნიერო-პრაქტიკულ-პროფესიულ სივრცეში.

დღევანდელ გლობალურ სამყაროში, პოსტმოდერნულ ეპოქაში, დივერსიფიცირებულობა განიხილება, როგორც პოზიტიური მახასიათებელი. მაგრამ იმ ტიპის დივერსიფიკაცია, როგორიც ზემოთ აღვწერე, ვფიქრობ, პარლამენტისთვის დიდი ბარიერია სამართლიანი გადაწყვეტილებების მიღებისას. უმრავლესობა და უმცირესობა, ფაქტობრივად, საომარ მდგომარეობაში არიან, როგორც თვითონ არქმევენ ამას - “ჭიდაობენ”; მაგრამ, მგონია, რომ ეს არ არის პარლამენტის ერთადერთი პრობლემა - გარკვეული სახის ომი, თავისი დაპირისპირებებითა და დაზავებებით, უმრავლესობის შიგნითაც მიმდინარეობს. ჰოდა, კარგად ვიცით, რამდენადაა შესაძლებელი ომის დროს აღმშენებლობა და განვითარება.

- მეც და მრავალმა ადამიანმაც თქვენ საზოგადოებრივი აქტივობებით გაგიცნოთ. თქვენი ინტერვიუები, წერილები და პოზიცია არაერთ გამოცემასა თუ გადაცემაში გაჟღერებულა. გვარს არ დავასახელებ და “კოლმეურნეობის თავმჯდომარე” დეპუტატის სურვილი, პირადად გაგცნობოდათ, რაზე მეტყველებს? ეს ადამიანები საჯარო სივრციდან ამოვარდნილები არიან და მხოლოდ “პირადი პოლიტიკა” აინტერესებთ, თუ აქაც რაიმე სახის ფსიქოლოგიურ ან პოლიტიკურ პარადოქსთან გვაქვს საქმე?

- ეს ზუსტად ის პრობლემაა, რაზეც ზემოთ ვისაუბრე და იანვრის დასაწყისში ჩემს ამ თემაზე მიძღვნილ ბლოგშიც დავწერე: მიუკერძოებელ ადამიანს “უცხოდ”, ანუ “არაჩვენიანად” აღიქვამენ, ჩვენს საზოგადოებაში განსხვავებულის მიმართ შიში არსებობს და მოცემულ ეტაპზე ეს მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ცხოვრების დინამიკაში.

მეორე მხრივ, შესაძლოა, სრულიად ტრივიალურ პრობლემასთან გვაქვს საქმე. მაგალითად, ამა თუ იმ დეპუტატს ჰგონია, რომ საზმაუს მეურვემ საქმე კი არ უნდა აკეთოს - სტრატეგია გეგმოს და ა.შ., არამედ უნდა იყოს “ცნობადი სახე” და საბჭო “დაამშვენოს”; ან მეურვეობა, რამდენადაც დღესდღეობით ის ხელფასთან არის დაკავშირებული, რაც სწორად არ მიმაჩნია, უნდა იყოს ჯილდო პოლიტიკური აქტივიზმისთვის. ეს და სხვა ამ ტიპის, მეურვის მისიის, როლისა და ფუნქციების არასწორად გაგების პრობლემები არსებობს. ამას სარკაზმით არ ვამბობ, ვიცი, რომ არის ამგვარი წარმოდგენებიც.

მესამე პრობლემაც არცთუ ისე უმნიშვნელოა: ინფორმაციის მოძიების, ინფორმაციასთან მუშაობის ჩვევის უქონლობა და არჩევანის გაკეთებისას მხოლოდ ცოცხალი ურთიერთობიდან შემოსულ (დავინახე-გავიგონე) ინფორმაციაზე (წაკითხვის გარეშე) დაყრდნობა. სამწუხაროდ, ამასაც არ ვამბობ გადაჭარბებულად: საზმაუსა და არამარტო საზმაუს საკითხის განხილვამ დაგვანახა, რომ კანონების წაკითხვა და ამგვარად მიღება თუ უკუგდება, არ არის საკმარისად გავრცელებული პრაქტიკა პარლამენტში.

- განვუმარტოთ საზოგადოებას, კონკრეტულად იმ ადამიანებს, რომლებიც აცხადებენ, რა ასეთი მნიშვნელოვანია ბორდის წევრობაო, რეალურად რა გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს საზმაუწყებლის დამოუკიდებელი ბორდის არსებობას?

- დამოუკიდებელი ბორდი იქნება გარანტი იმისა, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებელი მოემსახურება საზოგადოების და არა რომელიმე პოლიტიკური ძალის ინტერესებს.

- მოდით, პირდაპირ მითხარით, კონკრეტულად თქვენ რატომ ხართ თანახმა, იყოთ საზმაუწყებლის ბორდის წევრი და არჩევის შემთხვევაში, როგორი იქნება თქვენი პოზიცია “ხალხის ტელევიზიის” პოლიტიკის ფორმირებაში?

- “ხალხის ტელევიზიის” ფორმირებაში ჩემი პოზიცია სტრატეგიაშიც დავწერე, ჩემს ტელეინტერვიუშიც ვისაუბრე ამაზე 30 წუთის განმავლობაში, ეს ყველაფერი საზმაუს ვებსაიტზეც დევს და მოდით, ნუ გავიმეორებთ - ვინც დაინტერესებულია, ნახავს.

რაც შეეხება ჩემს თანხმობას - ამ ეტაპზე, როცა პროცესში შიგნიდან გავიარე და ვნახე, რომ ქვეყანაში დამოუკიდებელი საზმაუს შექმნის კეთილმა ნებამ ვერ აჯობა წლების მანძილზე არსებულ პოლიტიკური კონტროლის ინერციას, აღარ მაქვს სურვილი, ვიყო ბორდის წევრი. საუკეთესო შემთხვევაში, მომავალი ბორდი გახდება საქართველოს პარლამენტის მოდელი: ურთიერთდაპირისპირებული და ფასეულობებით განსხვავებული მხარეების ჭიდაობა. გეტყვით, რომ ფასეულობითი კონფლიქტი ყველაზე სერიოზული კონფლიქტია, ჩემი აზრით. იმ ენერგიისა და დროის ხარჯზე, რასაც პოლიტიკური ნების უქონლობის შემთხვევაში ამ “ჭიდაობას” მოვახმარდი, ჩემი ქვეყნისთვის ბევრად უფრო სასარგებლო საქმეების გაკეთებას შევძლებ.

ალექსი ნოზაძე, გაზეთი "პრემიერი"

FaceBook