გიორგი ხუხაშვილი: “არანაირი ბიზნესი არ მაქვს, არც ღია, არც ჩრდილოვანი”

“კახა ბენდუქიძე სინამდვილეში ჩვეულებრივი მტაცებელია. ყველაფერზე წამსვლელი მტაცებელი”

“ამ ეტაპზე ჩვენ არ გვაქვს არანაირი მორალური უფლება, გარკვეულწილად არ გადავიხაროთ მარცხნივ”

“ახლა ცოტა ხანს პოლიტიკამ უნდა დაისვენოს”

_ ბატონო გიორგი, რატომ არ შეცვალა ღარიბაშვილმა მთავრობა? ერთი წლის განმავლობაში კარგად იმუშავეს?

_ რაც შეეხება მათ ნამუშევარს, ყოველთვის შეიძლება მეტის გაკეთება.  მაგრამ ობიექტური პრობლემებიც უნდა გავითვალისწინოთ, რაც 9 წლის განმავლობაში დაგროვდა. აუცილებელი იყო სერიოზული მომზადება სისტემური რეფორმების გასატარებლად. არადა, ამ მოსამზადებელი პერიოდის გავლა არც ისე იოლია. მე მგონი, მთლიანობაში, ამ მთავრობამ ის ღირსეულად განვლო. უფრო სწრაფადაც შეიძლებოდა, რასაკვირველია, მაგრამ მაინც მგონია, რომ ამ ხალხმა კარგად იმუშავა.

მთავრობის შეცვლას აზრი არ ჰქონდა, რადგან ირაკლი ღარიბაშვილი ამ გუნდის წევრია. ისინი “შეთამაშდნენ”.   მემკვიდრეობითობა ახლა ძალიან მნიშვნელოვანია. მხედველობაში მაქვს მემკვიდრეობითობა იმ კურსის გასაგრძელებლად, რაც ერთი წლის განმავლობაში ტარდებოდა. გარდა ამისა, ღარიბაშვილი მიეჩვია ამ ხალხს. ისინი ერთმანეთს შეეზარდნენ. ამიტომ მისი გადაწყვეტილება, არ შეცვალოს მთავრობა, სავსებით ბუნებრივია. მერე კი ვნახოთ, რა იქნება და როგორ იმუშავებენ. მე მგონი, ყველაფერი ლოგიკურად მოხდა. ზუსტად ისე, როგორც უნდა მომხდარიყო.

_ ნაციონალები ამ მთავრობას ბრალად სდებენ, რომ მშპ-ს ზრდა 7-დან 2 პროცენტამდე შემცირდა. ფაქტია, მართლა შემცირდა. მაგრამ ისინი ამბობენ, რომ მომავალი წელი კიდევ უარესი იქნება, ბიუჯეტში გარღვევაა და ასე შემდეგ.

_ ეს მათი პოლიტიკაა. რა თქმა უნდა, ასე უნდა ილაპარაკონ. ამგვარი სტილი აქვთ, რომ მუდამ აპოკალიპსური სურათი უნდა დახატონ. ეს მათი ცხოვრებაა. ასე უცხოვრიათ და ასე იცხოვრებენ. რაც შეეხება მთლიანი შიდა პროდუქტის შემცირებას, ეს გარდამავალ პერიოდს უკავშირდება: როცა პოლიტიკური დაძაბულობაა, უფრო ზუსტად, ნაციონალები მუდამ ცდილობდნენ, ქარიშხალი გამოეწვიათ ჭიქა წყალში, ზოგიერთებზე ეს მოქმედებდა.

ჩემი აზრით, ესეც ობიექტური პროცესია, რადგან, როდესაც სისტემის რეორგანიზაციას ახორციელებ, გარკვეული დაძაბულობა გარდაუვალია. არაფერი კატასტროფული არ მომხდარა. არის, ალბათ, როგორც ობიექტური, ასევე, სუბიექტური ფაქტორები, რამაც ეკონომიკური ზრდის დაპაუზება გამოიწვია, მაგრამ საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ ეკონომიკაში გაჩნდა საშუალოვადიანი სტაბილურობის განცდა. ამის შემდეგ ყველა ჯებირი გაიღება და ყველაფერი სწრაფად წავა. ანუ სიტუაციის დრამატიზება პოლიტიკური არჩევანია. თანაც უშინაარსო არჩევანი. ეს ნაციონალთა ნარჩენების პოლიტიკაა.

_ რამდენად მნიშვნელოვანი ფაქტორი იქნება ბიძინა ივანიშვილის თანაინვესტირების ფონდი?

_ რა თქმა უნდა, ეს ფონდი დღევანდელი სიტუაციის ძალიან მნიშვნელოვანი ელემენტია. სამწუხაროდ, პოსტსაბჭოურ პერიოდში ყველა ქართველი პოლიტიკოსი და ხელისუფალი ჰპირდებოდა ეკონომიკასა და ბიზნესს თავისუფლებას, ხელშეუხებლობის გარანტიებს და ა.შ. მაგრამ ეს გარანტიები მხოლოდ სიტყვიერი იყო. რეალურად კი, ჩამოყალიბდა ე.წ. ნომენკლატურული კაპიტალიზმი.  ხელისუფლება გახდა ბიზნესის დირექტორი, შეიზღუდა კონკურენციის შესაძლებლობები და ასე შემდეგ.

არადა, ბიზნესი ხომ ეკონომიკის “აღმძრავი მექანიზმი” უნდა ყოფილიყო? ბიძინა ივანიშვილმა ბიზნესს უთხრა: სიტყვაზე ნუ მენდობით, მე თქვენი პარტნიორი ვიქნებიო. ანუ ინვესტიციათა  დაცვის გარანტია სწორედ თანაინვესტირების პრინციპი გახდება. ამიტომ ბიზნესმენებიც უფრო მშვიდად იქნებიან. ეს რეალური პარტნიორობაა და არა უწინდელი ლაყბობა, რასაც ბიზნესს ნაციონალები სთავაზობდნენ.

ბიძინა ივანიშვილის კაპიტალი მხოლოდ იმიტომ კი არ არის მნიშვნელოვანი, რომ რეალური ფულია და მისი ჩადება ეკონომიკაში სერიოზული ბიძგია, არანაკლებ მნიშვნელოვანია, რომ ეს ფული სხვა ინვესტორებისთვის იქნება გარანტია მათი ინვესტიციების დაცულობისა. ბიძინა ივანიშვილი თავისი კაპიტალით უზრუნველყოფს ნორმალურ საინვესტიციო გარემოს. ასე რომ, ეს ფსიქოლოგიურადაც მნიშვნელოვანია და ფინანსურადაც.

_ ანუ, თქვენ მართლა გჯერათ, რომ ეს ექვსი თუ ათი მილიარდი დოლარი ქართულ ეკონომიკას მოხმარდება? აი, კახა ბენდუქიძეს კი ამის არ სჯერა. ის აცხადებს, რომ არსად, არასდროს თანადაფინანსების, თანაინვესტირების პრინციპს არ გაუმართლებია.

_ კახა ბენდუქიძე რას ლაპარაკობს, აღარავის აინტერესებს. შორს რომ არ წავიდე, აგერ ჩვენს მეზობლებთან გაამართლა _ აზერბაიჯანის “სანავთობო ფონდს” ვგულისხმობ. რაც შეეხება ბენდუქიძეს, ის იმ მახინჯი სისტემის შექმნის თანამონაწილეა, რომელიც მთელი ამ წლების განმავლობაში მკვიდრდებოდა.  თვითონ რომ ჰკითხო, ამბობს, ლიბერტარიანელი ვარო, არადა სწორედ ამ მახინჯ სისტემას ქმნიდა წლების განმავლობაში. მან გააუქმა ანტიმონოპოლიური სამსახური, რომელიც ეკონომიკურ სუბიექტთა თანასწორობის გარანტი უნდა გამხდარიყო. ამის გარეშე ეკონომიკის განვითარება წარმოუდგენელია.  ის მონაწილეობდა ქონების წაგლეჯაში. გვარიანად მოითბო კიდეც ხელი ამ ყველაფერზე. ბენდუქიძე უკვე წარსულია და ახლა რას ლაპარაკობს, ვის რაში აინტერესებს?

_ 2014 წლის ბიუჯეტი მთლიანი შიდა პროდუქტის ზრდის 2-3 პროცენტზეა გათვლილი. ეს რას ნიშნავს? მთავრობა სპეციალურად ამცირებს პროგნოზს, რათა შემდეგ გაზარდოს წლის განმავლობაში, თუ მართლა ასეთი დაბალი იქნება ზრდა? მერედა თანაინვესტირების ფონდი? ის მეტს ვერაფერს შეგვმატებს?

_ საერთოდ, ყოველთვის სჯობია, პროგნოზი იყოს მინიმალური, ვიდრე არარეალური და მერე ქაღალდზე დარჩეს ყველაფერი. ჩვენ ხომ ვიცით, როგორ კეთდებოდა ეს “ზრდა” წინა წლებში, როგორ იბერებოდა “საპნის ბუშტი”, რომელიც არასდროს “კონვერტირდებოდა” ხალხის რეალურ კეთილდღეობაში. ახლა ციფრები კი არ არის მთავარი, არამედ ის, რომ ეკონომიკა რეალურად ამუშავდეს. ეკონომიკა უნდა ამუშავდეს ჯანსაღ საფუძველზე და სოციალური ვალდებულებები მთლიანად უნდა შესრულდეს. აი, ეს არის ახლა მთავარი. მერე კი ვნახოთ, რა და როგორ.

მე მაინც ვფიქრობ, რომ ეკონომიკური ზრდა მთავრობის ოფიციალურ საპროგნოზო მაჩვენებელზე მეტი იქნება. თუმცა, არ მინდა მოვლენებს გავუსწრო. ბევრია დამოკიდებული იმაზე, რამდენად მიზანდასახულად იმოქმედებს მთავრობა.

_ თქვენ კახა ბენდუქიძეს ლიბერტარიანელი თუ ფსევდოლიბერტარიანელი უწოდეთ...

_ ეს მისი ნიღაბია. სინამდვილეში ის ჩვეულებრივი მტაცებელია. ყველაფერზე წამსვლელი მტაცებელი.

_ ახალი მთავრობის წევრები ვინღა არიან? ლიბერტარიანელები, ლიბერალები, კონსერვატორები, ტექნოკრატები... თუ ვინ?

_ ასეთი განსაზღვრებები დღევანდელ მსოფლიოში უკვე აღარ მუშაობს. როცა ადამიანები რაღაც იდეოლოგიას წარმოადგენენ _ ეს წარსული საუკუნეა. ახლა კონკრეტული პროექტებისა და კონკრეტული ამოცანების სიტუაციური გადაწყვეტის ეპოქაა.

ორი ძირითადი ბურჯი არსებობს თანამედროვე ეკონომიკისა: ესაა თავისუფალი ბაზარი და ინვესტიციების დაცვა. ანუ კონკურენტული გარემოს უზრუნველყოფა: როგორც ვერტიკალურ, ასევე ჰორიზონტალურ ჭრილში. ეს, ერთი მხრივ. მეორე მხრივ კი, ინვესტორი კარგად უნდა იყოს დაცული. რა მნიშვნელობა აქვს, ამ ყოველივეს რას დაარქმევთ? “ლიბერტარიანობა” უფრო ანარქიას ჰგავს. არადა, სახელმწიფოს ყოველთვის გააჩნია გარკვეული სოციალური ვალდებულებები, რომლებიც აუცილებლად უნდა შესრულდეს.

ამ ეტაპზე ჩვენ არა გვაქვს არანაირი მორალური უფლება, გარკვეულწილად არ გადავიხაროთ მარცხნივ, რაც სულაც არ ნიშნავს, რომ ასეთია მთავრობის იდეოლოგიური არჩევანი. ეს ობიექტური აუცილებლობაა. თუმცა, რამდენიმე წლის შემდეგ შესაძლოა, ყველაფერი შეიცვალოს. ეკონომიკა გაიზრდება, ეკონომიკა იკისრებს ძირითად პასუხისმგებლობას და პოლიტიკოსებიც აღარ ჩაერევიან. მაგრამ ეს ყოველივე დინამიკაში უნდა განვიხილოთ, ხოლო რომელიმე იდეოლოგიის ბრმა მიმდევრობა დაუშვებელია. აუცილებელია ლოგიკურად მოქმედება. მაგალითად, მარცხნივ შემობრუნებაა საჭირო? უნდა შემოვბრუნდეთ მარცხნივ. მარჯვნივაა საჭირო _ მარჯვნივ და ასე შემდეგ.

საერთოდ, ქაღალდზე, ქაღალდზე... ლიბერალიზმი კარგად გამოიყურება. პრინციპში, ჩემთვისაც მისაღებია. მაგრამ არის რეალური ქვეყანა, რეალური პრობლემებით, რომელთა გადასაწყვეტად რეალური ნაბიჯების გადადგმაა საჭირო. თუ ადამიანები შიმშილობენ და შენ ამას მშვიდად უყურებ რაღაც იდეოლოგიის ერთგულების გამო... მე მგონი, არანაირი მორალური გამართლება ამას არა აქვს. გარდა ამისა, პოლიტიკურადაც არასწორია.

_ პირველ რიგში, რა უნდა გააკეთოს მთავრობამ? აი, თქვენ, მაგალითად, რა ნაბიჯის გადადგმას ურჩევდით უახლოეს მომავალში?

_ ახლა ცოტა ხანს პოლიტიკამ უნდა დაისვენოს. დღეს მთავარია, ეკონომიკა ამუშავდეს. მეტი ყურადღება უნდა მიექცეს სოციალური სფეროს სტაბილიზაციას. ეკონომიკა რომ ამუშავდეს, რეალური კონკურენციაა საჭირო. ამიტომ პირველი, რაც ამ მთავრობამ უნდა გააკეთოს, ანტიმონოპოლიური სამსახურის აღდგენაა. მცირე და საშუალო ბიზნესი კონკურენტუნარიანი უნდა იყოს მსხვილ ბიზნესთან. და, რა თქმა უნდა, უკვე უნდა დაიწყოს პროექტების განხორციელება თანაინვესტირების ფონდის ფარგლებში. ჩემს ხელთ არსებული ინფორმაციით, იქ უკვე ბევრი პროექტი მუშავდება. ეს ყოველივე ზიარჭურჭლის პრინციპით მოქმედებს: როგორც კი ჩნდება სტაბილურობის განცდა, ფული თავისით იწყებს მოძრაობას. მთავარია, ყველამ დაინახოს, რომ ძრავი მუშაობს, ხოლო ნავთობის იქ ჩასხმა პრობლემა არ იქნება.

_ ეს გადაწყვეტს მთავარ პრობლემას _ უმუშევრობას?

_ დიახ, უმუშევრობა მთავარი პრობლემაა. სააკაშვილი ცდილობდა, თვითონ შეექმნა სამუშაო ადგილები _ პირადად. მაგრამ სამუშაო ადგილები ასე არ იქმნება. პრეზიდენტი და პრემიერ-მინისტრი პირადად კი არ ქმნიან სამუშაო ადგილებს, სამუშაო ადგილებს ქმნის ეკონომიკა, ეკონომიკის განვითარება. მე მაინც მგონია, რომ ყველაფერი რიგზე იქნება.

_ ანაკლიასთან ახალი დიდი პორტის მშენებლობას თუ უჭერთ მხარს, რომელიც, ბიძინა ივანიშვილის თქმით, წელიწადში 100 მილიონ ტონა ტვირთს მიიღებდა და გაატარებდა. 100 მილიონი ტონა _ ჰიუსტონისა და ჰონკონგის მასშტაბია. ისე, მიშა ამ პორტს ლაზიკას ეძახდა...

_ სულელი უნდა ვიყო, ასეთ პროექტებს მხარს არ ვუჭერდე. რაც შეეხება 100 მილიონ ტონას... საქმე ის გახლავთ, რომ ამდენი ტვირთის საქართველოს ტერიტორიაზე გატარება, უბრალოდ, ფიზიკურად შეუძლებელია. ჯერჯერობით აღმოსავლეთ-დასავლეთის დერეფანში მხოლოდ რკინიგზითაა შესაძლებელი ტვირთების გადაზიდვა. რკინიგზას კი, სერიოზული ინვესტიციების გარეშე, არ ძალუძს 30 მილიონ ტონაზე მეტი გადაზიდოს. მომავალში მეტზეც შეიძლება ვიფიქროთ, თუმცა 100 მილიონი ტონა... ამდენი ტვირთი, უბრალოდ, არ არსებობს. ყოველ შემთხვევაში, ჩვენს რეგიონში ვერ ვხედავ ამდენ ტვირთს. გაუგებარია, საიდან სად უნდა წამოვიდეს ეს ტვირთი. ჯერჯერობით არ ჩანს ამის პერსპექტივა. მომავალში ყველაფერი შეიძლება მოხდეს, მაგრამ ეს ათწლეულების თემაა.

_ საქართველოს მსოფლიოში ყველაზე ახალგაზრდა პრემიერ-მინისტრი ჰყავს. თქვენ მას კარგად იცნობთ. როგორ დაახასიათებდით ღარიბაშვილს? რამდენად ეყოფა რესურსები, ქვეყანა მძიმე მდგომარეობიდან გამოიყვანოს?

_ ირაკლი ღარიბაშვილი ახალგაზრდა და ამბიციური ინტელექტუალია და რაც მთავარია, ყოველდღიურად იზრდება. ამ მხრივაც, იმედი მაქვს, ყველაფერი რიგზე იქნება. მას ყველა პირობა აქვს, რათა წარმატებული პრემიერ-მინისტრი გახდეს. სხვას ყველაფერს დრო გვიჩვენებს. არ მინდა ირაკლის კარიერაზე პროგნოზების კეთება. უბრალოდ, წარმატებას ვუსურვებ მასაც და ქვეყანასაც. ვნახოთ, რას იზამს და როგორ.

_ ადრე ბევრს ლაპარაკობდნენ რუსულ კაპიტალზე, რუსულ ინვესტიციებზე და ა.შ. ბიძინა ივანიშვილმაც თქვა, რომ რუსეთში მცხოვრები ბიზნესმენები აპირებენ საქართველოში ინვესტირებას, მაგრამ ფრთხილობენ. ახალი ხელისუფლების დროს როგორი დამოკიდებულება იქნება ამ საკითხისადმი?

_ ვერაფერს ცუდს ამაში ვერ ვხედავ. ინვესტიციები უნდა გვახარებდეს, საიდანაც არ უნდა მოდიოდეს. მათ შორის რუსეთიდანაც. ერთადერთი, რასაც უნდა მოვერიდოთ _ ქვეყანაში პოლიტიკური ბიზნესისა და ბუნებრივი მონოპოლიების შემოშვებაა. აი, აქ გვმართებს სიფრთხილე. არ ვამბობ, რომ საერთოდ არ უნდა შემოვუშვათ, მაგრამ კონტროლი არ უნდა დავთმოთ. საქმე ისაა, რომ, როცა საქმე ბუნებრივ მონოპოლიებს ეხება, ეს ყოველთვის სერიოზული რისკია. ანუ, თავისთავად რუსულ ინვესტიციებში ცუდს ვერაფერს ვხედავ, მაგრამ ფრთხილად უნდა ვიყოთ ზოგიერთ სფეროში, ყველაში _ არა.

_ კვლავინდებურად ბევრი ლაპარაკია თქვენს დიდ გავლენებზე. ამბობენ, ბიზნესმენებს ისევ იბარებთ და ტყავს აძრობთ...

_ ვიცი, რომ საქართველოში ბევრი ადამიანია, ვისაც ამგვარი ჭორაობა უყვარს და ახასიათებს. თუმცა ეს ყოველივე, რასაკვირველია, მტკნარი სიცრუეა. როგორც პოლიტიკური გავლენა, ასევე ბიზნესი... არანაირი ურთიერთობა ბიზნესთან არ მქონია, არ მაქვს და არც მომავალში მექნება. ბიზნესმენობას არ ვაპირებ. ბიზნესი არ გამაჩნია, არც ღია და არც ჩრდილოვანი. მე სხვა ცხოვრებით მიცხოვრია და ასევე ვაპირებ, ვიცხოვრო.  

ესაუბრა გიორგი ლებანიძე, 27 ნოემბერი - 3 დეკმებერი

FaceBook