ზურა ოდილავაძე: “თანამედროვე “ნებროთებმა” ქრისტე ღმერთი ეკლესიიდან გააძევეს”

ქრისტე ღმერთი ეკლესიიდან გააძევეს და ტაძარში მანკიერი მოთხოვნილებები შემოიტანეს

“დღევანდელი ქართული მართლმადიდებლობა წარმოადგენს რუსული იდეოლოგიური მანქანის გაგრძელებას, რაც დამღუპველია ქართული სახელმწიფოსა და ეროვნული ცნობიერებისთვის”

“პრემიერი” მწერალ ზურა ოდილავაძეს ესაუბრა:

_ ბატონო ზურა, ბოლო ორი ათეული წელია, ქართულ საზოგადოებაში ღირებულებითი დაპირისპირებაა. ხშირად ამბობენ, რომ ადამიანები ცალკეულ საკითხებზე ვერ თანხმდებიან, თუმცა ამ დაპირისპირების ერთ-ერთ მიზეზად უწიგნურობაც _ გაუნათლებლობაც შეგვიძლია განვიხილოთ. ამას თან სდევს არაპროფესიონალიზმი და უამრავი შეცდომა, რომელსაც ხშირად ვუშვებთ. ბრუნოსეული გაგებით უვიცობა, რასაც ხშირად არცოდვად ვალამაზებთ, მუდამ არცოდვაა?

_ რა იგულისხმება ჩვენს შემთხვევაში “უვიცობაში”? რაღა თქმა უნდა, პირველ ყოვლისა, ეს საბჭოეთიდან გადმოყოლილი ტოტალიტარული, ანუ “შიშსა და თანხმობაზე” დაფუძნებული ცნობიერებაა, რომლის ძირითადი მახასიათებლები ასეთია: 1. აზროვნება _ უკრიტიკო, შაბლონური; 2. ცნობიერება _ მითოლოგიური; 3. მორალი _ ფარისევლური; 4. მენტალობა _ ბატონყმური, მონური.

ასე რომ, თუ ადამიანი პასიურია, არ ცდილობს, დაძლიოს ტოტალიტარული ცნობიერება, გაურბის ახალს, არ სურს “სარკეში ჩახედვა” და საკუთარი მანკიერი მხარეების აღიარება, არ უნდა მიიღოს თანამედროვე დასავლური განათლება _ ის შეიძლება გულწრფელად შეგეცოდოს და თანაუგრძნო კიდეც. მაგრამ თუ ასეთი პიროვნება მასწავლებლობასა და ლიდერობას იჩემებს, რეალურად კი ებრძვის კიდეც პროგრესს _ ის საზოგადოებისთვის სახიფათო ხდება.

საბჭოური ცნობიერების დაძლევის გზა ასეთია: ტოტალიტარული საზოგადოების საფუძველი კოლექტივია, რომელშიც ადამიანთა უმრავლესობა, როგორც თევზი წყალში, ისე გრძნობს თავს; კოლექტიური აზროვნება უკვე, თავისთავად, გამორიცხავს ინდივიდუალიზმს; სწორედ ის წარმოადგენს უმრავლესობის ინდივიდებზე დიქტატის საფუძველს; ის აიძულებს ადამიანებს, გაერთიანდნენ “ერთმორწმუნე”, უსახურ მასაში, სადაც გარანტირებულია კომფორტული და უპასუხისმგებლო არსებობა; მაშასადამე, თავისუფლებისკენ სწრაფვის გზაზე, უმთავრესი ამოცანაა კოლექტიური აზროვნების ტყვეობიდან განთავისუფლება; ასე რომ, თავისუფლების საწყისი წყარო პროტესტია.

პროტესტის გზა არა მხოლოდ კოლექტივთან ბრძოლითაა რთული, არამედ ის, პირველ ყოვლისა, საკუთარი თავის დაძლევას გულისხმობს. კრიტიკული აზროვნების ჩამოყალიბების შემთხვევაში, ადამიანი ძველ “მეს” თმობს და ამ “მეს” მოკვდინებით, ძველ კერპებს ამსხვრევს. ასე თავისუფლდება და ვითარდება ის _ თანდათან გამოდის მონობის წნეხისგან.

_ ერთ-ერთ ბოლო წერილში, რომელიც “ივერია.ბიზ”-ში გამოაქვეყნეთ _ “ნიუ-ბაბილონელი მეთოჯინეები” _ ყურადღებას ამახვილებთ ჩვენი საზოგადოებისთვის საკმაოდ მტკივნეულ თემაზე _ თანამედროვე “ნებროთებზე”, რომლებიც “ანაფორაში შეიმოსნენ, ჯვარი ჩამოიკიდეს, ღვთის სიტყვა კი დაივიწყეს”. ჩვენ ხშირად ვხდებით იმის მომსწრენი, როგორ ძალადობს ცალკეული მღვდელმთავარი, მოძღვარი, მორჩილი და ა.შ. ძალადობს ტაბურეტით, სიტყვით, წყევლით, მუქარით. რა ხდება ეკლესიაში ღირებულებები იცვლება?

_ ბიბლიური ბაბილონის კოშკის მშენებლობა მიჩნეულია ამპარტავნების, ადამიანის მიერ ღვთის ნებისგან განდგომისა და მისი პიროვნული ნებით შეცვლის, ანუ თვითნებობის სიმბოლოდ. თანამედროვე “ნებროთებმა” ღვთის სიტყვა დაივიწყეს _ მათ ქრისტე ღმერთი ეკლესიიდან გააძევეს და სანაცვლოდ, ტაძარში თავიანთი ამაყი ნება და მანკიერი მოთხოვნილებები შემოიტანეს.

მიწიერმა კერპებმა ზეციური ღმერთების ფუნქცია შეითავსეს და ყოვლისმცოდნე არსებებად, იქცნენ. ასე გადააქციეს “ბაბილონელმა მეთოჯინეებმა” ღმერთი საკუთარი აღმატებულობის წარმოსაჩენ ობიექტად. ახლად გამომცხვარ “მუდამ მართალ მორწმუნეებსაც” წესად ექცათ, აგრესიულად ამტკიცონ საკუთარი უპირატესობა. “ქურუმების” კვალდაკვალ, მხოლოდ მათ იციან ჭეშმარიტება, თითქოს მეტნი არიან რაღაცით შენზე და პრივილეგირებულთა კლასს _ ღვთაებრივ საიდუმლოს ნაზიარებ კასტას წარმოადგენენ.

აი, ასეთია მთავარი მოტივი და მიზეზი დღევანდელი მათი რწმენისა _ უპირატესობის განცდა! ჩვენ, დანარჩენები _ “უგუნურნი”, “უვიცნი” და “ამორალურნი” ვართ. ასე ადვილად, უშრომველად, მეტანიებითა და ლოცვებით, განათლებისა და კითხვის გვერდის ავლით, სიყვარულისა და მოყვასისთვის თავგანწირვის გარეშე, გახდნენ ისინი უპირატესნი. სწორედ ეს აღმატებულობის განცდა “ათრობს” ამ ადამიანებს და, იმავდროულად, რადგან სახარების გარშემო დასმულ კითხვებზე მისაღები პასუხები არ გააჩნიათ, “მთვრალი” მორწმუნეები ღიზიანდებიან და აგრესიულნი ხდებიან.

_ სიმართლე გითხრათ, ისეთი მწვავე შეფასება, როგორც თქვენ გააკეთეთ “ახალი ქრისტიანობის” წარმოშობის, ე.წ. “ტაძრული” რწმენის შესახებ, იშვიათად მომისმენია. გთხოვთ, კიდევ ერთხელ განუმარტოთ ჩვენს მკითხველს, რამ მოგცათ ამ შეფასების გაკეთების საფუძველი?

_ საბჭოეთის დაშლის შემდეგ, ათასობით გაუნათლებელმა, საეჭვო რეპუტაციის მქონე ადამიანმა ეკლესიის მეშვეობით იპოვა საკუთარი თავი, იშოვა საქმე და შემოსავლის წყარო. საბჭოური მენტალობის მოძღვრები შეუდგნენ კომუნისტური იდეოლოგიის რწმენით ჩანაცვლებას.

წარმოიშვა გაქვავებულ დოგმებსა და წეს-ჩვეულებებზე დამყარებული “ახალი ქრისტიანობა” _ რელიგია სიყვარულისა და თავგანწირვის გარეშე, ავტორიტეტებისადმი უკრიტიკო, მონური მორჩილებითა და ორმაგი, ფარისევლური სტანდარტებით _ ერთის აღიარებით ეკლესიაში და მეორის კეთებით გარეთ, ყოველდღიურ ცხოვრებაში _ ე.წ. “ტაძრული” რწმენა.

ამჯერად, კომუნიზმის მაგივრად, საქართველოს გაბრწყინება გამოცხადდა უზენაეს მიზნად, კერძოდ კი, სულების საყოველთაო და კვლავ “კოლექტიური” ცხონება. სარწმუნოებამ არა მხოლოდ ჩაანაცვლა კომუნისტური იდეოლოგია, არამედ თვით იქცა ტოტალიტარულ იდეოლოგიად.

ახლა უკვე ეს, იდეოლოგიად ქცეული “მართლმადიდებლობა”, აღარ კმაყოფილდება ხალხის სულიერი წვრთნით, ის იჩენს ცხოველ ინტერესს და ერევა პოლიტიკაში, ეკონომიკაში, ცხოვრების ყველა სფეროში. დაწესებულებისა თუ კერძო პირის საზოგადოებრივი მსჯავრდადებით ეკლესიამ უკვე რეპრესიული ფუნქციაც შეიძინა. ყველაზე ცუდი კი ცალკეული ადამიანის “პრევენციული” შიში გახლავთ, რათა თავს არ დაატყდეს ეკლესიის რისხვა _ ასეთია რეპრესიების სავალალო შედეგი.

_ მოდით, ორი მოვლენა შევაფასოთ, რომლის უშუალო მომსწრენიც ჩვენ ვიყავით. 17 მაისი და “თავშესაფრის თემა”, ერთი რამ მაინტერესებს ეკლესიისთვის _ ღმერთისთვის მნიშვნელოვანია, ვისგან შეიწირავს სიკეთეს და მეორეც _ “არა მსგავსი” უნდა განიკვეთოს?

_ ამ შემთხვევაშიც აღმატებულობის განცდასთან გვაქვს საქმე. თუ მხოლოდ შენ ფლობ ჭეშმარიტებას, შესაბამისად, შენ ერთმა იცი კეთილისა და ბოროტის გარჩევა. სწორედ წარმოსახვითი უპირატესობის შეგრძნება გაძლევს მორალურ უფლებას სიკეთის კეთებაზე მონოპოლიის დაწესებისა და აქედან გამომდინარე, სხვებისადმი აგრესიული ქმედების გამართლებისა. ხსენებული კოლექტიური ფსიქოლოგიაც ასეთია: “ვინც ჩვენს დიქტატს არ ექვემდებარება _ ის მტერია და უნდა განადგურდეს”!

უპირატესობის შეგრძნება დაფუძნებულია ისტორიულ-რელიგიურ მითებზე და ის ყოველდღიურად იკვებება “ქურუმების” ქადაგებით. “უძველესი გადმოცემებით” წარმოებს ისტორიის თვითნებური გადაკეთება, წარსულის ზღაპრულად გაზვიადება და ჰეროიზაცია, ხოლო არასასურველის მიჩუმათება. მასების უკრიტიკო გონებაც ამ ზემოდან მოწოდებული წარმოსახვითი უპირატესობის ქართული მითებით ტკბება. ასე აშენდა “ეროვნული სიამაყის” მთავარი საყრდენი _ “ჩვენ, ქართველები, დედამიწის ზურგზე ყველაზე დიდი ისტორიისა და მართალი სარწმუნოების ერი ვართ!”. მისგან გამოიჩეკა მრავალი შვილობილი მითი. ისინი სხვაზე უსაფუძვლო აღმატებულობისკენ მოგვიწოდებს. საკუთარ უპირატესობაში დარწმუნებიდან ძალადობამდე კი ერთი ნაბიჯიღაა. სხვა ცუდია, შენ _ კარგი! შეფასების ეტაპის შემდეგ მოქმედების დრო დგება. მასებში წარმოებს პიროვნებების, სექსუალური ჯგუფების, მთელი ერების საბჭოურ-რუსული გემოვნებით არჩევითი დემონიზაცია.

არ შეიძლება, მტკიცე რაციონალური არგუმენტები ჰქონდეს, მაგალითად, სექსუალური ორიენტაციის მიხედვით ადამიანების “ცუდებად” და “კარგებად” დაყოფას. მაშ, რით დაგიმტკიცოს საკუთარი უპირატესობა, თუ არა ყვირილით, გინებითა და მუშტი-კრივით? ამის უფლებას კი მათ აღმატებულობის კასტური მორალი აძლევთ _ ჩვენ ხომ არ ვთვლით ამორალურად ცხენის გაშოლტვას ან საქონლის დაკვლას...

_ თქვენ აცხადებთ, რომ რწმენის თვითნებური ინტერპრეტაცია აფერხებს როგორც სახელმწიფოს წინსვლას, ისე სამოქალაქო საზოგადოების ჩამოყალიბებას და განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებთ საზოგადოების სურვილზე _ იპოვოს და აღმოაჩინოს მტერი. მაგრამ მტერს ეძებენ არა მხილებისთვის, მოქცევისა და სწორ გზაზე დაყენებისთვის, არამედ განადგურებისთვის. რა იდეას ემსახურება ინტერპრეტაცია და რატომ ვეძებთ მტერს?

_ თუ გავითვალისწინებთ “ერთმორწმუნე ძმებთან” მჭიდრო ეკლესიურ კავშირს, ქართველი იერარქების ზაგორსკისეულ განათლებას, ჩვენი სამღვდელოების დიდი ნაწილის სულიერ და მენტალურ ერთობას რუსეთთან, საკმაოდ ადვილი შესამჩნევია ე.წ. “მესამე რომის” დოქტრინისა და მისგან წარმოებული მტრის ხატების არა მხოლოდ რუსული ფესვები, არამედ მათი მიზანმიმართული “პედალირება” რუსეთის იდეოლოგიური მანქანის მიერ. გაუგებარია მხოლოდ ერთი რამ _ ჩვენ რას გვარგებს ცივილიზებულ სამყაროსგან გამიჯვნა, რას აძლევს ქართველ ხალხს რუსეთიდან სარწმუნოების იმპორტი და ამერიკასთან მტრობა? საკითხავი აი, ეს არის.

მოკლედ, “პრავოსლავიეს” მიხედვით, ინტერპრეტირებული “ღვთის სიტყვა”, გულისხმობს საბჭოურ-რუსული მითების ქადაგებასა და დასავლეთის დემონიზაციას. შედეგად, დღევანდელი ქართული მართლმადიდებლობა წარმოადგენს რუსული იდეოლოგიური მანქანის გაგრძელებას, რაც დამღუპველია ქართული სახელმწიფოსა და ეროვნული ცნობიერებისთვის.

_ და მაინც, საზოგადოების პოლარიზაცია, მოძალებული აგრესია, ურთიერთგანადგურებისა და თუნდაც ერთმანეთზე ბატონობის სურვილი მოგვცემს იმის საშუალებას, რომ უახლოეს პერიოდში, ვთქვათ, ჩამოვყალიბდით პასუხისმგებლობის მქონე საზოგადოებად? რა არის ის “რეცეპტი”, რომელმაც უნდა გვიმკურნალოს?

- რწმენის თვითნებური ინტერპრეტაცია სერიოზულად აფერხებს როგორც სახელმწიფოს წინსვლას, ისე სამოქალაქო საზოგადოების ჩამოყალიბებას. აღნიშნული პრობლემის დასაძლევად ორი მიმართულებაა მნიშვნელოვანი _ ინდივიდუალური და სახელმწიფო.

ა) კოლექტივიზმი და ინდივიდის პროტესტი. “მკურნალობის რეცეპტი” მდგომარეობს კრიტიკული აზროვნების ჩამოყალიბებაში, კოლექტივის ტყვეობიდან განთავისუფლებასა და არსებული რეალობისადმი არგუმენტირებულ პროტესტში. ასე ტოვებს პიროვნება საბჭოურ “მეს”, რომელიც გვთრგუნავს და არ გვაძლევს ფრთების გაშლის საშუალებას; რომელიც გვზღუდავს, რაღაც პირობითი აკრძალვებითა და წესებით; გვბორკავს კონკრეტული გარემოებებით და თავს გვახვევს ზემოდან დაშვებულ, კოლექტივში მიღებულ დრომოჭმულ შეხედულებებს. საზოგადოების განვითარება პროტესტის გარეშე ჩერდება, ის ჩამყაყებულ ჭაობს ემსგავსება და კვდება.

ეს გზა, გარდა განათლებისა, უპირველესად მოითხოვს პიროვნულ ნებას _ გადაწყვეტილებას: ყოველდღიურად ებრძოლო მონას საკუთარ თავში. პროცესი მეტად რთულია და მტკივნეული, მაგრამ, თუ არ გვსურს, ვიყოთ რუსული იდეოლოგიისა და შინნაზარდი “ნებროთების” ხის თოჯინები, ეს გზა ყველამ ინდივიდუალურად, აუცილებლად უნდა გავიაროთ.

ბ) სახელმწიფოს როლი _ დღეს ბალანსი სახელმწიფოსა და ეკლესიას შორის აშკარად ამ უკანასკნელის მხარეს იხრება, რასაც თუნდაც 17 მაისთან დაკავშირებული მოვლენებიც ადასტურებს. ისტორიულადაც ასე იყო: როდესაც სახელმწიფო სუსტდებოდა, ძალაუფლება ეკლესიურ იერარქთა ხელში გადადიოდა, ხოლო თუ სახელმწიფო მოწოდების სიმაღლეზე იდგა, ეკლესია საკუთარი ვიწრო კორპორაციული მიზნების მიხედვით, სახელმწიფოს ცხოვრების წარმართვას ვერ ახერხებდა. დღესაც მათ დაუსჯელობის იმედი აქვთ და ამიტომაც არ ერიდებიან ძალადობრივ მოწოდებებს და დაუფარავად გადადიან საწინააღმდეგო აზრის ადამიანთა დარბევაზე. ასე რომ, ჯერი სახელმწიფოზეა, სხვაგვარად არაფერი გამოვა.

_ და არ შემიძლია ერთი კითხვაც არ დავსვა. ბოლო წლებში ინტელექტუალების ერთი ნაწილის არჩევანი კონფორმიზმი გახდა, მეორე ნაწილმა ქედმაღლური პოზა აირჩია, მესამე ნაწილმა _ ჩრდილში ყოფნის სტრატეგია. მაგრამ სამივე ჯგუფი გაებუტა საკუთარ ხალხს. საკუთარ ბუდუარებში შეკეტილმა ინტელექტუალმა მაინც უარი თქვა მასასთან ურთიერთობაზე. ხომ არ იყო ამის მიზეზი ის გარემოება, რომ თურმე ჩვენი “ინტელიგენცია” განსხვავებულად ცხოვრობდა, საკმაოდ “მაძღარიც” აღმოჩნდა დანარჩენ საზოგადოებასთან შედარებით, კონკრეტული პერსონის ქველმოქმედებით?

_ საკუთარ ხალხზე “გაბუტვა და ბუდუარებში შეკეტვა”, როგორც მმართველისთვის, ასევე “ელიტისთვის” ხელსაყრელია და მეტიც, ეს მათი არსებობისა და გადარჩენის აუცილებელი პირობაა. ხელისუფლებისა თუ კონკრეტული პერსონის მიერ ხდება შედარებით მცირერიცხოვანი “ელიტარული” ჯგუფების “ძეხვით გამოკვება”, ხოლო “ელიტა”, თავის მხრივ, ასრულებს ხელმძღვანელობის დაკვეთას _ ხალხი “ინტელიგენციის” აზრს ენდობა და ადვილად “ბოლდება” მათ მიერ მოწოდებული მითებით. ორივე მხარე მოგებულია.

სწორედ ამ მიზეზით არიან გაერთიანებულნი ეს ადამიანები “ელიტარულ” კასტებში, ხოლო იმისთვის, რომ თავიდან აიცილონ ჯანსაღი კონკურენცია, ზემოდან დანიშნული “ელიტა” ქმნის ჩაკეტილ ტოტალიტარულ სექტებს, საკუთარი ცრუ ავტორიტეტებით. “ელიტარული სექტის” საზღვრებსა და “ლიდერებს” მკაცრად იცავს “ინტელექტუალური მრევლი”. “ელიტარულები” დაკავებულნი არიან ერთმანეთის ქებითა და ყველა უცხოს დათრგუნვითა თუ იგნორირებით, რათა, ღმერთმა ნუ ქმნას, არ მოხდეს შედარება და არ წარმოიშვას კონკურენცია. ასე იყო გუშინ, ასეა დღესაც. დასასრულ, ვიტყვი, რომ “სანამ ის არ მიიღებს ჯილდოს, ვინც ყველაზე სწრაფად გარბის დისტანციას”, მანამ არაფერი გვეშველება.

_ ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ამ მტკივნეულ თემებზე საუბრობს ადამიანი, რომელიც გარედან კი არ აკვირდება მოვლენებს, არამედ “წიაღიდან” იცის შეგრძნებებისა და განცდების დონეზე ყველაფერი. ჩვენ საუბარი თქვენი სტატიით დავიწყეთ, თუმცა ამ ყველაფრის განცდის საშუალება თქვენ ფართო საზოგადოებასაც მიეცით ახლახან გამოცემული რომანით...

_ ჩვენ მიერ განხილულ სტატიაში აღწერილი, ეკლესიის წიაღში გაბატონებული მანკიერი მოვლენები, ვცადე, მხატვრული ფორმით გადმომეცა, იმავე დასახელების რომანში _ “ნიუ ბაბილონელი მეთოჯინეები”. ეს რომანი სულ ახლახან გამოსცა ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობამ. ნაწარმოების სიუჟეტიც ჩემს მედავითნის როლში 7-წლიან ეკლესიურ-მონასტრულ ეპოპეაზეა აგებული. რომანში “ნიუ ბაბილონელი მეთოჯინეები” ნაჩვენებია, მონობიდან გამოსვლისა და ძველი, მონური “მეს” მტკივნეული დაძლევის პროცესი. რამდენად შევძელი ზემოთქმულის ლიტერატურულად გადმოცემა, მკითხველმა განსაჯოს.

_ ძალიან დიდი მადლობა.

_ მადლობა თქვენ, საინტერესო საუბრისთვის.

გოჩა მირცხულავა, გაზეთი „პრემიერი”, 27 ნოემბერი - 3 დეკემბერი

FaceBook