ნინო კასრაძე ირანზე, რუსეთზე, რობერტ სტურუაზე

“ახლა დამიწყებენ ამაზე კამათს, მაგრამ მე მაქვს უფლება, ჩემი აზრი ვთქვა!”

 “ქართულ თეატრს ჰყავდა ვერიკო, ეყოლება ნინო”, – ვწერდი 15-16 წლის წინათ ნინო კასრაძეზე.

და დღეს, შეიძლება ითქვას, ასეცაა _ ნინო კასრაძე ქართული თეატრის პრიმაა. მერე რა, რომ ვერ “გაფეისდა” _ ასეც ხდება პარადოქსების ქვეყანაში: მასებს რომ ჰკითხო, სტურუას ეთაყვანებიან, მაგრამ არ იცნობენ ნინო კასრაძეს _ სტურუას პრიმას ბოლო 20 წლის მანძილზე.

და მაინც, ნინო კასრაძე ვარსკვლავია. მეტიც, ის ვარსკვლავად აღიარეს მაშინვე, როგორც კი სცენაზე გამოჩნდა.

არ ეტყობა: წლები.

ეტყობა: ინტელექტი. სავარაუდოდ: მას აქვს ყველაზე მაღალი “აიქიუ” ქართველ არტისტებში. რამდენიც მას წაუკითხავს, სხვას, ალბათ, ბიბლიოთეკაში თუ უნახავს.

ის ყოველთვის გაურბის იაფფასიან პოპულარობას, ყვითელ პრესას, სერიალებს, არ საუბრობს პოლიტიკურ შეხედულებებზე, არ ცვლის წიგნს კომპიუტერზე, არ აქვს “ფეისბუკი” _ მაუსის ტრიალში არ ლევს წუთისოფელს. 

“პირველად დავილაპარაკე ისეთ თემებზე, რომელზეც არასოდეს ვლაპარაკობდი”, – იტყვის ინტერვიუს შემდეგ. მაშ ასე _ ნინო კასრაძე რუსეთზე, პოლიტიკაზე, რობერტ სტურუაზე და ასე შემდეგ...

ბავშვობაზე, ირანზე

ის არ ეკუთვნის არც ერთ არტისტულ დინასტიას და არც ბავშვობიდან უყვარს თეატრი.

მას არ ჰყოლია ინწელიგენტი მშობლები – ის დაიბადა ტექნიკური ინტელიგენციის ოჯახში და თეატრიც მერე და მერე შეუყვარდა, როცა გაიზარდა და თეატრში მოხვდა. “არის, ნეტავ, რამე განსხვავება, ბავშვობიდან გიყვარს თუ მერე შეგიყვარდება?” – კითხულობს ნინო. თეატრი მისთვის სასწაულია, ამ სასწაულამდე კი მის ცხოვრებაში იყო სხვა სასწაული – ირანი, ირანში გატარებული ბავშვობის რამდენიმე წელი.

“რამდენ ხანს გვკვება იმ შთაბეჭდილებებმა... სილამაზისა და განსხვავებულობის თვალსაზრისით ირანი სამოთხე იყო საბჭოთა კავშირთან შედარებით, თან რეზა ფეხლევისდროინდელი ირანი. საოცარი ქვეყანა იყო, ინგლისელებისა და ამერიკელების ინვესტიციების წყალობით.  კარგად არც მახსოვს, მაგრამ მერე და მერე, როცა იმდროინდელ ირანზე ვკითხულობდი, ვცდილობდი, აღმედგინა და უკვე აღარც მახსოვს, ეს მართლა მე ვნახე თუ მერე წავიკითხე. მგონია, რომ ყველაფერი მე ვნახე. ირანში საცხოვრებლად მშობლების სურვილით არ წავსულვართ, მოდი ახლა ვიცხოვროთ ირანში, შემდეგ ინდოეთში, შემდეგ ამერიკაში... ამის ფუფუნება ჩვენ არ გვქონია, მამა წავიდა სამუშაოდ – მატერიალური მდგომარეობის გამოსასწორებლად. შემდეგ, სკოლას რომ ვამთავრებდით მე და ჩემი და, მამა ავღანეთში გაემგზავრა სამუშაოდ და იქ ინფარქტი დაემართა. წავიდა იმისთვის, რომ ელემენტარულად რაღაც ჩაგვეცვა, დაგვეხურა, ჩემი და მომზადებულიყო საგნებში. გაგიჟებული იყო ყველა, სად წავიდაო, იმ დროს ავღანეთში ომი იყო გაქანებული. საბჭოთა კავშირში ძალიან ძნელი იყო ცხოვრება იმ ადამიანისთვის, ვინც არ იპარავდა”.

სკოლის დამთავრება, თეატრალური ინსტიტუტი, ჩაჭრა პირველივე ტურში. უკან არდახევა, მეტიც, პროტესტი, ულტიმატუმიც _ რომ მხოლოდ მაშინ დანებდება ბედს, თუკი მას თავად შალვა გაწერელია დასდებს წუნს, ის, ვინც ჯგუფს იყვანს. ნახავს გაწერელია _ არათუ წუნი, აღფრთოვანება. თავბრუდამხვევი კარიერა _ 23 წლისა რუსთაველის თეატრის მსახიობი და რობერტ სტურუას რჩეული ხდება. ვარსკვლავად აღიარებენ პირველივე როლით სპექტაკლში “სეჩუანელი კეთილი ადამიანი”. ვარსკვლავად აღიარებს ქართული თეატრმცოდნეობის მეტრი _ ნოდარ გურაბანიძე. შემდეგ იყო ლედი მაკბეტი _ ურთულესი როლი 25 წლის ასაკში. იყო ლამარა, ქერესტანი (“ქალი გველი”), გერტრუდა (“ჰამლეტი”), ვიოლა (“შობის მეთორმეტე ღამე”). ის იყო ქართული თეატრის მოელვარე ვარსკვლავი, მაგრამ ეცინებოდა, როცა ვარსკვლავად მოიხსენიებდნენ. “შერონ სტოუნიც ვარსკვლავია და მეც?” _ კითხულობდა და ჰყვებოდა, როგორ სერავდა ყოველდღე თბილისს სამარშრუტო ტაქსებით. სწორედ ასე, “მარშრუტკაში” გაიცნო ის დევი სტურუამ და ნარკვევიც უძღვნა – “ლედი მაკბეტი მარშრუტკაში”.

თეატრზე, შვილებზე

20 წელია, რუსთაველის თეატრის სცენაზეა. წლების მანძილზე მის მხრებზე იდგა რუსთაველის თეატრის რეპერტუარი. წლების მანძილზე იყო მონაწილე პროცესისა და, ამასთანავე, მაყურებელიც. საით მიექანება თეატრი?

 “ამაზე ბევრს ვფიქრობ, რაღაც დრო დადგა, რომელიც მაიძულებს, ამაზე ვიფიქრო. მაშინ, როცა ინტენსიურად ვთამაშობდი, ვერანაირ პროცესებს ვერ ვხედავდი, თვითონ ვიყავი პროცესებსშიგნით, ახლა, როდესაც ასე ხშირად აღარ ვთამაშობ და ვარ პროცესებსგარეთ, ახლა მაქვს საშუალება, ამ ყველაფერს დავაკვირდე და გავაანალიზო. საით მიექანება თეატრი? ჩვენ ძალიან გაუნათლებლები ვართ, ბევრი რამ არ გვინახავს, მე მაგალითად, ძალიან გაუნათლებელი ვარ, როდესაც საზღვარგარეთ ვარ, თეატრში ვერ მივდივარ. ასე სპექტაკლისთვის წასვლა სადაც შემიძლია, რუსეთია, მაგრამ სურვილიც არ მაქვს იქ წასვლის. ერთადერთი, ჩემთვის კარგი საშუალებაა ფესტივალები, ეკა მაზმიშვილის, ქეთი დოლიძის. ეს ფესტივალები ჩემთვის ჰაერივითაა. მაზმიშვილის ფესტივალზე ვნახე ევროპული შედევრები, რომლებიც იყო შედეგი უზარმაზარი შრომის, დიდი ძიების, ექსპერიმენტების... შეძრული ვიყავი. შემდეგ ჩამოვიდა კრიმოვი და სულ სხვა განზომილებაში აიყვანა ყველაფერი. ამ სპექტაკლებს რომ ვუყურებდი, მივხვდი, თეატრი მშვენიერ მდგომარეობაში ყოფილა ევროპაშიც. თეატრს ყველგან თავისი ფუნქცია, თავისი დანიშნულება აქვს. ეს რომ დავინახე, ისეთი ბედნიერი ვიყავი, ისეთი სტიმული იყო ეს ჩემთვის – “ჰოპლა, ჩვენ ვცოცხლობთ”, ამ რანგის, მაგრამ მეორე მხრივ... რაც მეტად ვუყურებდი ამ სპექტაკლებს, მით მეტად ვითრგუნებოდი, მით უფრო ცხადად ვხედავდი, რომ ჩვენთან ძალიან დაბალ დონეზეა თეატრი ამ ეტაპზე. ახლა დამიწყებენ ამაზე კამათს, მაგრამ საკამათოდ არ ვამბობ. ჩემი განცდაა, მე მაქვს უფლება, ჩემი აზრი ვთქვა – ძალიან ჩამოვრჩით, ჩამოვრჩით არა იმიტომ, რომ უნიჭოები ვართ, ამ 20-25 წელმა ძალიან დაგვაშორა მსოფლიო პროცესებს. ჩვენ 25 წელია, ვარკვევთ, სად ვართ. ჯერ კიდევ პასუხი არ გაგვიცია, რა იყო. არ მოხდა რევიზია, გაანალიზება, სახელის დარქმევა, რა იყო ის ჩვენი ცხოვრება, რა იყო მასში კარგი და ცუდი. ხდება ან აბსოლუტური დემონიზაცია, რომ იყო საშინელება, ან აბსოლუტური პერფექციონიზმი – რომ ის იყო თუ იყო, არაჩვეულებრივი. ასეთი გაგებები არ გაძლევს საშუალებას, დაინახო და შეაფასო. ჯერ იყო, რა ცუდები ვართ, ახლა პირიქით, ჩვენ ვართ საუკეთესო, “მოიცა, კაცო, რა ევროპა”, – ეს მაგიჟებს. საკუთარ წვენში ხარშვამ მოიტანა ეს შედეგი”.

და მაინც, სწყდება თუ არა გული იმაზე, რომ დღეს იშვიათად თამაშობს და განზეა? ფიქრობს, რომ ამ პროცესს თავადაც შეუწყო ხელი – ბევრჯერ აიცილა როლი, თქვა უარი. როგორც თავად ამბობს, თეატრს სული უნდა მისცე, მას კი  არ მიუცია სული – ბავშვებისთვის, ოჯახისთვის სჭირდებოდა. “მე მინდოდა, რომ ეს მქონოდა და მაქვს და ვერავის ვერაფერს დავაბრალებ. ამიტომ არანაირად არ მწყდება გული, მე რომ შვილები არ მყავდეს და ამ მდგომარეობაში ვიყო, ალბათ, შევიშლებოდი, წარსულს ვიქნებოდი ჩაფრენილი, მაგრამ ახლა არ მაქვს ეს განცდა, მე სხვა რამ მაღელვებს, მე ვეღარ ვხედავ მსხვერპლშეწირვას, ფანატიზმს ჩვენს პროფესიაში, რასაც ვხედავ იმ ევროპულ სპექტაკლებში, რასაც ვხედავ იგივე კრიმოვთან, არადა ეს ჩვენც გვქონდა. მე მახსოვს, მე ვთამაშობდი ასეთ სპექტაკლებში! ამის გარეშე არ არსებობს არც ერთი ნამდვილი სპექტაკლი. თუნდაც ჰოლივუდის ფილმები რომ მოგვწონს, კარგ ფილმებზე მაქვს ლაპარაკი, ფანატიზმი არ არის? კუბრიკის ფილმი ვნახე “ფართოდ დახუჭული თვალებით”, ტომ კრუზი და ნიკოლ კიდმანი თამაშობდნენ. ამ ფილმის მერე გაეყარნენ ერთმანეთს, გაიყრებოდნენ, აბა, რა იქნებოდა, სული დატოვა ორივემ. სულს თუ არ დატოვებ, ვერ შეძრავ მაყურებელს. რეჟისორს ისეთ სიღრმეებში, ინტიმურ შრეებში შეძრომის უფლებას აძლევენ, რაც მე დაუშვებლად მიმაჩნია, მაგრამ ისინი მიდიან ამაზე, რომ შენ გაგრძნობინონ ეს. ყველა ვარიანტი გაითამაშეს სიყვარულის, ცოლქმრული ღალატის. თუ ამას უშვებ, ე.ი. არის კიდეც და ერთმანეთთან საერთოც აღარ დარჩათ, ალბათ, არაფერი და დაშორდებოდნენ, აბა, რა იქნებოდა. ეს არ არის მსხვერპლშეწირვა? არა მგონია, ამას ისინი ჰონორარის გამო აკეთებდნენ. მსახიობობა, რეჟისორობა – ეს არის შეპყრობილობა, შეპყრობილი ხარ ამით, მოცული ხარ, მე არც შოუსი მეშინია და არც არაფრის, მაგრამ როდესაც ვხედავ, რომ ეს შეპყრობილობა ეჭვქვეშ დგება, ეს მიკლავს გულს”.

 საშინლად სწყდება გული იმაზე, რომ არ ჰყავს 2 და არ ჰყავს ბევრი შვილი. “საშინლად მწყდება გული, მაქვს საშინელი არასრულფასოვნების განცდა. ვინც მიცნობს, იცის, რომ გვიან შევქმენი ოჯახი და ამ მოცემულობაში ეს მოვახერხე, რაც მოვახერხე. მგონია, რომ ვერ ვივაჟკაცე. როდესაც ვიგებ, რომ ვინმე მესამე, მეოთხე შვილზეა ფეხმძიმედ, ან ბევრი შვილი ჰყავს, 2 წუთი მჭირდება, თავს რომ მოვერიო, რომ ვუთხრა საკუთარ თავს: ნინო, შენ შეგნებული ადამიანი ხარ, შური აქ უადგილოა, არაა საჭირო...”

სტურუაზე

– სტურუას ორბიტა. არის თუ არა დღეს ნინო კასრაძე სტურუას ორბიტაზე?

– რა საჭიროა შელამაზება – აღარ ვარ სტურუას ორბიტაზე და ეს ნორმალურიცაა. არიან ახალგაზრდა მსახიობები, არის სხვა თაობა, სხვაგან არის მისი ინტერესის სფერო. თუ რაღაცაში დავჭირდები, ალბათ, მეც იქ ვიქნები, მაგრამ ისე, როგორც ჩვენ ვიყავით მართლა მის ორბიტაზე, რა თქმა უნდა, აღარ ვარ და რა საჭიროა ამის შელამაზება. მე არ ვარ მის ორბიტაზე, თორემ ის ყოველთვის იყო, არის და იქნება ჩემს ორბიტაზე. წელს სტუდენტებთან ვიმუშავე და აღმოვაჩინე – როგორც გამტარმა, გავატარე ყველაფერი, რაც მისგან მისწავლია ამდენი წლის მანძილზე. თურმე, ყველაფერი უსწავლებია ჩვენთვის. მე მისი უზომოდ მადლიერი ვარ და მას ყოველთვის ექნება ადგილი ჩემს ორბიტაზე.

როდესაც სტურუას მაგისტრანტი ვიყავი და “ბიდერმანის” რეპეტიციებს ვესწრებოდი, ვხედავდი, როგორ განსხვავდებოდა სტურუასა და ნინო კასრაძის ურთიერთობა, სტურუასა და დანარჩენი მსახიობების ურთიერთობისგან. სტურუა და კასრაძე საუბრობდნენ განდობილებივით, თითქმის ციტატებით _ თითქოს მხოლოდ მათთვის ხელმისაწვდომი ლიტერატურიდან, თითქოს ნახევარსიტყვებით ესმოდათ ერთმანეთის.

“არ უარვყოფ ამას, მაგრამ სწორედ სტურუამ გააკეთა დიდწილად ამის პროვოცირება. ის რომ რაღაცაზე დაილაპარაკებდა, ძალიან მინდოდა, რომ მე გამეგო და მეც შემძლებოდა, რაღაც მეთქვა, გამეკვირვებინა. წლების მანძილზე ასე იყო და ძალიან დიდი როლი ითამაშა, ბევრ შემთხვევაში სწორ გზაზე დამაყენა რობიკომ და მერე მე ჩემით გავაგრძელე გზა, დღემდე სულ რაღაცის კითხვასა   შეცნობაში ვარ. ის, რომ თითო სიტყვით გესმის, მენტალური გაგება სულ არ ნიშნავს სცენაზე იგივეს გაკეთებას და შეძლებას. მე მინახავს მსახიობები, რომლებსაც მეათასედიც არ აქვთ წაკითხული, არც გაგებული და სულ არ შეუძლიათ სტურუასთან ინტელექტუალური საუბრის გაბმა, მაგრამ ბევრად მაგარ შედეგს აღწევენ, ვიდრე, დავუშვათ, მე. ამიტომ, არც ერთ მომენტში არაფრისგან ხიბლში არ ჩავვარდნილვარ. ამ წუთში რომ გგონია, რაღაც ჰარმონიას მიაღწიე, თუნდაც მასთან საუბარში, მეორე წუთში უფსკრულია – შეიძლება ერთი სცენიდან მეორეზე ვერ გადახვიდე. ყველაზე მეტად თუ რამე მასწავლა ამ კაცთან ურთიერთობამ, სტურუამ, ეს არის, რომ შემოქმედების გზაზე სულ ნაღმებში ხარ, სად აგიფეთქდება, არ იცი და აფეთქება ყოველთვის სიკვდილს არ ნიშნავს, ზოგჯერ შეიძლება თავიდან დაბადება იყოს. რაღაცებზე, ცუდზე არ მინდა ლაპარაკი, მიმაჩნია, რომ მოწაფე არამოწაფისგან ერთგულებით გამოირჩევა. ვთვლი, რომ მე მისი მოწაფე ვარ...” 

რუსეთზე

არათუ არ მიდის, სურვილიც არ აქვს რუსეთში წასვლის, დროებითაც კი, არათუ საერთოდ. არ მიდის, მიუხედავად იმისა, რომ შესანიშნავად ფლობს რუსულ ენას და იოლადაც დაიმკვიდრებდა ადგილს. არათუ თავად არ მიდის, მახსოვს, შარშან,  როდესაც საუბარი იყო, წავსულიყავი თუ არა მეიერჰოლდის ცენტრისა და სამხატვრო თეატრის მაგისტრატურაში სასწავლებლად, თეატრალური წრეებიდან სწორედ ნინო კასრაძე იყო ერთადერთი, ვინც მითხრა, – არ წახვიდე.

ნინო კასრაძე: “ირანში რომ ვცხოვრობდით, იქ ძალიან ბევრი რუსი იყო, მაგრამ ბევრთან ვერ დაამყარებდი კარგ ურთიერთობას, ახლა, რაც არ უნდა თქვან, რომ ყველა რუსი გიჟდებოდა ქართველებზე, ეს ასე არ გახლდათ, შეიძლება სახელოვნებო სფეროში იყო, მაგრამ ჩვეულებრივ ხალხთან, თუნდაც ტექნიკური ინტელიგენციის შემთხვევაში, ეს ასე ნამდვილად არ იყო, ყოველთვის იყო რაღაცნაირი ზიზღი ეროვნული უმცირესობების მიმართ. ჟელეზნავოდსკშიც ხშირად ვისვენებდით და კარგად ვიცი, რაც ხდებოდა. მოკლედ, ირანიდან ნაცნობები გყავდა რუსეთში, სიყვარულით, ყურადღებით სავსე ურთიერთობა გვქონდა, მაგრამ ომის შემდეგ არც ერთს არ დაურეკავს ჩვენთან და არ მოვუკითხივართ. ჩემს ახლობლებსაც ვკითხე და არც მათთან არ დაურეკავთ მათ რუს მეგობრებს რუსეთიდან. ერთადერთი, ნანუკა ხუსკივაძემ მითხრა, რომ კახის დაურეკა მოსკოვიდან ერთმა ახლობელმა, ისიც ოსმა! რომ წავიდე რუსეთში, სად წავიდე, ვინც მეგულებოდნენ, აღარავისთან ურთიერთობა აღარ მაქვს. მე მეგობრები მყავს სომხეთში და როცა მათთან სიტუაცია იძაბებოდა, ვრეკავდი, ამბავს ვკითხულობდი. რუსებს არ დაურეკავთ, ეს არის მათი პოზიცია ხომ? და ჩემი პოზიციაც ასეთია – აღარ შემიძლია არც მიკიბ-მოკიბვა და არც რაიმეს მალვა. არ ვიცი, შეიძლება სხვას ეგულება იქ ვინმე, ალბათ, ჰყავთ წრე, რომელიც საღ აზრზეა, მე, ნინო კასრაძეს, არავინ მყავს იქ ასეთი. იმ ომის შემდეგ, იმხელა შოკის შემდეგ არანაირი სურვილი არ მაქვს, ჩავიდე და არათანაბარ პირობებში მქონდეს ურთიერთობა. ადრე, ომამდე, გასტროლების დროს შემოსულან და უთქვამთ, “კაკიე ვი ხაროშიე, ზაჩემ ვამ ნეზავისიმასტ”... მაშინ ამაზე გვეცინებოდა, ვფიქრობდით, ერთი ამათი, დღეს კიდევ ეს რომ ვიგრძნო, ვიღაცამ რომ ეს მითხრას, გავგიჟდები...”

–        შენ კი, მაგრამ სხვები ალბათ, არც გაგიჟდებიან.

–         

პოლიტიკაზე

თეატრალური ელიტა თითქმის ერთხმად ეწინააღმდეგებოდა წინა ხელისუფლებას. ნინო კასრაძე არასოდეს ღიად არ საუბრობდა თავის პოლიტიკურ შეხედულებებზე, მაგრამ არავისთვის საიდუმლოს არ წარმოადგენდა ის ფაქტი, რომ ის განსხვავებულად ფიქრობდა, აზროვნებდა.

–  კი, მე განსხვავებულად ვფიქრობდი და ვუყურებდი. ისინი თუ რადიკალურად ეწინააღმდეგებოდნენ ხელისუფლების პოზიციას, მე მიშისტი არასოდეს ვყოფილვარ, ყოველთვის მქონდა ჩემი შეხედულება, 100%-ით არასოდეს ვეთანხმებოდი წინა ხელისუფლებას, მაგრამ არც რადიკალურად არ ვეწინააღმდეგებოდი, არც ზიზღი მქონია და არც ახლა მაქვს.

–  რამდენად იოლია, იმოღვაწეო ამ სფეროში, მაშინ როცა თითქმის ყველასგან განსხვავებულად ფიქრობ და აზროვნებ?

– ძალიან რთული იყო, მაგრამ არა იმიტომ, რომ ვიღაცა მაგრძნობინებდა, ან მერჩოდა, რთულია იმიტომ, რომ საერთოდ რთულია შენს პოზიციაზე ყოფნა, შენი პოზიციის დაცვა. ვიღაცას შესაძლოა, ჩემი პოზიცია არ მოსწონდა, მაგრამ არც თეატრში და არც არსად არავინ ამას არ მაგრძნობინებდა. მე ხომ პოლიტიკაზე, საერთოდ ამ თემებზე არც ვლაპარაკობდი საჯაროდ, რაღაც სტატუს კვო შევიქმენი, რაღაცნაირად მოვიხაზე ტერიტორია და ვთქვი, რომ მე მაქვს ჩემი შეხედულება, რომელსაც არავის არ ვახვევ თავზე და მეც ნუ მომახვევთ, და არავის არ მოუხვევია ჩემთვის. ამის გულისთვის არც თეატრში არც განაწილებაში არავის არ დავუჩაგრივარ, რას ფიქრობდნენ ისინი ჩემზე და რას ლაპარაკობდნენ ჩემს ზურგს უკან – ეს მათი უფლებაა, ისევე როგორც მე მქონდა უფლება და მაქვს, მქონდეს ჩემი პოზიცია. თუ მე არ მივიღებ მათ უფლებას, რომ იყვნენ ჩემგან განსხვავებულები, მე არ მექნება უფლება, რომ მე ვიყო განსხვავებული.

“ამ არჩევნებით, ჯერ საპარლამენტო, შემდეგ საპრეზიდენტო არჩევნებით, შეიძლება ჩემთვის, ვიღაცისთვის სასურველი შედეგი არ დადგა, მაგრამ ქვეყნისთვის არის შედეგი. დიდ კატასტროფას ვერ ვხედავ ჯერჯერობით, პირიქით, მგონია, რომ კარგად მოხდა მონაცვლეობა, ვიღაცები, ვისაც არ ეგონათ, რომ ოდესღაც ჩამოქვეითდებოდნენ, ჩამოქვეითდნენ, ვიღაცები, რომ არ ეგონათ, რომ აღზევდებოდნენ, აღზევდნენ. ადამიანს უნდა ჰქონდეს იმის განცდა, რომ ის დროებითია, რომ დროებითაა მოსული პოლიტიკაში, ხელისუფლებაში, როგორც ჩვენ ყველა მოვდივართ ამ ცხოვრებაში დროებით, სტუმრებად. მასპინძლად არ უნდა დაიგულო თავი”.

“თუ ხალხმა ამ ყველაფრის შემდეგ დასკვნები არ გამოიტანა, რომ ეს მტრობა, ღვარძლი, უბედურება მხოლოდ დამანგრეველია, რაციონალიზმს, ლოგიკას თუ არ მოვუხმეთ, საშინელება იქნება, ახლა, სწორედ ამაზე დგამს გურამ ბრეგაძე სპექტაკლს, რა იოლად გადადის ადამიანი მშვიდობის მდგომარეობიდან ომის მდგომარეობაში, როგორ ხდება ადამიანის ცხოველად ქცევა. ვფიქრობ, ზუსტად ახლა უნდა იყოს ეს სპექტაკლი, რომ დაინახონ, თუ მშვიდ, გონებისმიერ გზას არ გავყევით, რადიკალიზმი დამღუპველია, ესაა ჩვენი საკუთარი შვილების დახოცვა, კატასტროფა და ამაში ადამიანი გადადის წუთში, თუ არ იქნა საღი აზრი, რომ ეს ყველაფერი აქამდე არ მიიყვანო”.

“საზოგადოებამ უნდა აჩვენოს, რა უნდა, საზოგადოებამ უნდა თქვას კატეგორიულად არა თუნდაც ოლიმპიადაზე წასვლაზე და იმოქმედოს მთავრობის გადაწყვეტილებაზე. ბოლოს და ბოლოს, სწორედ საზოგადოებამ გაუშვა ერთი მთავრობა და მეორე მოიყვანა, საზოგადოება უნდა გაძლიერდეს, ის უნდა კარნახობდეს მთავრობას”.

“ჩემი აზრით, მთავარი განათლებაა, განათლების გარეშე წინსვლა გამორიცხულია. წინა ხელისუფლების პრობლემა ამაშიც იყო – პრიორიტეტებში. ის დიდი პროექტები ძალიან საჭირო იყო, მაგრამ ეს ფლანგი რომ გაეძლიერებინათ, მეტი ახალგაზრდა რომ გაეშვათ უცხოეთში სასწავლებლად, ასეთ შედეგამდე არ მივიდოდნენ. ის ახალგაზრდა ხომ მარტო არ არის, იქ არის დედა, მამა, ბებია, ბაბუა... ფაქტობრივად, შენ რომ ერთ ბავშვს აყენებ განათლების, ცოდნის გზაზე, შენ მის ოჯახსაც აყენებ, ყოველ შემთხვევაში იმ ოჯახში რადიკალურ განწყობებს ეს ბავშვი უკვე ეწინააღმდეგება და იქ უკვე მიდის აზრთასხვადასხვაობა, პლურალიზმი, ის ოჯახი უფრო დემოკრატიული ხდება. ამიტომ მიმაჩნია ძალზე მნიშვნელოვნად ის, რასაც ბენდუქიძე აკეთებს – განათლება, სწავლა, სწორი ორიენტირების შექმნა. ბევრი დაიკარგა, მაგრამ ისიც მესმის, იმდენი რამე იყო გასაკეთებელი... მაგრამ ახლა უკვე ზუსტად ვიცით, რომ განათლებაა მთავარი, რომ განათლებაში არანაირი ფული არ უნდა დაიშურო”.

მოგზაურობაზე, თაობებზე

 “როდესაც პირველად წავედით საზღვარგარეთ, გიჟებივით დავრბოდით მუზეუმებში, ჩვენი ნათესავი გვეძახდა სტახანოველებს – ყველაფერი ერთად ვნახეთ და რომ ჩამოვედით, მახსოვს არაფერი არ მახსოვდა, რა ვნახე, იმიტომ რომ დღეში 2-3 მუზეუმს ვნახულობდით, იმიტომ რომ ვიცოდით – მეტი შეიძლება აღარ მოვხვდეთ აქ. წლები რომ გავიდა და უფრო ხშირად რომ დავდივარ, სულ აღარ მაინტერესებს მუზეუმში შესვლა – თუ რაღაც განსაკუთრებული არაა.

ახლა სიარული, ქუჩებში სეირნობა, ცოცხალ ადამიანებზე, ცხოვრების სტილზე, ყოფაზე დაკვირვება უფრო მიტაცებს. მაგალითად, ესპანეთში, პარკში მოდის გოგო პირსინგით, აპარსული, მიპარსული, მოჰყვება ბიჭი, არიან გადაფსკვნილები, როგორც კარგ ეროტიკულ ფილმში, სხდებიან სკამზე – ჩვენი გაგებით, ყველანაირ ტრადიციას არღვევენ. იქვე გვერდზე სხედან მოხუცუნა ცოლ-ქმარი. ვუყურებ, ყველაზე მეტად ეს მაინტერესებს – როგორ თანაცხოვრობს ეს ორი პოლუსი. წყნარად! ამაზე ვგიჟდები! იმ მოხუცებს არანაირად არ აღიზიანებთ ეს ახალგაზრდები, თითქოს ახსოვთ თავიანთი თავი ახალგაზრდობაში. რა ხდება, არ  აღელვებთ ტრადიციებისა და კულტურის ნგრევა? არ ეშინიათ ამ ტრადიციების დაკარგვის? თუ ფიქრობენ, რომ ეს ყველაფერი დროებითია და მერე ყველაფერი ისევ ტრადიციებს დაეფუძნება? თუ იმ უფროსებსაც ფეხებზე კიდიათ ეს ტრადიციები? ეჭვი მეპარება.

 ჩვენთან რა ხდება? გაუთავებლად ახალგაზრდებზე ლაპარაკი, გაუთავებლად ახალგაზრდების ლანძღვა! ყველა, ვინც 30 წელს გადაცდება, ლანძღავს ყველას, ვინც 30 წლამდეა. აღარ გვახსოვს ჩვენი თავები! არადა, ჩვენს თავებს რომ ვიხსენებ, რაღაცები მზარავს – რა არ გადაგვხდენია თავს ახალგაზრდობაში, მაგრამ საბოლოოდ არ წავწყდით”.

რეზო შატაკიშვილი, გაზეთი „პრემიერი“, 27 ნოემბერი - 3 დეკემბერი

FaceBook