ავანგარდული თავგანწირვის 45 წუთი

სუხიშვილების პროექტი “რამიშვილები”, როგორც ქართული ფოლკ-ბალეტის პროექცია

არის წუთები, როცა ჟურნალისტის გაცვეთილი პრესკარტა ჯადოქრულად მოქმედებს. რუსთაველის თეატრის კარისკაცზეც, სახელოვანი ფოლკლორული ანსამბლის პიარზეც, 80-ლარიანი ბილეთის მფლობელთა რეაქციაზეც. სწორედ ჩემი პრესკარტის წყალობით ვნახე სუხიშვილების ახალი პროექტი, სახელწოდებით “რამიშვილები”. საბედნიეროდ, ეს ის შემთხვევაა, როცა ხელოვნება შენს თვალწინ იქმნება თუ იქსოვება, ერთდროულად ისტორიისა და მოდერნის გათვალისწინებით.

ჩვენ უკვე მივეჩვიეთ, რომ ინგრევა ყოველგვარი სტერეოტიპი და შენდება ახალი იდეები, რომელიც კონკრეტულად სუხიშვილების ანსამბლის შემთხვევაში, მითოლოგიური წარსულის გაგრძელებასა და მის გათანამედროვეობას ემსახურება.

წინააღმდეგობების მიუხედავად, ილიკო სუხიშვილისა და ნინო რამიშვილის მიერ გაგრძელებული დიდი ტრადიცია დღეს თავის შედეგს იმკის: მაყურებელს თავად შეუძლია ქართული ფოლკლორისა და თანამედროვე მუსიკის სინთეზი შეაფასოს, რომელშიც არა მარტო ისტორიული ფეხგასმა გახსენდება, არამედ ”თავგადახოტრილი” ქალების ფაქიზი “ამეტყველება”

სამი წითელკაბიანის ცეკვა, რომელსაც კონსერვატორი პუბლიკა ალქაჯებსაც კი დაუძახებს, გვაგრძნობინებს თანამედროვე იმპულსებს. ნაციონალური ბალეტის ახალ სპექტაკლში, “რამიშვილები”, იგრძნობა რა მარტო სიახლის სურვილი, არამედ იმის შეგრძნებაც, რომ არქეტიპების საზეიმო დანგრევის გარეშე თანამედროვე ხელოვნება ვერ სულდგმულობს, ვერ არსებობს.

ისტორიისა და თანამედროვეობის კავშირი ჩანს იმაშიც, რომ გასული საუკუნის 30-იან წლებში, მხატვარ სოლიკო ვირსალაძის მიერ ნინო რამიშვილისთვის შექმნილმა კაბამ უკარნახა შვილიშვილს _ ნინო სუხიშვილს ახალ პროექტში სამეულისთვის წითელი, ხასხასა კოსტიუმი შეექმნა.

ისინი ყველგან დასრიალებენ: შავ-თეთრით გაწყობილი ტანგოს წიაღშიც, კომპოზიცია “ბაღდადის” კორდებალეტშიც და “სნაიპერთა” ცეკვის ფინალშიც შთამბეჭდავად გაიელვებენ. როგორც თავად ნინო სუხიშვილი ამბობს, ეს არის ვნება, თავგანწირვა და სისხლი, რომლის გარეშეც პროექტი “რამიშვილები”, ალბათ, არც იარსებებდა.

ცხადია, ვინც ბილეთი იყიდა, შეიძლება იფიქროს, რომ 45 წუთი ძალიან მცირეა ვნებიანი ქალებისა და ჰაერში მოფრინავე მამაკაცების საყურებლად, მაგრამ, ჩემი აზრით, სჯობს მცირე დროში მოთხრობილი და ხარისხიანი სპექტაკლი, ვიდრე ხანგრძლივი და გაწელილი.

შესანიშნავი, დახვეწილი კოსტიუმების თვალსაჩინოება, ქორეოგრაფიული სითამამე და ლაივ-მუსიკის ერთიანობა უდავოდ განაპირობებს “რამიშვილების” წარმატებას. შესაძლოა, თამამად ჟღერდეს, მაგრამ წლების შემდეგ პროექტ “რამიშვილებს” არა მარტო ინოვაციურს, არამედ რევოლუციურსაც უწოდებენ. ოდესღაც მათი დიდი წინაპრები _ ნინო რამიშვილი და ილიკო სუხიშვილი, როცა “მზეკარს”, “ილოურს” და “ოსურს” თხზავდნენ, ალბათ, ასევე, დიდ რევოლუციურ განცდებში იქნებოდნენ.

ფოლკლორული და როკ-მუსიკის გადაკვეთა ისევე აუცილებელია ამ პროექტის წარმატებისთვის, როგორც  ჯადოსნურად მოსრიალე ქალების არტისტულობა და კამუფლაჟით შემოსილი მამაკაცების პირუეტები. უცნაურია, მაგრამ შთამბეჭდავიც, რომ ამერიკულ სამხედრო სპეცფორმებში გამოწყობილი ქართველები მოდერნ-ფოლკლორს ცეკვავენ. მაგრამ ასევე შთამბეჭდავია, აღმოსავლური პლასტიკითა და გამჭვირვალე ქსოვილით მოსილი ქალების სითამამე. ერთ-ერთ კომპოზიციაში, “ისინი”, არ არის დავიწყებული ისტორიული “სამაიაც”, რომელიც ირონიული სიფაქიზით აირეკლება სწორედ სამი წითელკაბიანის როკვაში.

“რამიშვილები” რვა კომპოზიციას იტევს, რომელშიც უცნაურადაა ჩართული “ტანგოს” თავშეკავებულობა, “ნინოურის” (ზოგჯერ “ილოურსაც” უწოდებენ) კლასიკურობა და “მეტრონომის” გეომეტრიული სრულყოფილებაც, ფინალური ცეკვა სახელწოდებით _ “მიზანი”, მართლაც ემოციურ და ფსიქოლოგიურ შეჯამებას ჰგავს: შავკაბიანი ქალები, რომლებსაც წითელი სამიზნეები ახატიათ, მოულოდნელად “სნაიპერების” სამიზნეები ხდებიან. ფოლკლორული და მილიტარისტული თემის მოულოდნელი რიტმით მთავრდება სპექტაკლი, რომელშიც 40-მდე პერსონაჟის ერთობლივი სინქრონული ცეკვაა. სიქაგამოცლილი მამაკაცები იატაკზე ეცემიან, ხოლო წითელკაბიანი ქალები გაელვებასავით უვნებელნი რჩებიან.

მოკლედ, სიყვარული არ კვდება, არც ვნება ილევა, არც ტრადიცია ცვდება: თუ ის შთაგონებულია  ენერგიითა და ახალი ფორმების ძიებით. პროექტი “რამიშვილები” სწორედ ამ ფოლკლორულ-მოდერნისტული ენერგიის კოსმოსში ამოფრქვევას ჰგავს. ვისაც სურს ეს დაიჯეროს, შეუძლია იანვარში დამატებული კონცერტები იხილოს. მერე აღარც პლაგიატიის უხერხული შეგრძნება გაუჩნდება ვინმეს და აღარც სუხიშვილების მამაკაცთა ტრიალს შეადარებს მიხეილ ბარიშნიკოვის იატაკზე გასრიალებას.

არადა, თავის დროზე, ამერიკაში გასტროლების დროს სწორედ სუხიშვილებმა ასწავლეს მიხეილ ბარიშნიკოვს, როგორ გასრიალებულიყო სცენაზე და ქალების გულებიც დაეპყრო... სუხიშვილების ახალი პროექტის მაყურებელს ამდენი რთული და ჩახლართული ასოციაცია წარსულთან არ დასჭირდება. ის უბრალოდ მიხვდება, რომ ხელოვნება ყოველთვის იმარჯვებს, თუ მას ნიჭიერი ადამიანები ქმნიან.

დავით ბუხრიკიძე, გაზეთი „პრემიერი“

FaceBook