გაიღვიძე, ნანა, მამაო მოდის...

რეჟისორმა ნინო მაღლაკელიძემ გენდერული და რელიგიური შფოთვები “სიზმარში” ასახა

მარჯანიშვილის თეატრის “სხვენზე” ასულმა თუ მისულმა პუბლიკამ, ცოტა არ იყოს, უცნაური წარმოდგენა იხილა. მართალია, სახელწოდება ზედმეტად ბანალურია _ “სიზმარი”, მაგრამ ახალგაზრდა დრამატურგი ზურა პაპიაშვილი ამ სათაურის მიღმა და, ზოგადად, პიესაში, საზოგადოებაში გამჯდარ ფობიებს, ტრადიციებსა და შეხედულებებს კრიტიკული სიმძაფრით ასახავს.

სპექტაკლის რეჟისორი და სცენოგრაფია ნინო მაღლაკელიძე, ქორეოგრაფი _ გია მარღანია. მთავარ როლებს მარჯანიშვილის თეატრის ცნობილი მსახიობები ასრულებენ: ეკა ნიჟარაძე (ნანა), ონისე ონიანი (გურამი), ვალერი კორშია (მამაო), ქეთი ცხაკაია (ლამარა) ნინო წულაძე (ქეთი).

დრამატურგი ქალების მიმართ გამოვლენილ ძალადობის ამბავს სიზმრების ფორმით აღწერს და წარმოადგენს. შესაბამისად, შვიდი სიზმარი, რომელსაც საშუალო ასაკის, დეპრესიული ნანა ერთ ღამეში ნახულობს, მისი, ანუ საზოგადოების, სექსუალურ-სიურრეალისტური ხილვებითაა ნაკვები. ამ ხილვებში მონაწილეობენ ყველანი _ ფსიქოანალიტიკოსები, მედ-პერსონალი, სასულიერო პირი, ნანას მოძალადე მეუღლე, მისი მეგობარი ქალი...

დრამატურგსა და რეჟისორს სიზმრების სამყაროში გადავყავართ, ყველაფერი თითქოს ბურუსშია გახვეული; მოვლენებს ხილვებსა თუ აბსტრაქციულ გარემოში ვხედავთ. რაღაცით ფედერიკო ფელინის ფილმი “ჯულიეტა და სულები” გახსენდებათ. თუმცა ჯულიეტას “არტისტული მოჩვენებებისგან” განსხვავებით, ბედკრულ ნანას ბევრად რეალისტური და საშიში მოჩვენებები აწუხებს.

საშუალო ასაკის მარტოხელა ქართველი ქალის ეგზისტენციურ თუ ეროტიკულ შეშფოთებას ეკა ნიჟარაძე უფრო პლასტიკურ-ქორეოგრაფიული მონახაზით წარმოადგენს, ვიდრე დრამატული მონოლოგებით. ასევე, პლასტიკურობითა და მძაფრი გროტესკით გამოირჩევა ონისე ონიანის გურამი, რომელიც ნანას სიზმარში, ერთდროულად, მოძალადე ქმარი და ძალზე გროტესკული, სექსუალური კომპლექსებით შეპყრობილი მამაოა. ექიმი ქალისა თუ მეგობრების გაფრთხილება საბედისწეროა: სპექტაკლის ბოლომდე, ანუ ლამის ერთი საათის განმავლობაში ნანა ლეთარგიულ და გაშეშებულ მდგომარეობაში იმყოფება და რამდენჯერმე ჩაგვესმის ლამის ჯადოსნური ფრაზა _ “გაიღვიძე, ნანა!”

მაყურებლის სურვილია, ნანამ რაც შეიძლება მალე გაიღვიძოს და მოჩვენებებს ძლიოს, ვიდრე ფანატიკოსი მამაო მოვა და კიდევ უფრო მძლავრ, ხილულ კოშმარს არ დაატრიალებს. სპექტაკლი მართლაც საინტერესო ფორმისაა და მასში უფრო მხატვრისა და დიზაინერის მზერა იგრძნობა, ვიდრე მოქმედ პირთა ფსიქოლოგიაში გარკვეული რეჟისორის ინტუიცია.

ეს არც არის გასაკვირი, რეჟისორი ნინო მაღლაკელიძე განათლებით გრაფიკოსი მხატვარია. დაამთავრა სამხატვრო აკადემია და მაგისტრატურა. არის დამოუკიდებელი პროდიუსერი, არტ-მენეჯერი და რეჟისორი. როგორც პროდიუსერი, მუშაობდა სხვადასხვა ქვეყანაში. განახორციელა რამდენიმე პროექტი ლონდონსა და ნიუ-იორკში. როგორც მხატვარმა, საქართველოსა და კავკასიის ფარგლებში მონაწილეობა მიიღო ოცამდე გამოფენაში, მათ შორის _ ოთხი პერსონალურია. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მის მიერ დაარსებული “24-საათიანი ფესტივალი”, რომელიც უკვე რამდენიმე წელია, რუსთაველის თეატრში იმართება.

ინფორმაცია იმის შესახებ, დაახლოებით მაინც რა ტიპის დადგმას ნახავდნენ თეატრალები, ცნობილი იყო მარჯანიშვილის თეატრისა და გაეროს ქალთა ორგანიზაციის ერთობლივი პროექტიდან. გაეროს ერთიანი პროგრამა “გენდერული თანასწორობის ხელშეწყობისთვის საქართველოში”, როგორც ჩანს, მისაღები აღმოჩნდა დრამატურგისთვისაც. ზურა პაპიაშვილის “სიზმარი” ერთ-ერთი საუკეთესოა იმ პიესებს შორის, რომელიც ქართველმა დრამატურგებმა ოჯახური ძალადობის თემატიკაზე შექმნეს. ქალთა მიმართ ძალადობის შესახებ პროექტის მოთხოვნით, სცენური ვერსია ერთ საათში უნდა ჩატეულიყო. ამის გამო პიესა სქემატური გამოვიდა, თუმცა ერთდროულად ტრაგიკულიც და კომიკურიც. ასე თუ ისე, შედეგი მაინც შთამბეჭდავია.

როგორც ყოველთვის, მაღალ კლასს ინარჩუნებს ქეთი ცხაკაია, რომლის თამაში ცოცხალი, მსუყე და ზუსტია. მის მიერ შექმნილი ექიმის გაშეშებულ-გახევებული სახე და გროტესკული იუმორი, რასაკვირველია, აცოცხლებს და გრადუსს მატებს წარმოდგენას. ასევე, უნდა აღინიშნოს ეკა ნიჟარაძე, რომლის პერსონაჟი თითქოს მკვდარია, ჩაკეტილი, ავტონომიური... რომელსაც ყველა უბედურება სჭირს და მისი, ასე ვთქვათ, სოციალური და სექსუალური “გაშეშება” საგანგაშო გადაძახილია არამარტო სოციალური და ფსიქოლოგიური გარემოს გამოსაფხიზლებლად.

გარდა ამისა, “სიზმარში” თავს იყრის რელიგიის, ფანატიზმის, ანტიამერიკანიზმის აქტუალური თემები, რომელშიც ჩვენ ვცხოვრობთ და რომ არა ასეთი შეზღუდული ფორმატი, ამ თემების გაშლა ბევრად უკეთესად შეიძლებოდა, ამან გარკვეული დაღი დაასვა პიესას. თუმცა აუცილებელია, ამ თემებზე უფრო ხშირად და უფრო მეტი დაიწეროს.

ზურაბ პაპიაშვილი: “ერთია, როცა ავტორი წერს პიესას და მეორეა, როცა მას რეჟისორი აცოცხლებს. დიდი მადლობა ნინოს იმისთვის, რომ პიესა გააცოცხლა. ალბათ, უხერხულია ამის თქმა, მაგრამ პიესამ თავისი სათქმელი თქვა, როცა მარჯანიშვილისა და გაეროს ერთობლივი კონკურსის ფინალში გავიდა. რეჟისორმა ლევან წულაძემ, ნინომ და მე მივიღეთ გადაწყვეტილება, რომ “სიზმარი” მარჯანიშვილში დადგმულიყო. მოგვიანებით ის თეატრმა რეპერტუარშიც შეიტანა. კონკურსის პირობით ძალადობის თემაზე დაწერილი პიესა სცენაზე უნდა დადგმულიყო. მხოლოდ მადლობელი ვიქნები, თუ მაყურებელი სპექტაკლს მიიღებს. ცხადია, მაინტერესებს კრიტიკა, რადგან ეს კონკურსია და გარკვეული ფორმატი განსაზღვრავს სათქმელსა და მოცულობას. თუმცა ვფიქრობ, ქალების მიმართ ძალადობის შესახებ ჩემი ძირითადი სათქმელი სწორედ კაცების სახელით ვთქვი”.

ასე რომ, დროზე გაიღვიძე, ნანა, ვიდრე სხვა მამაო კარს არ მოგადგა და ქრისტეს სახელით კიდევ ერთი ქადაგება-სიზმარი არ მოგიწყო!

დავით ბუხრიკიძე, გაზეთი „პრემიერი“

FaceBook