თამარ გურჩიანი: ეკლესია დაუპირისპირდა არა მხოლოდ კანონს, არამედ მორალს

“ასე გაილაშქრო უკვე დაბადებული, ცოცხალი ადამიანების წინააღმდეგ, ეს არის სრული სისასტიკე”

 საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის საშობაო ეპისტოლეს იმ ნაწილმა, სადაც ხელოვნურ განაყოფიერებასა და სუროგაციაზეა საუბარი, საზოგადოების ნაწილის აღშფოთება გამოიწვია. პატრიარქის ეპისტოლეს ამ ნაწილს არაჰუმანურად მიიჩნევენ და საზოგადოებას შესაბამისი რეაგირებისკენ მოუწოდებენ. საშობაო ეპისტოლეში პატრიარქი ხელოვნურ განაყოფიერებას, სინჯარაში ჩასახულ ბავშვებსა და სუროგაციას მძიმე ეთიკურ საკითხებად მოიხსენიებს. “მეცნიერულ-ტექნიკურმა წინსვლამ კი ისეთი მძიმე ეთიკური საკითხები დააყენა დღის წესრიგში, როგორიც მანამდე კაცობრიობას არ სმენოდა: ხელოვნური განაყოფიერება, სინჯარაში ჩასახული ბავშვები, სუროგატი დედები, გენების შერწყმა, კლონირება და ა.შ.”, ასევე, ამონარიდი ეპისტოლედან: “შეიძლება ოჯახი იყოს ბედნიერი, სადაც სუროგატი დედის მიერ დაბადებული ბავშვი იზრდება? ეს პატარა ხომ თავიდანვე გაწირეს უსიყვარულობისთვის, მიუსაფრობისა და მარტოობისთვის. ის კეთილდღეობაშიც რომ გაიზარდოს, მუცლადყოფნის პერიოდის ამ სიმძიმეს ვერაფერი შეცვლის და ეს, აუცილებლად, იჩენს თავს ზრდასრულ ასაკში. პრობლემატურნი იქნებიან ის ბავშვებიც, რომლებიც ხელოვნური განაყოფიერებით დაიბადნენ და მათი სიცოცხლე მრავალი ემბრიონის განადგურების შედეგად განვითარდა”.

“პრემიერი” საშობაო ეპისტოლეს ამ ნაწილის შესაფასებლად უფლებადამცველ თამარ გურჩიანს დაუკავშირდა:

_ პატრიარქის საშობაო ეპისტოლემ საზოგადოებაში, ეკლესიის ზოგიერთ მსახურს შორისაც, ნეგატიური დამოკიდებულება გამოიწვია. საუბარია ეპისტოლეს იმ ნაწილზე, სადაც სუროგაციის გზით დაბადებულ ბავშვებზეა საუბარი. თქვენ, როგორც უფლებათა დამცველი, როგორ ფიქრობთ, ვისი უფლება დაირღვა ეპისტოლეში წარმოდგენილი ამ მოსაზრებით?

_ ბავშვების, რა თქმა უნდა. პირველ რიგში, ბავშვების და შემდეგ მათი მშობლების. ჩემთვის გასაგებია ის გარემოება, რომ ეკლესია სუროგაციის პროცესს გმობს და არ აღიარებს. ეს, საერთოდ, არც მიკვირს, მაგრამ ასე გაილაშქრო უკვე დაბადებული, ცოცხალი ადამიანების წინააღმდეგ, ეს არის სრული სისასტიკე. ხომ აქვს მნიშვნელობა, როგორ ასაბუთებ ამ პრინციპს. პატრიარქმა, ფაქტობრივად, კეთროვნებად გამოაცხადა ადამიანები, რომლებიც ამ გზით დაიბადნენ. შეხედეთ, აბორტების წინააღმდეგ გალაშქრებით, ერთი მხრივ, ჯერ არდაბადებული ბავშვების სიცოცხლის დაცვისკენ მოგვიწოდებს, მეორე მხრივ კი _ უკვე დაბადებული ბავშვების გარიყვისა და დაჩაგვრისკენ.

ეს არ არის სიმბოლური ტექსტი. ადრეც გაუკეთებია ასეთი წინააღმდეგობრივი განცხადებები ეპისტოლეში პატრიარქს და შემდეგ ზოგიერთი ადამიანი ირწმუნებოდა, რომ ეს ტექსტები არის სიმბოლური და პირდაპირი მნიშვნელობით არ უნდა გავიგოთ. მაგრამ, რაც ახლანდელ ეპისტოლეში ეწერა, იყო ცალსახა ბოროტება და ცალსახად დასაგმობი ფაქტია, რომელიც, მინიმუმ, საჯაროდ ბოდიშის მოხდას იმსახურებს. ეს არ არის ერთადერთი შემაშფოთებელი ნაწილი ამ ეპისტოლესი. მთლიანად ეპისტოლეა ადამიანის უფლებებისა და უნივერსალური ღირებულებების წინააღმდეგ გადადგმული ნაბიჯი და ეს ძალიან სახიფათოა.

_ ზოგიერთი ფსიქოლოგის განმარტებით, სუროგაციის გზით დაბადებულმა ბავშვებმა, ფაქტობრივად, არც კი იციან ამის შესახებ და ეს, უპირველესად, უდიდესი მორალური ტრავმა იყო, რომელიც მათ მშობლებს მიადგათ. რას ფიქრობთ ამის შესახებ?

_ ვერც კი წარმომიდგენია საკუთარი თავი რომელიმე მშობლის ადგილას. ეს იქნებოდა მათთვის სრული ტრაგედია. როცა ვამბობ, რომ ბოდიშის მოხდას ნამდვილად ველი, პირველ რიგში, სწორედ ამ ადამიანების ინტერესებიდან გამოვდივარ. წარმოუდგენელი სისასტიკეა, დედას უთხრა, რომ მისი შვილი ლეგიტიმური გზით არ დაბადებულა, ამიტომ ბედნიერებას არ იმსახურებს და ამ ტრავმას მთელი სიცოცხლის მანძილზე ატარებს. ანუ პრაქტიკულად ეს არის წყევლა. ამაზე დიდი საშინელება, ალბათ, არც შეიძლება ვინმემ დედას უთხრას. მით უმეტეს, როდესაც ეს ყველაფერი ასეთი რელიგიური ავტორიტეტული ორგანიზაციიდან მოდის, ეს არის სრული კატასტროფა. სიტყვები არ მყოფნის.

_ როდესაც ეპისტოლეებში წარმოდგენილ ცალკეულ მოსაზრებებს არაერთგვაროვანი რეაქცია მოჰყვებოდა, ხდებოდა სხვადასხვაგვარი განმარტებები. ადრეც და ამ ეპისტოლეს შემთხვევაშიც ითქვა, რომ ეს არ არის თავად პატრიარქის მოსაზრება და ეპისტოლეს ვიღაც სხვა პიროვნება თუ პირთა ჯგუფი წერს... თქვენ ამბობთ, რომ ბოდიშის მოხდას ელით. მაგრამ ვისგან? ეს არის კონკრეტული პირის, ამ შემთხვევაში პატრიარქის, თუ საპატრიარქოს პასუხისმგებლობა?

_ ეს არის ყველას პასუხისმგებლობა და, პირველ რიგში, პატრიარქის, რომელმაც შეიძლება უშუალოდ არ დაწერა, მაგრამ ყოველ შემთხვევაში ნება დართო, რომ ეს როგორც საშობაო ეპისტოლე, ისე წაკითხულიყო. მგონი, განტევების ვაცის ძიებას აზრი არ აქვს, პასუხისმგებლობა საპატრიარქომ უნდა აიღოს და, ალბათ, ისევე როგორც ჭეშმარიტი ქრისტიანი მოიქცეოდა, სულ მცირე, ბოდიშიც მოიხადოს და მოინანიოს კიდეც. მე ვინ ვარ, რომ ვუკარნახო, როგორ მოიქცნენ. დარწმუნებული ვარ, თავადაც იციან, რომ ტკივილი მიაყენეს ადამიანებს და იციან, როგორც უნდა მოიქცნენ. მე გულწრფელად ველი, რომ ამას გააკეთებენ.

_ მომხდართან დაკავშირებით საზოგადოების განწყობაზე რას იტყვით?

_ ამ ფაქტთან დაკავშირებით საზოგადოების აზრი საკმაოდ კონსოლიდირებულია. მე ოპტიმისტურად ვარ განწყობილი და მგონია, რომ, პირველ რიგში, მრევლში არიან ადამიანები, რომლებიც ამ ფაქტის შეფასებას სწორად გააკეთებენ. არ მგონია, რომ ამ შემთხვევასთან დაკავშირებით რაიმე სახის მკვეთრი დაპირისპირება იყოს. იმიტომ რომ ეს არის საღი აზრის სფერო. და ცალსახაა, რომ ის, რაც ითქვა, სრულიად წარმოუდგენელი და მოულოდნელი სისასტიკე იყო. უნდა შევთანხმდეთ, რომ, ის, რაც მოხდა, იყო სამწუხარო და ტრაგიკული შემთხვევა და უნდა დაიგმოს და აღარ განმეორდეს.

_ ჩვენი კანონმდებლობა რეპროდუქციის უფლებას იძლევა. როგორ ფიქრობთ, რამდენად სასარგებლოა, როდესაც ისეთი ავტორიტეტული ორგანიზაცია, როგორც ეკლესიაა, თავისი შეხედულებით კანონთან დისპროპორციაში მოდის და მისი მორალური და ზნეობრივი მოთხოვნილებები სრულიად უგულებელყოფს კანონს?

_ ასეთი სახის გამოწვევა ყოველთვის იქნება. ანუ ეკლესია, ყოველთვის მორალური პერსპექტივიდან იმსჯელებს და ეს სრულიად მისაღებია ჩემთვის. მორალსა და კანონს შორის კონფლიქტზე მსჯელობაც ყოველთვის იქნება, რაც ასევე მისაღებად მიმაჩნია. მაგრამ ეს კონკრეტული ფაქტი არის ის შემთხვევა, როდესაც ეკლესია დაუპირისპირდა არა მხოლოდ კანონს, არამედ მორალსაც. იმიტომ რომ ადამიანის წინააღმდეგ გალაშქრება _ ეს არის უნივერსალური მორალური პრინციპების წინააღმდეგ გალაშქრება. 

გაზეთი "პრემიერი", გეგა სილაგავა

FaceBook