ჟორდანია წავიდა, მარჩიანო დარჩა, რემონტი მთავრდება, ოპერა თავისუფალია!..

ვერდის “ბედის ძალა” თუ მორიგი საოპერო მელოდრამა?!

ვნებათაღელვა ოპერისა და ბალეტის თეატრის ირგვლივ თითქოს ჩაცხრა. უფრო ზუსტად, ის ახალ, მშვიდ ფაზაში გადავიდა _ ზაქარია ფალიაშვილის სახელობის ოპერისა და ბალეტის თეატრის მთავარი დირიჟორი, ჯანლუკა მარჩიანო თეატრში მაინც რჩება, გიორგი ჟორდანიამ კი სამხატვრო ხელმძღვანელის პოსტი საოპერო დასის წევრების მიერ კულტურის სამინისტროსთან გამართული რამდენიმედღიანი აქციის შემდეგ დატოვა. კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის გურამ ოდიშარიას განცხადებით, ჟორდანიამ გადადგომის შესახებ გადაწყვეტილება თავად მიიღო.

“ვულოცავ ზაქარია ფალიაშვილის ოპერისა და ბალეტის თეატრს. ეს ძალიან დიდი დღეა და ეს არ არის მხოლოდ ჩვენი გამარჯვება. დარწმუნებული ვარ, ამ შედეგის მიღწევა საზოგადოების მხარდაჭერით მოხერხდა. არიან ადამიანები, რომლებსაც სურთ თეატრის განვითარება და მიხარია, რომ ვრჩები საოპერო თეატრის მთავარ დირიჟორად... ვრჩები ჩემს კოლეგებთან ერთად და მათთან ერთად მომავალშიც ვიბრძოლებ, თუ ეს საჭირო გახდება”, _ განაცხადა ჯანლუკა მარჩიანომ.

საოპერო ჟანრის მთავარი, მელოდრამატული ტონი არანაკლებ მღელვარედ იგრძნობოდა კულტურის სამინისტროში გამართულ ბრიფინგზეც, სადაც გიორგი ჟორდანიამ აღნიშნა: “ძალიან გულდასაწყვეტია, რომ ასეთი დაძაბულობა შეიქმნა. არანაირად არ მიღირს თანამდებობა. ოპერაზე ბავშვობიდან გული შემტკივა, რადგან ოპერა, ფაქტობრივად, ჩემი სახლია და არანაირი სკამი ამად არ მიღირს. მივიღე გადაწყვეტილება, რომ დავტოვო ეს პოსტი. დღეიდან ოპერისა და ბალეტის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი აღარ”.

საინტერესოა, რომ დაახლოებით ერთი წლის წინათ, 2013 წლის თებერვალში გიორგი ჟორდანია ოპერისა და ბალეტის სახელმწიფო თეატრის მმართველად დაინიშნა, რომელმაც ამ პოსტზე დავით საყვარელიძე შეცვალა. კულტურის სამინისტრომ მმართველის თანამდებობაზე არსებული კანდიდატების მიერ წარმოდგენილი თბილისის საოპერო თეატრის განვითარების კონცეფციებს შორის ყველაზე მისაღებად გიორგი ჟორდანიას პროექტი მიიჩნია. თუმცა მედიაშიც და საოპერო დასშიც დაუფარავად საუბრობდნენ, რომ ჟორდანიას დანიშვნის მთავარი მიზეზი არა კონცეფციები, არამედ პრემიერ ივანიშვილთან მისი ახლობლობა იყო.

მაშინ მმართველის თანამდებობაზე, ჟორდანიას გარდა, რამდენიმე სხვა კანდიდატსაც ასახელებდნენ, რომელთა შორის აღსანიშნავია _ ცნობილი ბარიტონი ლადო ათანელი, მუსიკათმცოდნე და მუსიკოსი რეზო ჭეიშვილი, გერმანიაში მცხოვრები მევიოლინე მაია კობახიძე და ბოლოს, თავად ყოფილი მმართველი, რეჟისორი დავით საყვარელიძე, რომელსაც ზაქარია ფალიაშვილის სახელობის საოპერო თეატრის განვითარების საკუთარი კონცეფცია და ევროპის ცნობილ საოპერო თეატრებთან ურთიერთობის გამოცდილება აქვს. თუმცა კულტურის სამინისტრომ მაინც გიორგი ჟორდანიას კანდიდატურა ამჯობინა.

ახალი მმართველი თავისი კონცეფციის წარდგენისას აცხადებდა, რომ თეატრში უნდა გაძლიერდეს და თანაბრად განვითარდეს ყველა რგოლი. ძალიან მნიშვნელოვანია სწორი სარეპერტუარო პოლიტიკა, სეზონების უფრო მკაცრად დაგეგმვა, მჭიდრო კავშირი ქართველ მომღერლებთან, რომლებიც ევროპაში მოღვაწეობენ. გიორგი ჟორდანია აღნიშნავდა, რომ დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს საოპერო თეატრის საგანმანათლებლო ფუნქციას, კონსერვატორიასა და მუსიკალურ სკოლებთან კავშირის გაღრმავების მნიშვნელობას...

როგორც ჩანს, ეს დაპირებები მხოლოდ დაპირებებად დარჩა და სამხატვრო ხელმძღვანელის თანამდებობიდან მის გადადგომას უშუალოდ დასის წევრები რამდენიმე დღის განმავლობაში კულტურის სამინისტროში ითხოვდნენ. მათი ნაწილი, გიორგი ჟორდანიას “უნიჭო ხელმძღვანელად” მიიჩნევს და სამხატვრო ხელმძღვანელის არჩევითობას ითხოვს. ბოლო დღეების განმავლობაში ამ საკითხის ირგვლივ კულტურის სამინისტროში რამდენიმე შეხვედრაც გაიმართა.

თუმცა არის სოლისტთა მეორე მნიშვნელოვანი ნაწილიც, რომელიც უკვე გიორგი ჟორდანიას გადადგომას აპროტესტებს და კულტურის მინისტრის გადადგომას ითხოვს. ისინი მიიჩნევენ, რომ “გიორგი ჟორდანია ინტრიგების მსხვერპლი გახდა. ასეა თუ ისე, ოპერისა და ბალეტის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი თანამდებობიდან გადადგა. ახალი ხელმძღვანელი კი სამხატვრო საბჭოს მიერ დასახელებული კანდიდატი უნდა იყოს.

სინამდვილეში ეს გაუთავებელი კონფლიქტები, დაპირისპირება, პრობლემები, ოპერის მმართველის პიროვნებას, ან ადმინისტრაციას არ უკავშირდება. მთავარი პრობლემა თეატრების შესახებ ახალ კანონშია! ეს ფაქტი, როგორც პრეცედენტი, მალე შესაძლოა, ყველა თეატრმა გამოიყენოს; ყველას გადაედოს და შესაბამისად, თეატრებმა არჩევნები მოითხოვონ. რადგან თეატრის ახალი კანონი თანამედროვე რეალობის, ცხოვრების საპირისპიროდაა შექმნილი და კონფლიქტში მოდის თავად თეატრებში შექმნილ სიტუაციასთან.

ასეთ ვითარებაში გამოსავალი ერთია, გადასვლა დასავლურ სისტემაზე, რადგან საქართველოში უკვე დამკვიდრებული დასავლური ეკონომიკური სისტემა, ავად თუ კარგად, მაინც ფუნქციონირებდა.

დავით საყვარელიძე: “საქმე ისაა, რომ დასავლეთში არ არსებობს საბჭოური “საჯარო სამართლის იურიდიული პირის” ტიპის ორგანიზაციები. ყოველი დიდი, აკადემიური თეატრის იურიდიული ფორმა ე.წ. ფონდია, ხოლო ფონდს აქვს ძალიან ზუსტი იერარქიული სისტემა _ ის ეფუძნება სამეთვალყურეო საბჭოს (და არა კულტურის სამინისტროს) და სწორედ სამეთვალყურეო საბჭო ნიშნავს ინტენდანტს, ანუ ხელმძღვანელს. ასეა გერმანიაში, ინგლისში, საფრანგეთში... ინტენდანტი კონტრაქტს უფორმებს მუსიკალურ ხელმძღვანელს დასის არჩევის შემდეგ; ცხადია, დასის დასტურის შემთხვევაში.

ალბათ, უკეთესი იქნება, თუ შეიქმნება ფონდი “თბილისის ოპერის თეატრი” (მაგალითად, როგორც ვენის “შტატსოპერაში”, რასაც თავისი მოტივაცია აქვს). ფონდში უნდა შედიდნენ თბილისის მერიის, კულტურის სამინისტროს, ეკონომიკის სამინისტროს, სპონსორი ბანკის ნდობით აღჭურვილი პირები. ასევე, ასაკოვანი მუსიკოსები, მომღერლები, ცნობილი ხელოვანები და ასე შემდეგ. ეს, ალბათ, არსებული კრიზისული ვითარებიდან საუკეთესო გამოსავალია”.

ასევე, უნდა დაარსდეს სამეთვალყურეო საბჭო, რომელიც დანიშნავს გენერალური დირექტორს, ის, თავის მხრივ, აირჩევს მუსიკალურ და საბალეტო ხელმძღვანელს და არ იქნება პირდაპირ კულტურის მინისტრის მიერ დანიშნული. ამიტომ არ იქნება შეზღუდული. რამდენიმე წლის განმავლობაში, ოპერის თეატრში იყო მცდელობა, შიდა სტრუქტურები ასეთი პრინციპით ყოფილიყო მოწყობილი, თუმცა თეატრების შესახებ მიღებულმა ახალმა კანონმა ეს პრინციპები ყირაზე დააყენა. ოპერისა და ბალეტის თეატრის კონფლიქტი სწორედ ამის ანარეკლია _ დანიშნულმა სამხატვრო ხელმძღვანელმა ერთი წელიც ვერ გაძლო.

“შექმნილ სიტუაციაში ეს იგივეა ახალ პატრულსა თუ პოლიციას ძველი მილიციელი ჩაუყენო სათავეში. ძველი უფლებამოსილებით”, _ ამბობს დავით საყვარელიძე. საინტერესოა, რა მოხდება ახალი სამხატვრო ხელმძღვანელის არჩევისა და გაჭიანურებული რემონტის დასრულების შემდეგ? ანუ ვერდის “ბედის ძალაში” ოპერის მელოდრამა უფრო მძლავრი აღმოჩნდება თუ ცხოვრების ნამდვილი დრამა...

დავით ბუხრიკიძე, გაზეთი „პრემიერი“

FaceBook