დიმიტრი ხუნდაძე: “არ არსებობს ფსიქიკური აშლილობის მქონე ადამიანებისთვის თავშესაფარი, ან თუ არის, იქაც გაუსაძლისი პირობებია”

,,ფსიქიკური ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო კონცეფცია” მზადდება

ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალურ საკითხთა კომიტეტის ინიციატივით “ფსიქიკური ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო კონცეფცია” მომზადდა. საუბარია დოკუმენტზე, რომელიც ფსიქიკური ჯანმრთელობის სფეროში მომდევნო ათი წლის განმავლობაში სახელმწიფოს პოლიტიკას განსაზღვრავს. კონცეფციის მიხედვით, საქართველო ფსიქიკური ჯანმრთელობის სფეროში ვალდებულებას იღებს ისეთი პრინციპების დაცვასა და განხორციელებაზე, როგორიცაა: სოციალური სამართლიანობა (თანასწორობა), სამედიცინო მომსახურების ხელმისაწვდომობა, სოლიდარობა, გადაწყვეტილების მიღების პროცესში მონაწილეობის უფლება, ადამიანის ღირსების პატივისცემა, არადისკრიმინაციული ხასიათი, გამჭვირვალობა და ანგარიშვალდებულება.

კონკრეტულად რას ითვალისწინებს “ფსიქიკური ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო კონცეფცია”, როდის ამოქმედდება რეალურად და რამ განაპირობა მსგავს დოკუმენტზე მუშაობა? “პრემიერს” პარლამენტის ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალურ საკითხთა კომიტეტის თავმჯდომარე და კონცეფციის ავტორი დიმიტრი ხუნდაძე ესაუბრა.

_ “ფსიქიკური ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო კონცეფციის” ავტორი გახლავართ მე და მირიან წიკლაური, ინიციატორი კი ჯანდაცვის კომიტეტია. დადგენილების მიღების მიზეზი გახლავთ ის, რომ აღნიშნული საკითხი საზოგადოებაში საკმაოდ მაღალი სტიგმის შემცველი სფეროა. ამ კუთხით ჯანდაცვის კომიტეტმა წარმოადგინა კონცეფცია, რომელიც გახდება სახელმწიფო პოლიტიკის მთავარი განმსაზღვრელი დოკუმენტი, რომელიც ძირითადი სახელმძღვანელო იქნება ამ დარგის განსავითარებლად. ჯანდაცვის სფეროში ფსიქიკური ჯანმრთელობის დაცვა გამოირჩევა იმით, რომ ხშირადაა ადამიანის უფლებების დარღვევის ფაქტები, რომელსაც უფლებადამცველი ორგანიზაციები გვახსენებენ და სამართლიანადაც კრიტიკულები არიან. ამ კუთხით სახალხო დამცველი საკმაოდ კრიტიკული იყო. ის დახურული ტიპის ფსიქიატრიული დაწესებულების მონიტორინგს ახორციელებს, რომელიც ვერანაირ კრიტიკას ვერ უძლებს. ამ მიმართულებით საკმაოდ ბევრი პრობლემა არსებობს და რამდენიმე მათგანი შემიძლია ჩამოგითვალოთ, იგივე დაბალი ფინანსური ხელმისაწვდომობა, ფსიქიკური დაწესებულებები ძირითადად დიდ ქალაქებშია, რეგიონები ამ სერვისს მოკლებულია, დაბალი ხარისხის მომსახურება, მომსახურე პერსონალის დაბალი კვალიფიკაცია, ფაქტობრივად, არ არსებობს ფსიქიკური აშლილობის მქონე ადამიანებისთვის თავშესაფარი, ან თუ არის, იქაც გაუსაძლისი პირობებია. ამ პრობლემების გადასაჭრელად ჩვენ შევქმენით საბჭოები, დარგობრივი საბჭო, რომელიც კომიტეტთანაა არსებული და სადაც გაერთიანებული არიან ამ დარგის სპეციალისტები, ექსპერტები. პარალელურად, ჯანდაცვის სამინისტროში შექმნილია იგივე თემატიკის საბჭო, ასევე კონცეფციის შემუშავებაში მონაწილეობდა ფონდი “ღია საზოგადოება”, ევროკავშირისა და ევროპის საბჭოს ერთობლივი პროგრამა “ადამიანის უფლებები ციხეებსა და დახურული ტიპის სხვა დაწესებულებებში”, ასევე პროცესში მონაწილეობდა შვიდი ექსპერტი, რომელთა უკანაც 32 არასამთავრობო ორგანიზაცია დგას. დოკუმენტის შემუშავებაში, ასევე, მონაწილეობდა ლონდონის სამეფო კოლეჯის ფსიქიატრიული ინსტიტუტის პროფესორი. კონცეფციაზე საკმაოდ დიდი სამუშაო ჩატარდა. დადგენილების მეორე პუნქტი მთავრობას ავალდებულებს, რომ 2015 წლის 1-ელ იანვრამდე ამ მიმართულებით სახელმწიფოს სამოქმედო სტრატეგია დაამტკიცოს, რომელიც წარმოდგენილ კონცეფციას დაეფუძნა. ამ მიმართულებით მუშაობა უკვე დაწყებულა და სწრაფი ნაბიჯებით მივდივართ წინ, რადგან თავად პრობლემა არ ითმენს. პრაქტიკულად, ამ მიმართულებით არაფერი გაკეთებულა, რის გამოც საკმაოდ რთული მდგომარეობა გვაქვს.

_ კონცეფციის განხილვა კომიტეტებში უკვე დაიწყო?

_ დიახ, განხილვა უკვე დაწყებულია. “ფსიქიკური ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო კონცეფცია” საფინანსო-საბიუჯეტო კომიტეტში უკვე განვიხილეთ. განვიხილავთ თავად ჯანდაცვის კომიტეტში და, სავარაუდოდ, დადგენილებას სესიაზე პარასკევს გავიტანთ. რაკი “ფსიქიკური ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო კონცეფცია” დადგენილებაა, მას სამი მოსმენა არ სჭირდება და ის სესიაზე მხოლოდ ერთ მოსმენას გაივლის.

_ საფინანსო-საბიუჯეტო კომიტეტს არ ჰქონდა შენიშვნა კონცეფციასთან დაკავშირებით?

_ საფინანსო-საბიუჯეტო კომიტეტს შენიშვნა არ გამოუთქვამს, რადგან დადგენილების პროექტში ფინანსური ცვლილება, არც ხარჯში და არც შემოსავლის ნაწილში არ არის. უბრალოდ, აუცილებელია, კომიტეტს განეხილა აღნიშნული კონცეფცია, რადგან, როცა სტრატეგია და მოქმედების გეგმა დაიდება, ფინანსური ხარჯები თავისთავად საჭირო იქნება. ამიტომ წინასწარ გვჭირდებოდა საფინანსო-საბიუჯეტო კომიტეტის დასკვნა.

_ თუ გაქვთ ზოგადი მონაცემი, რამდენი დაუჯდება სახელმწიფო ბიუჯეტს ,,ფსიქიკური ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო კონცეფციის შემუშავება და განხორციელება?

_ ჯერ სამუშაოებია ჩასატარებელი და შემდეგ დასათვლელი. ჯერ ჩვენ მხოლოდ კონცეფცია შევიმუშავეთ.

_ ფსიქიკური ჯანმრთელობის დაცვის სფეროში ბევრი პრობლემა არსებობს, რა იქნება პირველი ნაბიჯი, რასაც სახელმწიფო ამ მიმართულებით გადადგამს? პირველ ეტაპზე მომსახურე პერსონალს კვალიფიკაციას აუმაღლებთ, შესაბამის ინფრასტრუქტურას ააშენებთ, თუ რა ტაქტიკით იმოქმედებთ?

_ ჯანდაცვის სამინისტრომ ამ მიმართულებით უნდა გაწეროს სპეციალური გეგმა, რომელიც გათვლილი იქნება დროსა და სივრცეში. ეს საკითხი კომპლექსურ მიდგომას საჭიროებს და არამხოლოდ კონკრეტული პრობლემის მოგვარებას.

სალომე სამხარაძე, გაზეთი „პრემიერი“, 27 ნოემბერი - 3 დეკემბერი

FaceBook