თამარ ჩხეიძე: მოხდა ყველაფრის მონოპოლიზაცია და პოლიტიკის პრივატიზაცია

თამარ ჩხეიძე: მოხდა ყველაფრის მონოპოლიზაცია და პოლიტიკის პრივატიზაცია

“ზურა ჭავჭავაძე და მერაბ კოსტავა ჩამოიშორეს ფიზიკურად, ზვიად გამსახურდიასთვის სხვა როლი და შემდეგ ფიზიკური ლიკვიდაცია გადაწყდა”

“პრემიერი” ილია ჭავჭავაძის საზოგადოების თავმჯდომარეს, თამარ ჩხეიძის ესაუბრა:

_ მოგესალმებით, ნათქვამია, ურემი რომ გადაბრუნდება, გზა მერე გამოჩნდებაო. მეტიც, ხშირად ვამბობთ, რაღაც სხვაგვარად რომ მომხდარიყო, ახლა სად და როგორ ვიქნებოდით. მაგალითად, 22 წლის წინათ ერთმანეთისთვის რომ არ გვესროლა. რუსეთის პროვოკაციას რომ არ წამოვგებოდით და ა.შ. თუნდაც 1989 წლის 9 აპრილის შემდეგ, თქვენი და თქვენი მეგობრების ყველაზე კარგი ანალიზის შედეგად, ახლა სად უნდა “ყოფილიყო” საქართველო და როგორი იყო ყველაზე ცუდი პროგნოზი?

_ ის, რაც 22 წლის წინათ მოხდა _ შეიარაღებული სამოქალაქო დაპირისპირება, სამხედრო გადატრიალება _ რა თქმა უნდა, არ იყო სწორი და ნორმალური. არც ის იყო სწორი და ნორმალური, რაც წინა წლებში ხდებოდა, თავად 9 აპრილის ჩათვლით. ეს ძალიან ვრცელი თემაა და აქ შევეცდები, შეძლებისდაგვარად მოკლედ გამოვხატო ძირითადი აზრი. საქმე ისაა, რომ, ზოგადად, ქართველი საზოგადოება, თავის პოლიტიკურ ძალებიანად, ძალიან ადვილი სამართავი აღმოჩნდა და საკმაოდ უპრობლემოდ ჩაჯდა გარეშე ძალის მიერ მონიშნულ კალაპოტში. როგორც კი იმპერიის დაშლის პერსპექტივა გამოჩნდა და ეროვნულ-პოლიტიკურმა მოძრაობამ საქართველოში მასიური ხასიათი მიიღო, ძირითადად ორი მიმართულება გამოიკვეთა _ ორივე მიზნად დამოუკიდებელ და დემოკრატიულ საქართველოს აცხადებდა, მაგრამ ერთი, რომელიც მასობრივი ეტაპის დასაწყისში განსაზღვრავდა პოლიტიკას, ორიენტირებული იყო კონკრეტულ ნაბიჯებზე, კონკრეტულ პრობლემებზე, რომელთა გადაჭრასაც საჭიროდ მიიჩნევდა საბოლოო მიზნის მისაღწევად. მეორე მიმართულება თავს რადიკალურად მიიჩნევდა და მაგალითად, აპრილის აქციაზე კონკრეტული, აფხაზეთთან დაკავშირებული მოთხოვნების მოხსნას მიაღწია და ერთადერთ მოთხოვნად საქართველოს დამოუკიდებლობა გამოცხადდა. სანამ ეს მოხდებოდა, უპრეცედენტო საყოველთაო გაფიცვის ფონზე, ხელისუფლებამ დაიწყო დათმობაზე წასვლა აფხაზეთის საკითხზე, გადაიდგა პირველი ნაბიჯი, მაგრამ მოთხოვნების მოხსნამ პროცესი შეაჩერა. ჩემი და ჩემი მეგობრების ამჟამინდელი და მაშინდელი აზრითაც აქციას კონკრეტული შედეგები უნდა მოეტანა და აფხაზეთში მიმდინარე ანტიქართული პროცესები დაებრკოლებინა; ეს არ მოხერხდა, რადგან ჩვენ აქციის მართვა დავკარგეთ, ხალხმა მოჩვენებით “რადიკალიზმს” დაუჭირა მხარი. შემდეგი განსხვავება მომდევნო დღეებში გამოიკვეთა: მოსკოვი სისხლისღვრას გეგმავდა, ეს აშკარად იგრძნობოდა და ჩვენი აზრით, პატრიარქის მოწოდების შემდეგ აქცია ლოგიკურად ქაშუეთის ეკლესიაში ლოცვით უნდა დასრულებულიყო. ამით სისხლისღვრას თავიდან ავიცილებდით. მიმაჩნია, რომ, როდესაც სისხლისღვრის თავიდან აცილება შესაძლებელია, პოლიტიკოსის მოვალეობაა, ეს გააკეთოს. ამ სისხლისღვრამ მართალია, პროცესები დააჩქარა, მაგრამ მხოლოდ ოდნავ. სამაგიეროდ, გაიწირნენ დაუცველი ადამიანები და 9 აპრილის შემდეგ ქართულ პოლიტიკაში სრულად გაბატონდა ე.წ. რადიკალიზმი, რამაც, ჩვენი ხედვით, ქვეყანა ნორმალური განვითარების გზას ააცდინა. პოლიტიკურ პროცესებში დაინერგა განსხვავებული აზრისადმი აგრესია, დაიბლოკა აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში მიმდინარე პროვოკაციული პროცესების დარეგულირების ის გზა, რომელსაც იგივე ზურაბ ჭავჭავაძე და მერაბ კოსტავა მისდევდნენ. შემთხვევითი არ არის, რომ 9 აპრილის შემდეგ ანტიქართულ ძალებს კიდევ უფრო განუმტკიცდათ დაუსჯელობის სინდრომი და საქმე პირველ სისხლისღვრამდე მივიდა. იმჟამინდელ კომუნისტურ ხელისუფლებას აწყობდა ეროვნულ მოძრაობაში ე.წ. რადიკალიზმის გაბატონება და ჯანსაღი აზრის წარმომადგენელთა დაბლოკვა ფიზიკური ჩამოშორების ჩათვლით, რადგან ასე ქართული პოლიტიკა ქვეყნის კონსტრუქციული გზით სვლას აცდებოდა და პროვოკაციების განხორციელება ადვილი იქნებოდა. რაც შეეხება 1991-92 წლების მოვლენებს, ოპოზიციურ მოძრაობას არავითარ შემთხვევაში შეიარაღებული დაპირისპირების სახე არ უნდა მიეღო, აქაც წამყვანი პოლიტიკური ძალები გარედან მართვას დაექვემდებარნენ. ხელისუფლების შეცვლის ასეთი საშუალება, ზოგადად, საზიანოა ქვეყნის ნორმალური განვითარებისთვის და თანაც გზა გაეხსნა ხელისუფლებაში შევარდნაძის მოსვლას სრულიად განსაზღვრული ანტისახელმწიფოებრივი გეგმით. რაც შეგვეხება ჩვენ, მაშინაც და ყოველ ეტაპზეც დინების საწინააღმდეგოდ გვიხდებოდა მოძრაობა და სამწუხაროდ, წარუმატებლად, გარეშე ძალის მძლავრი პოლიტიკური ტექნოლოგიებისა და ამ ტექნოლოგიებით მართული საზოგადოების ფონზე. ეგზალტირებული ბელადომანიის ნაცვლად, ქართულ საზოგადოებასა და პოლიტიკური ძალებს მკაფიოდ გამოკვეთილი და გონივრული მიზნები და პრინციპები რომ ჰქონოდათ, ჩვენ ახლა დაახლოებით ბალტიის სახელმწიფოების მსგავს მდგომარეობაში ვიქნებოდით და რუსეთი იძულებული იქნებოდა, თანდათან შეგუებოდა ჩვენს დამოუკიდებლობასაც, ტერიტორიულ მთლიანობასაც და დასავლურ კურსსაც. ის ამ ფაქტორებს არ ეგუება მხოლოდ იმიტომ, რომ ახერხებს თავისი მიზნების მიღწევას მართვადი პოლიტიკური ძალებისა და არაადეკვატური პოლიტიკური მენტალიტეტის მქონე საზოგადოების მეშვეობით. ჩვენი თითქმის ქრონიკულად უკუღმართი პოლიტიკის პირობებში ამაზე უარესი პოლიტიკური პროგნოზიც ლოგიკური იქნებოდა _ ბევრად უფრო არეული და ეკონომიურად ბევრად უფრო დეგრადირებული ქვეყანა, ასეთებიც ხომ ბევრია! _ იმ თანამედროვე სახელმწიფოს ნიშნების გარეშე, რაც რაღაც ფორმით მაინც არსებობს. მოკლედ, იმის თქმა მინდა, რომ, ღვთის წყალობით, მართალია, ცუდად, მაგრამ იმაზე ბევრად უკეთ ვართ, ვიდრე ჩვენი სისულელითა და ბევრი სხვა თვისებით ვიმსახურებთ.

_ თავი დავანებოთ პერსონებთან პოლიტიკურ თავსებადობას, მით უფრო, რომ დიდი დრო გავიდა ეროვნული მოძრაობის აქტიური ფაზის შემდეგ და გკითხავთ: რით იყო გამორჩეული ის დრო, როდესაც, მიუხედავად განსხვავებული პოზიციებისა, ქართულ პოლიტიკას მერაბ კოსტავა, ზვიად გამსახურდია, გია ჭანტურია, ზურა ჭავჭავაძე აკეთებდნენ?

_ ვერ გეტყვით, რომ მაშინ პოლიტიკური პროცესების მართვაში გარეშე დესტრუქციული ძალა დიდ როლს არ თამაშობდა, მაგრამ იმ დროში ჯერ კიდევ შეიძლებოდა პოლიტიკურ პროცესებზე ზეგავლენის მოხდენა ფულის გარეშე. რჩებოდა ილუზია, რომ საღ აზრსა და ეროვნულ ინტერესს შეეძლო გამარჯვება, რადგან პოლიტიკური მოქმედებისა და საზოგადოებაზე ზემოქმედების ბერკეტები ჯერ კიდევ არსებობდა. მაგრამ ამიტომაც წარმოებდა ზურაბ ჭავჭავაძის წინააღმდეგ დიდი ცილისმწამებლური კამპანია, ამიტომაც ის და მერაბ კოსტავა, დიდი ალბათობით, სპეციალურად იქნენ ჩამოშორებული ფიზიკურად, ხოლო ზვიად გამსახურდიასთვის შემდეგი უახლოესი წლების მანძილზე _ სხვა როლი და შემდეგ ფიზიკური ლიკვიდაცია გადაწყდა.

_ წინა კითხვა შემთხვევით არ დამისვამს. მახსოვს, ლიდერების, სხვათა შორის, საკმაოდ ავტორიტეტული ლიდერების, დიდი დასი _ ქართულ პოლიტიკურ სპექტრში. მაშინ მეგონა, რომ ერთადერთი, რაც აუცილებელი იყო _ ლიდერებს ემოციების მართვა უნდა ესწავლათ. შემდგომ მოვლენები ისე განვითარდა, განსაკუთრებით 1999 წლიდან, რომ, პოლიტიკურ ემოციებთან ერთად, გაქრნენ პოლიტიკური პერსონები. წინა და ამჟამინდელი პარლამენტი ნათელი დადასტურებაა იმისა, რომ საქართველოში პოლიტიკას არა პოლიტიკოსები, არამედ პერსონა აკეთებს. პოლიტიკოსებად წოდებული ადამიანები მხოლოდ მარიონეტები არიან, რომლებიც პირადი კეთილდღეობისთვის იღვწიან. რატომ მოხდა ასე და ხვალ და ზეგ რას უნდა ველოდოთ?

_ საზოგადოებაში არსებული ბელადომანიისა და ეგზალტაციისკენ მიდრეკილების გამო, ქვეყანა მიჰყვება არა გააზრებულ პრინციპებსა და მიზნებს, არამედ ამა თუ იმ პერიოდში სპეციალურად შერჩეულ ბელადს. ამ გზით გარეშე ძალა ახდენს ძალაუფლების ყოველ მორიგ ცვლილებას. საზოგადოება გულგრილია, უფრო სწორად არასაკმარისად აქტიურია, რათა ხელისუფლების ნაბიჯები გააკონტროლოს. ამით ყველაფრის უფლება ეძლევა ხელისუფლებას, სანამ უკმაყოფილების დაგროვილ მუხტს კვლავ გარეშე ძალა გამოიყენებდეს შემდეგი ბელადის შესაქმნელად და მოსაყვანად, ანტისახელმწიფოებრივი გეგმის მომდევნო ეტაპის განსახორციელებლად. პოლიტიკოსები კი იმიტომ არ არსებობენ, რომ საქართველოში დღეს, ზოგადად, პრინციპებისა და ინტელექტის დიდი ნაკლებობაა ამ სფეროში და რაც მთავარია, საზოგადოების ადვილად მართვის პირობებში მოხდა პოლიტიკოსების არა ბუნებრივი, არამედ ხელოვნური შერჩევა სწორედ თქვენ მიერ ნახსენები ნიშნით _ პირადი მოსაზრებით მოძრავი მარიონეტების _ ყველა დანარჩენი ან ფიზიკურად ისპობა ან უბრალოდ არ ფლობს ბერკეტებს. მოხდა ყველაფრის მონოპოლიზება და პოლიტიკის პრივატიზაცია საგანგებოდ შერჩეული წრის ხელში, რაც სულაც გამორიცხავს ამ წრეში მწვავე დაპირისპირებას. ეს მოხდა თანდათან. წინა კითხვაში რომ ახსენეთ, იმ ეპოქაში, ეს პროცესი მხოლოდ იწყებოდა, თავისებური სახით.

_ ეტყობა, ქართველი ამომრჩევლის ბედისწერაა, მუდამ ცუდსა და უარესს შორის ირჩევდეს. ჩვენ ვირჩევთ იმედებს, ილუზიებს, ოცნებებს და არასოდეს რეალობას. “ქართულმა ოცნებამ” იმდენი შეძლო, რომ ერთ წელიწადში საკუთარ მომხრეებში არნახული ინფანტილიზმი გააჩინა. რა არის დღევანდელი ქართული პოლიტიკური რეალობის მახასიათებელი _ ნაციონალური “ცოცხი”, “ოცნებების სასაფლაო” თუ ბედოვლათი ქართველი ამომრჩეველი?

_ რა თქმა უნდა, მთავარი მახასიათებელი ამომრჩეველია, რომელმაც ვერ მოახერხა, მართლაც ქცეულიყო ამომრჩევლად და თანაც ამომრჩევლად, რომელიც ბელადს კი არა, პრინციპებს მიჰყვება.

_ მოდით, გულახდილად მითხარით, თქვენ როგორი მოლოდინები გაქვთ, სად ვიქნებით ერთი წლის შემდეგ? ანუ თავზე გვედგმევა კრემლის ვარსკვლავი თუ ევროპული ვარსკვლავების შარავანდედი?

_ ყველაფერი რომ ჩვენი ხელისუფლების გადაწყვეტილებაზე იყოს დამოკიდებული, ეჭვიც არ მეპარება, რომ საქმე კრემლის ვარსკვლავამდე მივიდოდა. მაგრამ, რადგანაც ეს ყველაფერი დიდად და უმთავრესად გლობალურ პროცესზეა დამოკიდებული, იმედი მაქვს, პუტინის ოცნებას განხორციელება არ უწერია. ვიმედოვნებ, საბოლოოდ ამ სიტუაციიდან გამოვძვრებით და უფრო საიმედოდ მივტრიალდებით ევროპისკენ. რუსეთუმეობა დღეს ქართველ საზოგადოებაში საკმაოდ ძლიერადაა გავრცელებული, რასაც, რა თქმა უნდა, თავისი მიზეზები აქვს, მაგრამ მე საპირისპირო პროცესის გაძლიერებასაც არ ვთვლი უიმედოდ.

_ რა მიგაჩნიათ დღევანდელი ხელისუფლების უმთავრეს პრობლემად, რომლის გამოსწორების გარეშეც ისინი არა მხოლოდ საკუთარ თავს, ქვეყანას შეუქმნიან პრობლემას?

_ მთავარი პრობლემა, რა თქმა უნდა, ისევ ის ზემოაღნიშნული უბედურებაა, რომ ქართველი პოლიტიკოსები და განსაკუთრებით დღევანდელი ხელისუფლება ეფუძნებიან არა ეროვნულ- სახელმწიფოებრივ, არამედ ძალიან მოკლევადიან პირად ინტერესებს და არ არიან დამოუკიდებლად მოაზროვნე სახელმწიფო მოღვაწეები. მათი გამოსწორება რამდენად რეალურია, ვერ გეტყვით; მაგრამ, საზოგადოებას რომ ჰქონდეს გაცნობიერებული თავისი ფუნქცია და ინტერესები, ხელისუფალთა ეს უარყოფითი თვისებები იმდენად საშიში აღარ იქნებოდა ქვეყნისთვის.

გეგა სილაგავა, გაზეთი "პრემიერი"

FaceBook