მამუკა ჟღენტი: “მოსახლეობა სერიოზული გამოწვევების წინაშე დადგება”

“პრემიერს” საქართველოს ევროპულ ფასეულობათა ინსტიტუტის თანადამფუძნელები მამუკა ჟღენტი ესაუბრა:

_ საქართველოს ხელისუფლებას თვითმმართველობის არსებული მოდელის შეცვლა სურს. იმის მიუხედავად, რომ ეს რეფორმა თითოეულ მოქალაქეს შეეხება, ფართო საზოგადოებისთვის მაინც უცნობია, რას გვთავაზობს ხელისუფლება. გთხოვთ, განმარტოთ, რა არის რეფორმის ძირითადი არსი?

_ ხელისუფლების განზრახვა და მიზანი, დარწმუნებული ვარ, არის დადებითი და მისასალმებელი. სამწუხაროდ, ამ მიზნის მისაღწევად არჩეული გზა არ არის ეფექტური და გამართლებული. მისასალმებელია თვითმმართველი ქალაქების ზრდა, რაც წარმოადგენს კოდექსის პროექტის ავტორთა ერთ-ერთ უმთავრეს გზავნილს. ასევე, მისასალმებელია მერების პირდაპირი წესით არჩევა. კოდექსის პროექტი არის სხვადასხვა ნოვაციური იდეაც. თუმცა, აღნიშნულის პარალელურად და განსახორციელებლადაც სახეზე გვაქვს სერიოზული ხარვეზები და, ჩემი აზრით, ისეთი საკითხებიც, რაც მნიშვნელოვან პრობლემებს შეუქმნის როგორც ცენტრალურ, ასევე ადგილობრივ ხელისუფლებებს კოდექსის ამ ფორმით მიღებიდან სულ რამდენიმე თვეში. სერიოზული გამოწვევების წინაშე დადგება მოსახლეობა.

_ თვითმმართველობის რეფორმაში მეტ-ნაკლებად გარკვეული საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილი აცხადებს, რომ ახალი კანონპროექტი არის ნაბიჯი ფედერალიზმისკენ, რომელმაც შესაძლებელია, ქვეყანა დაშლამდე მიიყვანოს. რამდენად მართებულია ეს მოსაზრება?

_ კანონპროექტი არ გულისხმობს ავტომატურ გადასვლას ფედერალურ მოწყობაზე. კოდექსის პროექტი ისე განსაზღვრავს რეგიონებს, რომ მათ არც ახსენებს, როგორც ასეთს. სამართლებრივად, მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული ნახსენები არაა, მაინც წარმოიშობა კონკრეტული სამართლებრივი ხასიათის პრობლემები და მათ შორის შესაბამისი დებულებების შესაბამისობის საკითხი საქართველოს კონსტიტუციასთან. ჩვენი შეფასებით, კანონპროექტის არსებული ვერსია წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კონსტიტუციასთან.

_ გაგახსენებთ, რომ საქართველოს კონსტიტუციაში არ არის საუბარი ქვეყნის ფედერალურ მოწყობაზე. გახსოვთ, თვით გუბერნატორებთან დაკავშირებით არსებობს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება. მაშინ როდესაც ქვეყნის უმთავრესი კანონი ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენამდე ღიად ტოვებს ფედერალური მოწყობის საკითხს, რატომ შემოაქვს ეს ელემენტი მთავრობას რეალურ ცხოვრებაში?

_ აღნიშნულზე რაიმე არგუმენტირებული შეხედულება ვერ ჩამოვაყალიბეთ. იგივე გუბერნატორის ინსტიტუტს, ნებისმიერი ფორმით, რა კავშირი აქვს ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსთან, ჩვენთვის გაუგებარია და, მეტიც, მიუღებელი. გუბერნატორებს არაფერი საერთო ადგილობრივ თვითმმართველობასთან არ აქვთ. მთავრობას შეუძლია მიიღოს ცალკე კანონმდებლობა, რომლითაც განისაზღვრება აღნიშნული ინსტიტუტის უფლება-მოვალეობები.

_ საქართველოში ყველა ხელისუფლების პერიოდში თვითმმართველობა არის ბუტაფორია, გარკვეული ძალაუფლება უფლებამოსილების გარეშე. მოდით, გარკვევით ავხსნათ, რა არის საჭირო რეალური თვითმმართველობისთვის?

_ რეალური თვითმმართველობისთვის აუცილებელია შესაბამისი კანონმდებლობა და შემდეგ ამ კანონმდებლობის იმპლემენტაცია. სამწუხაროდ, ახალ დემოკრატიებში ხშირია შემთხვევები, როდესაც ცენტრალურ ხელისუფლებას გარკვეულწილად ეშინია ადგილობრივი თვითმმართველობებისთვის ადეკვატური უფლებების გადაცემა, დელეგირება. ხელისუფლებებს ეშინიათ ე.წ. დეკონცენტრაციის. არადა, პრაქტიკა ცხადყოფს, რომ ყველაზე ძლიერი თვითმმართველობები სწორედ რომ ყველაზე განვითარებულ და სტაბილურ ევროპულ სახელმწიფოებში გვხვდება. მეტი უფლებების დელეგირება და ადგილობრივი თვითმმართველობის გაძლიერება უფრო კომფორტულს ხდის ცენტრალური ხელისუფლების საქმიანობას. იმედი მაქვს, ამ დასკვნამდე მივალთ საქართველოშიც.

_ რამდენად შესაძლებელია, უმოკლეს ვადაში მომზადდეს სხვა კანონპროექტი? თუ უმჯობესი იქნებოდა, არჩევნები არსებული კანონით ჩატარდეს და შემდგომ, მშვიდ ვითარებაში მივიღოთ კანონი და მოხდეს ეტაპობრივი რეფორმირება?

_ კანონის მიღებამდე აუცილებელია ევროპის საბჭოს შესაბამისი სტრუქტურების და მათ შორის ვენეციის კომისიის დასკვნის მოპოვება და ჯეროვნად გათვალისწინება. ყველაზე ოპტიმალურ შემთხვევაში, აღნიშნული დასკვნის მიღება შესაძლებელია 2014 წლის მარტში. შესაბამისად, პარლამენტი კანონის მიღებას შეძლებს მარტის ბოლოს ან აპრილის დასაწყისში. ობიექტურად, 2 თვეზე ნაკლებ პერიოდში კანონის მიღებიდან არჩევნების ჩატარება არათუ ევროპულ სტანდარტებს ეწინააღმდეგება რადიკალურად, არამედ თვით არჩევნების ეფექტურად ჩატარებას აყენებს უაღრესად დიდი რისკის ქვეშ. იმ შემთხვევაში, თუ კონსენსუსი მიიღწევა, სასურველია, გაგრძელდეს კანონპროექტზე მუშაობა და არჩევნები ჩატარდეს არანაკლებ 6 თვის შემდეგ მაინც კანონის ძალაში შესვლიდან. თუ მაინცდამაინც მაისია პანაცეა, მაშინ ახალი კანონის მიღებიდან 2 თვეში არჩევნების ჩატარებაზე უფრო მიზანშეწონილი იქნება დღეს არსებული სისტემით ჩატარდეს მაისის არჩევნები და პარალელურად გაგრძელდეს რეფორმაზე მუშაობა. ადგილობრივი თვითმმართველობის ასოციაციას წარდგენილი აქვს კანონპროექტის ალტერნატიული ვერსია. სასურველია, საპარლამენტო განხილვებისას ორივე ეს პროექტი გაანალიზდეს და ორივე დოკუმენტის საფუძველზე შემუშავდეს ახალი კანონპროექტი. 

გეგა სილაგავა, გაზეთი „პრემიერი“, 27 ნოემბერი - 3 დეკემბერი

FaceBook