ბიძინა ივანიშვილის ლინგვისტური პორტრეტი

შეიძლება ადამიანი არ იყოს ენაწყლიანი, იყოს სიტყვაძუნწი, მაგრამ არ შეიძლება ადამიანი ლაპარაკობდეს აბდაუბდას.... როგორც ვლაპარაკობთ, ისე ვაზროვნებთ

ბიძინა ივანიშვილმა მესამე სექტორისკენ იბრუნა პირი და ჩვენკენ აღარც გამოუხედავს. გოგი გვახარიამ ბლოგი უძღვნა _ “წავიდა და დაგვიტოვა სოფელი”. მისი დანატოვარი სოფლისა და ვაჰ, სოფელოსი, რა მოგახსენოთ და წავიდა და დაგვიტოვა ქართულ ენაში ნაცეკვი ჩა-ჩა-ჩა. რა აღარ მოიგონა – მიჯირყვნა თუ ჩაზუსტება, გადაანალიზება თუ ჩაკითხვა. ჩასრულება თუ “ვიაბედე”. მოკლედ, მოდით, ერთად “გადავაანალიზოთ” ბიძინა ივანიშვილის ლინგვისტური პორტრეტი.

რამდენად არღვევდა (იმედია, კვლავაც დაარღვევს აწ უკვე მესამე სექტორიდან) ბიძინა ივანიშვილი ქართული ენის ნორმებს – ამ საკითხებზე “პრემიერი” ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორს, ენათმეცნიერ თამარ ცოფურაშვილს “ჩაეკითხა”.

ზოგი რამ თამარ ცოფურაშვილის შესახებ, ექსპრემიერს რომ ჩაზუსტება აღარ დასჭირდეს, ვინ “ჩამიკრიტიკა” ქართულიო.

თამარ ცოფურაშვილი – ენათმეცნიერი, ლიტერატორი, მთარგმნელი. ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი. 1990 წ. დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია თემაზე “ხმოვანმონაცვლე ზმნები ძველ ქართულ ენაში”. 2006 წელს – სადოქტორო დისერტაცია თემაზე “კირილე ალექსანდრიელი ძველ ქართულ მწერლობაში”. ავტორია წიგნებისა: “Учебник грузинского языка”. “წმიდა კირილე ალექსანდრიელი ძველ ქართულ მწერლობაში”. თანაავტორია ორტომეულისა “იოანე ოქროპირის იოანეს თავის განმარტება”, ასევე, სამტომეულისა “იოანე ოქროპირის მათეს თავის განმარტება”. თარგმნილი აქვს ჯონ მეისფილდის, კარლ სენდბერგის, ედგარ ლი მასტერსის, უოლეს სტივენსის პოეზია. კოლუმბიელ ხოსე დელ კარმენ როდრიგეს სანტა მარიასთან ერთად, თარგმნილი აქვს ფედერიკო გარსია ლორკას ლექსები. 1980-2006 წლებში მუშაობდა თსუ-ს ძველი ქართული ენის კათედრაზე. 1990-91 წლებში _ პრეზიდენტის პრესსამსახურში.

თამარ ცოფურაშვილი: მისი  მეტყველების “ორიგინალური” სტილი შეცდომების თვალსაზრისთ გაცილებით მრავალფეროვანია, ვიდრე ეს ერთი შეხედვით ჩანს. უშვებს სრულიად სხვადასხვა ტიპის შეცდომებს. არ ვამბობ, რომ ჩვენ, ყველანი, აბსოლუტურად გამართული ქართულით ვლაპარაკობთ, ლაპარაკისას შესაძლოა, დიალექტური ფორმაც გამოვიყენოთ, სიტყვა არასწორადაც ვაბრუნოთ, ბარბარიზმიც გაგვეპაროს, თუმცა წერისას ვცდილობთ, შეცდომა არ, ან ნაკლებად დავუშვათ. მაგრამ, როდესაც თანამდებობის პირები ოფიციალურად გამოდიან, ვალდებულნი არიან, ეს აკონტროლონ. ცხადია, შეიძლება ლაფსუსი გაეპაროს ადამიანს, მაგრამ, როდესაც მთელი მეტყველება იქცევა ერთიან ლაფსუსად, ეს უკვე სულ სხვა ფენომენია. ბოლო ხანებში პრაქტიკულად აღარ ვუსმენდი, რაზე ლაპარაკობდა, ვუსმენდი მხოლოდ,  როგორ ლაპარაკობდა. იმდენად საინტერესო იყო ჩემთვის, როგორც ლინგვისტისთვის, მისი მეტყველება.

_ რა ტიპის შეცდომებს უშვებს?

_ შეცდომას უშვებს ძალიან ბევრს და, როგორც უკვე ვთქვი, ძალიან მრავალფეროვანს. განსაკუთრებით აღსანიშნავია ის, რომ ბრუნვებში არასწორად სვამს სიტყვებს. ეს საინტერესოა იმდენად, რამდენადაც ქართველებს ასეთი რამ იშვიათად ემართებათ, ეს ძირითადად არაქართველებს ახასიათებთ, ვისთვისაც ქართული ენა მშობლიური ენა არაა. ქართველი არ იტყვის: “მე მიკვირს მსოფლიო საზოგადოებსაც”, ქართველი იტყვის: “მე მიკვირს მსოფლიო საზოგადოებისაც”. ქართველი არ იტყვის: “ჩემისებს ხვალ დავასახელებ” (იგულისხმება მინისტრთა კაბინეტი), იტყვის “ჩემებს”. შესაძლოა, ვინმემ თქვას, რომ ივანიშვილი დიდი ხანი ცხოვრობდა რუსეთში, რუსულად უწევდა ლაპარაკი და, შესაბამისად, დაავიწყდა ქართული, მაგრამ თვითონვე  ამბობს, რომ რუსული კარგად არ იცის.

_ რომც არ თქვას, ვერ ვხედავთ _ “ია ვიდელ ვაშუ გადაცემუ” უთხრა რუს ჟურნალისტს.

_ სავსებით გეთანხმები. ესე იგი ამ ფენომენთან არ გვაქვს საქმე და ძალიან უცნაურია, რა ხდება? რაც არ უნდა გაუნათლებელი იყოს ქართველი, ბრუნვებში მაინც სწორად სვამს სიტყვებს... თუმცა მის მეტყველებას განსაკუთრებულ “შარმს” მაინც სპეციფიკური ზმნისწინების ხმარება ანიჭებს, მათ შორის განსაკუთრებით უნდა გამოვყოთ “ჩა” ზმნისწინი, რომელიც მის საფირმო ნიშნად შეიძლება ჩაითვალოს: “ჩაზუსტება”, “ჩაგეკითხებით”, “ჩავასრულებ და მერე ჩამეკითხეთ”, “მოვიშოროთ და ჩავიშოროთ” და ა.შ.  ჩაშორება და ჩასრულება არის სრულიად არანორმალური ფორმები, “ჩავიშოროთ” რა არის? თქვი, მოვიშოროთ. ასე შეგიძლია ნებისმიერი ზმნისწინი დაურთო ზმნას და გამოიყვანო ჩასრულება, მისრულება, მოსრულება, გადასრულებაც, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ეს ფორმები სწორია, ასეთ ფორმას არ ვიყენებთ ქართულში, იმიტომ რომ არ არსებობს. ამას არ სჭირდება, რომ აკაკი შანიძე იყო. ეს იცის ყველა მეტ-ნაკლებად განათლებულმა ქართველმა.

_ გადაანალიზება? ივანიშვილი გადაანალიზებსაც ხმარობს.

_ “გადაანალიზება”? ქართულ ენაში, რა თქმა უნდა, არ არსებობს ასეთი ფორმა. ისე, მისგან “ზედმეტი გადაზღვევაც” მომისმენია. მე, ცხადია, არ მაქვს მისი გამონათქვამების სრული სია, მაგის მოსმენის გარდა, სხვა გაცილებით მნიშვნელოვანი საქმეები მქონდა, მაგრამ მაინც შემიძლია  ვთქვა, რომ მისი მეტყველება არანაირ კრიტიკას არ ემორჩილება. აი, კიდევ ერთი ორიგინალური ზმნა _ ქმედება: “მე ვქმედებდი”, “დახურული ქმედებით ვქმედებდი”. ხშირია მის მეტყველებაში ბარბარიზმებიც. მაგალითად, “მივიღე ვზაიმნი”. ამ მხრივ, განსაკუთრებით საინტერესო მაინც “ვიაბედე”-ა. უცხო სიტყვა გააქართულა და ზმნის პირიან ფორმად აქცია. ხმარობდა “ნასტალგიას”, ამაზე გოგა ხაჩიძემ იმდენი იქილიკა, მე მგონი, შეეშინდა და ისრაელ ბიზნესმენებთან შეხვედრაზე რაბინის მაგივრად სულ რობინს გაიძახოდა. ალბათ, რაბინიც რუსული წარმოთქმა ეგონა და ვითომ გააქართულა. საოცრებაა პირდაპირ. რუსულში ქართულ სიტყვებს ურთავს, ქართულში – რუსულს. მისი აზროვნების მანერა სრულიად მიუწვდომელია (იცინის). მის “შემოქმედებას” რომ დავუბრუნდეთ: “მოყვება დაშლა და ჩაშლა”. ცალ-ცალკე დაშლა ან ჩაშლა რომ ახსენოს ადამიანმა, გასაგებია, მაგრამ ერთად რაღაც უცნაური კომბინაციაა. ხან საერთოდ ახალ სიტყვებს იგონებს. მაგალითად, “იგიავდებიან”. ანუ გულისხმობს თავს აიგივებენ. ხმარობს სიტყვას “სამტკიცი”, ანუ მტკიცებულება, როგორც მივხვდი.

რაც შეეხება არასწორ სიტყვათშეთანხმებებს, ამაში პირდაპირ მეტრია. მაგალითად, “რეაქცია გააკეთოს”, ანუ რეაქცია მისცეს, რეაქცია ჰქონდეს... ხმარობს “გავაკეთოთ გადაწყვეტილება”, ნაცვლად იმისა, რომ თქვას, გადაწყვეტილება მივიღოთ, გადავწყვიტოთ. “გადაწყვეტილების კეთება” “რეაქციის კეთება” ასეთი სიტყვათშეთანხმება ქართულ ენაში არ არსებობს. ასევე, არ არსებობს – “დავსხდეთ და პოლემიკაში წავიდეთ”.

_ პოლემიკა გლდანია, რომ დაჯდე და წახვიდე?

_ ხმარობს: “არ გავაკეთოთ მოგონებები”, ანუ არ მოვიგონოთ. განსაკუთრებით ხშირად ამბობს: “დავიჭიროთ მოთმინება”. უნდა თქვას, გამოვიჩინოთ მოთმინება, ვიქონიოთ მოთმინება. “დავიჭიროთ მოთმინება” რა უბედურებაა? ამოჩემებული აქვს და გაიძახის “ერთჯერ”, არასოდეს არ ამბობს “ერთხელ”, არ ვიცი, ნუთუ არავინ უსწორებს გარშემო? ასევე, ერთხელ განაცხადა: “ეჭვების მხრივ ჩვენ ვერ გავვრცელდებით”.

_ ეგ, საერთოდ, რა ენაზეა?

_ არ ვიცი. მას ეკუთვნის,  აგრეთვე, ფრაზა: “დროა შევიდეთ პოლიტიკაში”.

_ “ბუტკაა”, რომ შეხვიდე?

_ ეტყობა. სოფლის მეურნეობის მინისტრზე თქვა, “ის დაიბრუნებს პოსტს მეგობრულად”. სავარაუდოდ, იმის თქმა უნდოდა, რომ მათი მეგობარია და პოსტს დაუბრუნებენ. და კიდევ ერთი “მოხდენილი” ფრაზა: “გუნდის მხრივ გამოვთქვი რწმუნებულება”.

_ თან თარგმნეთ, რას უნდა გულისხმობდეს.

_ თარგმანზე მიაკითხეთ საგანელიძეს ან ქუდს, ანუ ქუცნაშვილს (იცინის), მე რა შუაში ვარ? მე არც ქართული მისწავლებია მისთვის, არც ამირჩევია. რატომ უნდა ვაგო პასუხი? საინტერესოა ეს ფრაზაც: “ქართული საზოგადოება არის ასაკიანი”. ეტყობა, იმის თქმა უნდოდა,  რომ ქართველ ერს ხანგრძლივი ისტორია აქვს. ასაკიანი საზოგადოება არ ვიცი, რა არის, პირდაპირ რომ გავიგოთ, ეს ნიშნავს, რომ ერი არის დაბერებული, მაგრამ, ალბათ, მაგას არ გულისხმობდა. კიდევ ორი მარგალიტი – “ჩვენ ყველა ქმედება გავაკეთეთ”, “მე საქმის კურსში ვარ და არა მეტი კითხვები მათზე გაავრცელოთ”

_ ამაზე ილია ჭავჭავაძე ამბობდა,  ხელი გავიქნიე ფეხიო.

_ მე ფრაგმენტი მოგახსენეთ, მაგრამ მერწმუნეთ, მთელი პასაჟიც რომ ჩამეწერა, მეტ აზრს მაინც ვერ გამოიტანდით, თუ გამოიტანეთ საერთოდ რამე. არასწორად ხმარობს ფრთიან გამოთქმებსაც. მაგალითად: “ყველა თავის სამრეკლოდან იყურება”. უნდა იყოს: “ყველა თავის სამრეკლოდან რეკავს”. სამრეკლოდან არ იყურებიან, სამრეკლოდან რეკავენ. ყოველ შემთხვევაში, გამოთქმაში ასეა. ასევე უნდა იყოს: “ყურად იღეს”, ივანიშვილი ამბობს: “არ მიიღეს ყურად”. კიდევ ერთი საინტერესო ფორმა: “ბრძოლობენ”, ანუ იბრძვიან. ასე პატარა ბავშვები ამბობენ ხოლმე. როგორც ხედავთ, მთელი თაიგულია.  ეს ყველაფერი, რაც ჩამოვთვალეთ,  არა ერთი პოლიტიკოსისთვის, არამედ მთელი პარლამენტისა და მინისტრთა კაბინეტისთვისაც კი საკმარისია (იცინის).  

_ ქალბატონო თამარ, თქვენ სამსახურებრივი შეხება გქონდათ ზვიად გამსახურდიასთან, მის პრესსამსახურში მუშაობდით. მგონი, მეტისმეტია ზვიად გამსახურდიასა და ბიძინა ივანიშვილის შედარება, მაგრამ მაინც მინდა გთხოვოთ.

_ ზვიადი არასოდეს არ არღვევდა  ენის ნორმებს, არც ოფიციალურ გამოსვლებზე, არც მიტინგებზე.

_ პირად საუბრებში?

_ რაც პირადია, ჩვენ არ გვეხება, თუმცა, ერთი შემიძლია, დაბეჯითებით გითხრათ: საქართველოს პირველი პრეზიდენტი ყოველთვის გამორჩეულად აკადემიური იყო. ის  გამართულად საუბრობდა ყველგან: ვიწრო წრეშიც, ტრიბუნიდანაც, ტელევიზიიდანაც, მიტინგებზეც, ისევე როგორც მიხეილ სააკაშვილი. სააკაშვილი არასოდეს იყენებს ბარბარიზმებს, არადა სულ არ იქნებოდა გასაკვირი, იმდენი ენა იცის.

_ თუმცა სააკაშვილი ხშირად ურევს ლექსებს...

_ ნაკლებად მაღელვებს, ლექსებს რომ ურევს. სულ არაა სავალდებულო, რომ პოლიტიკოსმა ლექსები იცოდეს. პოლიტიკოსებმა  ლექსები კარგად რომ იციან და  თან ფილოსოფოსობენ, ეგაა ქვეყნის უბედურება. სააკაშვილი ყოველთვის ლოგიკურად და გამართულად საუბრობს. სხვათა შორის, ქართულადაც, ინგლისურადაც და რუსულადაც.

_ ბიძინა ივანიშვილი, ისევე როგორც თეა წულუკიანი, ხშირად აპელირებს ძველ ქართულზე. თქვენ ძველი ქართული ენის სპეციალისტი ხართ, გიმუშავიათ ხელნაწერებზე, ყველა საუკუნის ქართულ ენას იცნობთ მეტ-ნაკლებად. ბიძინასა და თეას ენას რამე საერთო აქვს ძველ ქართულთან?

_ ამათ ქართულს ძველ ქართულთან რა საერთო უნდა ჰქონდეს? მათი ყბადაღებული “რამეთუ” ძველი ქართული ენის კუთვნილებაა, არქაიზმია და მისი გამოყენება სულაც არ ნიშნავს დიდი ცოდნისა და ინტელექტის გამოვლინებას. როცა რედაქციაში სტილისტად ვმუშაობდი, სრულიად ოფიციალურად ვიღებდით ამ სიტყვას. უამრავი რამ აღარაა ახალ ქართულ ენაში, ხომ აღარ ვამბობთ: “ვიწექი ცხედარსა ზედა”, ან “მეგობარს ვლოცევდი”? ძველ ქართულ ენაში ლოცვა თხოვნა იყო, მაგრამ  ამ გაგებით ხომ არ ვიყენებთ დღეს? მით უფრო, მიუღებელია ეს  პოლიტიკური გამოსვლების დროს. მეც კი ყურს მჭრის, მეც – ვისაც წაკითხული მაქვს ყველა ძველი ქართული ტექსტი, რაც კი გამოცემულა, ასევე არაერთი ხელნაწერი. რაც შეეხება ყოფილი პრემიერის ყბადაღებულ მიჯირყვნას, რომელიც რატომღაც შემდეგ “ძველქართულ” მიჭირხვნად იქცა, შემიძლია გითხრათ, რომ ასეთი სიტყვა არც ილია აბულაძის, არც საბას ლექსიკონში არ არის. ძველ ქართულ ენაში არც მიჯირყვნაა, არც მიჭირხვნა, არც ჯირყვნა, არც ჭირხვნა. მიჯირყვნა არის იმერული დიალექტი. ამ მიჯირყვნაზე ერთი ამბავი რომ ატყდა, ეტყობა, ვიღაცამ ურჩია, შეეცვალა  ჭირხვნ-ით, რომელიც, თუ არ ვცდები, ჰაერის შეკუმშვის აღსანიშნავად გამოიყენება და ალბათ, მოგვიანებით შექმნილი ტექნიკური ტერმინია. ამის შემდეგ გამოაცხადა ყოფილმა პრემიერმა, რომ ეს სიტყვა ძველი ქართული სიტყვაა... ვიმეორებ, ძველი ქართული არ იცნობს ასეთს. ამას გარდა, ყველამ კარგად გავიგეთ, თავიდან რაც თქვა – მიჯირყვნა. მიჯირყვნა არის ჩვეულებრივი დიალექტური ფორმა და ამაში არაფერი სამარცხვინო არ არის, სჯობია, ადამიანმა მიჯირყვნა თქვას, მით უმეტეს, თუ ასე კარგად შეეფერება კონკრეტულ სიტუაციას, ვიდრე “ვიაბედე”. მე მგონი, “ვიაბედეზე” უფრო უნდა მოიხადო ბოდიში.

_ ივანიშვილი როგორი მოქართულეცაა გასაგებია, მისი დანატოვარის შემთხვევაში როგორაა საქმე?

_ მისთვის ხმა არ მიმიცია, მაგრამ ხელისუფლებაში რომ მოვიდა, მაინც ვუსმენდი, ვფიქრობდი, რომ, ბოლოს და ბოლოს, მშვიდობიანად შეიცვალა ხელისუფლება, ახალი ძალა მოვიდა და ხომ შეიძლებოდა რაღაც კარგიც მოჰყოლოდა მათ მოსვლას. მერე და მერე მივხვდი, რომ, როცა  ვუსმენდი, მხოლოდ მისი სტილურ-გრამატიკული შეცდომები მაინტერესებდა, რომლითაც უბრალოდ ვერთობოდი, შემდეგ ვიწერდი და  მეგობრებს ვაცინებდი. საბოლოოდ კი, მას მერე, რაც ნინო შუბლაძესთან უტიფრად გამოაცხადა, რომ დაპირებების 80% შეასრულა, საერთოდ შევწყვიტე მოსმენა. მერე წავიდა კიდეც და თავისი ხელქვეითები დაგვიტოვა. რომ გითხრათ,  ღარიბაშვილი ქართულს სხლავს-მეთქი, რა თქმა უნდა, არ დამიჯერებთ, მაგრამ იმდენად ნაცრისფერი და უინტერესოები არიან ეგეც და მარგველაშვილიც, რომ არანაირი თვალსაზრისით არ მიჩნდება მათი მოსმენის სურვილი. თუმცა, მარგველაშვილის “ნააზრევს” ქართველი ერის სიდებილის შესახებ მაინც გავეცანი. გაბრაზებულმა ბევრი რამ შეიძლება თქვა მეგობრების წრეში, მაგრამ, როდესაც ამას ოფიციალურ სახეს აძლევ, მით უმეტეს სამეცნიერო ნაშრომის, რა თქმა უნდა, არ შეიძლება. ერს, თუნდაც არა საკუთარს, მსუბუქი დებილიზმით დაავადებული არ უნდა უწოდო. ეს აქსიომაა. მეც ბევრი რამ არ მომწონს ბოლო წლებში, მაგრამ ამას არ ვხსნი ხალხის სიდებილით. პირიქით, ქართველი ხალხი ძალიან ნიჭიერია, ასი მოწაფიდან ან სტუდენტიდან უნიჭო შეიძლება 1 ან 2 შეგხვდეს. ჩვენი პრობლემა გაუნათლებლობაა. 90-იანი წლებიდან ჩვენთან განათლების მიღების აღარც საშუალება იყო, აღარც სურვილი. ასე რომ, ქართველები დებილები კი არა, ტოტალურად გაუნათლებლები ვართ. სწორედ ამ გაუნათლებლობის შედეგია, ბევრი ივანიშვილის გამართლებას რომ ცდილობს: მერე რა მოხდა, ადამიანმა შეიძლება ვერ ილაპარაკოს კარგად, მაგრამ... არავითარი “მაგრამ”. შეიძლება ადამიანი არ იყოს ენაწყლიანი, იყოს სიტყვაძუნწი, მაგრამ არ შეიძლება ადამიანი ლაპარაკობდეს აბდაუბდას. ენა არის აზროვნების იარაღი, ეს მისი უმთავრესი ფუნქციაა. როგორც ვლაპარაკობთ, ისე ვაზროვნებთ.

_ და რა ტიპის ადამიანთან გვაქვს საქმე, ივანიშვილის შემთხვევაში?

_ აბა, რა გითხრა. ნაკითხი რომ არაა – აშკარად ჩანს. მე მაინცდამაინც არ მოვითხოვ პოლიტიკოსებისგან, რომ მხატვრულ ლიტერატურას კარგად იცნობდნენ, მაგრამ ასეთი გაუნათლებლობა სერიოზული პრობლემაა.

_ საზოგადოების ნაწილს მიაჩნია, რომ ივანიშვილი განათლებულია და უბრალოდ, არ ჩანს. მათი არგუმენტი ისაა, რომ გაუნათლებელი რომ იყოს, ამდენ მილიარდს ვერ იშოვიდა.

_ მეცნიერულად დადგენილია, რომ, როცა ადამიანს აქვს უნარი, ცხოვრება მოიწყოს კარგად, ეს სულაც არ ნიშნავს, რომ მას გონებრივად ან თუნდაც ფსიქიკურად ძალიან კარგად აქვს საქმე. 

_ მე კი ვამბობ, ფულს რომ ჭკუა ჰქონოდა, ივანიშვილთან, ან ვასაძესთან კი არ დაგროვდებოდა, არამედ ვაჟა ფშაველასთან.

_ კი, აინშტაინთან, მაიკლ ფარადეისთან... და ასე შემდეგ,... ერთხელ ერთმა ჩემმა ფსიქიატრმა მეგობარმა ძალიან ცნობილი პიროვნება ოლიგოფრენად მოიხსენია. რომ გავიკვირვე, მითხრა, შენ რა, გგონია, ოლიგოფრენი მაინცდამაინც პირდაღებული უნდა იჯდესო? სხვათა შორის, ცხოვრებისეულ საკითხებს შენზე გაცილებით უკეთესად ართმევენ თავს, შენ ვერასოდეს მოიწყობ ცხოვრებას ისე, როგორც ისინი ახერხებენო. სულ არაა აუცილებელი, ადამიანი დიდი ინტელექტით გამოირჩეოდეს, რომ ფული იშოვოს, თან ყოფილ საბჭოთა კავშირში. აქ ბევრ ფულს ქურდი იაპონჩიკიც შოულობდა. მაგრამ ჩვენ ახლა ძალიან უცნაურ რაღაცაზე ვმსჯელობთ: პოლიტიკოსი ივანიშვილი ნაკითხი და განათლებული იყო თუ არა, მაშინ როდესაც ეს კაცი პოლიტიკოსი საერთოდ არ ყოფილა. მეტიც, რაც მან გააკეთა, არის სრულიად უპრეცედენტო. შემოვიდა პოლიტიკაში ერთი წლით და წავიდა თავის გზაზე. რანაირად უნდა მოსთხოვო მას ის, რაც პოლიტიკოსს მოეთხოვება?  უბრალოდ, ბოროტად გაგვეხუმრა ჩვენ, ვისაც არ გვინდოდა მისი ხელისუფლებაში მოსვლა და კიდევ უფრო ბოროტად მათ _ ვისაც უნდოდა. საბოლოო ჯამში, რა გაუკეთა ქართველ ამომრჩეველს ივანიშვილმა? 1 წლით მოვიდა, მათი ცხოვრება გააუარესა და წავიდა. დაუტოვა ღარიბაშვილი და მარგველაშვილი, რომელსაც საქართველოს მოსახლეობის, ალბათ, 1%-ც არ მისცემდა ხმას, რომ არა ივანიშვილი. ხალხმა ხმა მისცა ისევ ბიძინა ივანიშვილს სხვა იპოსტასში. ამომრჩეველმა ბიძინას ავატარს მისცა ხმა. მე არ ვიცოდი, მეცნიერმა ქალმა, ვინ იყო მარგველაშვილი და ვინ დამაჯერებს, რაჭაში რომ მისცეს ხმა, იმათ იცოდნენ? ბევრს რომ ქილიკობდნენ სხვა საპრეზიდენტო კანდიდატებზე, ძალიან დიდი ბოდიში, რომელს სჯობდა გიორგი მარგველაშვილი? რით სჯობდა მარგველაშვილი იგივე სერგო ჯავახაძეს? აბსოლუტურად არაფრით! ჯავახაძე გაცილებით რესპექტაბელურად გამოიყურებოდა. რამდენიც არ უნდა ვიცინოთ მის სლოგანზე, დებილი მაინც არ უძახია საკუთარი ერისთვის.

_ ამბობთ, რომ საზოგადოებამ არაფერი იცოდა მარგველაშვილზე, მასე არც ივანიშვილზე ვიცოდით ბევრი რამ, როცა პოლიტიკაში შემოვიდა, თუ არ ჩავთვლით ლეგენდებს მის ქველმოქმედებაზე, რაც ძალიან მწარე ფოლკლორად იქცა საბოლოოდ.

_ ვიმეორებ, ივანიშვილზე, როგორც პოლიტიკოსზე ლაპარაკი არ შეიძლება. ამ კაცს რაღაც ფუნქცია ჰქონდა. არ ვიცი, პუტინისგან ჰქონდა  დავალებული, არ ვიცი, თავისი პირადი ინიციატივა იყო, მან გადაწყვიტა, ნაციონალები ჩამოეცილებინა ხელისუფლებისთვის, რაც მოახერხა კიდეც თავისი დიდი ფულისა და ნაციონალების არაერთი შეცდომის წყალობით. ის სახელგანთქმული ციხის კადრებიც ასე ვერ იმოქმედებდა, ხალხის ნაწილი რომ მართლაც უკიდურესად გაჭირვებული არ ყოფილიყო. მართალია, სახლში არავის არაფერი მიჰქონდა, ბოლო ლუკმას მხოლოდ იმიტომ გვაცლიდნენ პირიდან, რომ თბილისი, სიღნაღი, ბათუმი აეშენებინათ, მაგრამ, როცა შვილი შიმშილით გიკვდება, აღარც სიღნაღი გინდა, აღარც ბათუმი. შორეულ მიზნებს უყურებდნენ და ხალხი დაავიწყდათ. ეს სიტუაცია მისთვის ძალიან ხელსაყრელი აღმოჩნდა, თანაც ისარგებლა იმით, რომ ქართველებსა და საერთოდ, ღარიბ ქვეყნებს ფული  განსაკუთრებით უყვართ.

_ კი, მაგრამ იმას ფული აქვს, მე რა? აღმოსავლური იგავია, მოლას რომ ეუბნებიან, ინდაური მოაქვთო, მერე მე რაო, შენთან მოაქვთო, მერე შენ რაო?

_ მის ფულსა თუ ქველმოქმედებას სხვადასხვანაირ ინტერპრეტაციას უკეთებდნენ. ერთი არცთუ უჭკუო კაცი ამბობდა, რომ ივანიშვილი ძალიან ჭკვიანი და ხელმომჭირნე კაცია, არაფერს დახარჯავს ტყუილად და ყველაფერს ხალხს მოახმარსო. სხვა მეუბნებოდა, როგორ, ჯერ სათავეში არ მოსულა, ამდენ რამეს აკეთებს და მერე რაღას გააკეთებსო. მესამე მიმტკიცებდა, ჭკვიანი კაცია, ამდენი ფული იშოვა, როგორ, ქვეყანას ვერ მართავსო? ერთი ნაწილი საერთოდ ელოდებოდა, რომ ფულს დაარიგებდა. რაც შეეხება სათავეში მოსვლის მოტივაციას, ერთი ფაქტი მახსენდება. 2009 წელს მედვედევთან იყო ინტერვიუ. როცა შეახსენეს, საქართველო არ ცნობს აფხაზეთისა და ოსეთის დამოუკიდებლობასო, მედვედევმა უპასუხა: მერე რა, სააკაშვილის შემდეგ ვინც მოვა, ის ცნობსო. მას არ უთქვამს “იმედი გვაქვს”, ან “ალბათ”, ეს იყო სრულიად კატეგორიული ნათქვამი. მე არ ვიცი, შეიძლება ის მართლაც რუსეთის  პროექტია...

_ მაგრამ მოხდა პარაფირება... გინათ თქვათ, რომ ეს მხოლოდ დასავლეთის ზეწოლით მოხდა?

_ ნუ დაგვავიწყდება, რომ შევარდნაძე, რომელიც რუსულ საქმეს აკეთებდა, სწორედ ასევე გაიძახოდა ევროპასა და ამერიკას. თანაც ეს პარლამენტიცა და მთავრობაც ზუსტად ისეთივე გაუგებარი და ამორფული წარმონაქმნია, როგორც ჩვენი ყოფილი პრემიერის აზროვნება. შეკრებილი არიან სპორტსმენები, მსახიობები, ხელმოცარული პოლიტიკოსები. ერთი ერთს ამბობს, მეორე – მეორეს, სრულიად არაერთგვაროვანი სიტუაციაა და საერთოდ, როდემდე გაძლებენ ერთად, ისიც კი არავინ იცის. ისეთი ეკლექტიკური გუნდია, მე კი არა, ტალეირანი ვერ გაარკვევს, რა ხდება. პრეზიდენტია და ქვეყანაზე არაა, ნათელაშვილის თქმის არ იყოს, მართლა შემოულაწუნესავით დაატარებენ. პრემიერი ოპოზიციას ლამის საქმეს ურჩევს. ამათ საერთოდ შეუძლიათ ქვეყნის მართვა, თუნდაც საუკეთესო განზრახვები ჰქონდეთ?  ჩემი ოპტიმისტური ხასიათის მიუხედავად, თუნდაც წლევანდელი ზამთარი რომ მახსენდება, ძალიან ცუდ ხასიათზე ვდგები.

რეზო შატაკიშვილი, გაზეთი „პრემიერი“, 11-17 დეკემბერი

FaceBook