მამუკა კუდავა: “ვნახოთ, ფილოსოფოსი პრეზიდენტი რამდენად აითვისებს ფიზიკაზე ძნელ პროფესიას”

“არჩეულმა პრეზიდენტმა უნდა გაითვითცნობიეროს, რომ მსგავსი საუბრებით ის არა მარტო თავის იმიჯსა და მაღალ ლეგიტიმურობას აყენებს ჩრდილს, არამედ ვნებს სახელმწიფოებრივ ინტერესებსაც”

“პრემიერს” ესაუბრა დიპლომატი, iveria.biz-ის ერთ-ერთი დამფუძნებელი, მამუკა კუდავა.

_ მოგესალმებით, ბატონო მამუკა. ბოლო დღეებია, სხვადასხვა სოციალურ ქსელებში, საზოგადოებრივ ჯგუფებში აქტიურად განიხილება გიორგი მარგველაშვილის მიერ ORT-სთვის მიცემული ინტერვიუ. თქვენ, როგორც დიპლომატი, როგორ შეაფასებდით საქართველოს მომავალი პრეზიდენტის მიერ გაჟღერებულ პოზიციებს?

_ არჩეული პრეზიდენტის გამოსვლას შევაფასებდი, როგორც დამამწუხრებლად სუსტს. არ ვიცი, ვის მივაწერო ეს უფრო მეტად _ მას თუ მის მრჩევლებს. თუმცა, სასურველი იქნება, რომ მან გაითვითცნობიეროს, რომ მსგავსი საუბრებით ის არა მარტო თავის იმიჯსა და მაღალ ლეგიტიმურობას აყენებს ჩრდილს, არამედ ვნებს სახელმწიფოებრივ ინტერესებსაც, რადგან ავიწყდება სახელმწიფოებრიობისთვის ფუნდამენტურ პრიორიტეტებზე ლაპარაკი _ ტერიტორიული მთლიანობა, დასავლური ორიენტაცია, ლტოლვილები და სხვა.

_ პირადად მე მომეჩვენა, რომ მარგველაშვილი კრემლისთვის კოჭის გაგორებას ცდილობდა. ანუ იმის თქმას, რომ მხოლოდ მიშას მიაჩნდით ოკუპანტად, თორემ დანარჩენი საქართველოსა და ჩემთვის ძმები ხართ...

_ სწორედ ამას ვამბობ. დააკვირდით ერთ მეტად მნიშვნელოვან გარემოებას _ პირველად ამდენი წლის განმავლობაში ქვეყნის მეთაურს მიეცა უნიკალური საშუალება, მიემართა რუსი ხალხისთვის და მან, ჩვენი ინტერესების დიპლომატიურად, მაგრამ პრინციპულად გამოხატვის მაგივრად, არჩია ძალიან ზოგადი, კომუნისტებისდროინდელი ხალხებს შორის ძმობის ლექსიკა. მსგავსი გზავნილი, უფრო სწორად კი სწორი გზავნილების გაუვრცელებლობა, კვლავ რუსეთის დახმარებით კონფლიქტების მოგვარების ილუზიაში გვამყოფებს და ასევე, წაგვართმევს ძვირფას დროს ევროპული ინტეგრაციის გზაზე. იმედს ვიტოვებ, რომ მარგველაშვილი მხოლოდ ახლა იწყებს დიდ და ძნელ პოლიტიკაში სერიოზული ნაბიჯების გადადგმას და ამიტომ მსგავს შეცდომებს გამოასწორებს. აინშტაინი ამბობდა, პოლიტიკა ფიზიკაზე ძნელიაო. ვნახოთ, ფილოსოფოსი პრეზიდენტი რამდენად აითვისებს ფიზიკაზე ძნელ პროფესიას.

_ მოდით, საერთაშორისო ურთიერთობებზეც ვისაუბროთ. ბოლო დროს ეუთოს მისიის აღდგენაზე ინტენსიური საუბარი მიდის. თუმცა ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში საქართველოში მისიის არარსებობამ, ფაქტობრივად, დაგვავიწყა, რა როლი ეკისრებოდა ამ ავტორიტეტული ორგანიზაციის მისიას კონფლიქტის დარეგულირებაში.

_ ეუთოს მისია საქართველოში 1992 წელს გაიხსნა და მას ევალებოდა ე.წ. სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტში ჩართულ მხარეებს შორის მოლაპარაკებების ხელშეწყობა. ის მონაწილეობდა ერთობლივ საკონტროლო კომისიაში (ქართული, რუსული, ჩრდილოეთ და სამხრეთ ოსეთის მხარეები) და მონიტორინგს უწევდა ერთობლივ სამშვიდობო ძალებს.

_ ჯერ კიდევ 2008 წელს რუსეთმა მოითხოვა, რომ ყოფილიყო ორი მისია _ “მისია საქართველოში” და “მისია სამხრეთ ოსეთში”. დღეს, როდესაც მისიის აღდგენაზე მიმდინარეობს საუბარი, არ გეჩვენებათ, რომ ამაში ერთგვარი ნაღმი დევს?

_ 2008 წლის ომისა და რუსეთის მიერ აფხაზეთისა და ე.წ. სამხრეთ ოსეთის აღიარების შემდეგ მოსკოვს აღარ სურდა საერთაშორისო ორგანიზაციების _ მეთვალყურეების ყოფნა საქართველოს ტერიტორიაზე, რის შედეგადაც მან _ ეუთო-ში არსებული კონსენსუსის პრინციპის საშუალებით _ მოკლა ეუთო-ს მისია, ისევე როგორც გაეროს მისია აფხაზეთში. იგივე მიზეზის გამოა, რომ მოსკოვი არ ასრულებს 2008 წლის 12 აგვისტოს შეთანხმებას და არ უშვებს ევროკავშირის მეთვალყურეებს ე.წ. სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიაზე.

რეგიონში ახალი გეოპოლიტიკური ვითარების გაჩენამდე აღნიშნული მისიის არსებობა არარეალურია ორი მიზეზის გამო: 1. რუსეთს სურს აღიარებების დაკანონება და მაშასადამე, სამი თანაბარუფლებიანი მისიის ან ოფისის გახსნა; 2. საქართველოს ინტერესებშია რუსეთის ოკუპაციის, სამხედრო ყოფნის რაიმე სახით, თუნდაც ირიბი სახით, ლეგალიზაცია მოახდინოს მის ორ რეგიონში.

ამდენად, ყოველგვარი ახალი, მათ შორის ეუთო-დან წამოსული, ინიციატივა წყლის ნაყვად მიმაჩნია. მხოლოდ ერთ შემთხვევაშია მიზანშეწონილი თბილისის სერიოზული დაინტერესება ამ საკითხით _ თუ და როცა მოსკოვი შეარბილებს თავის პოზიციებს, შეიძლება გამოინახოს ინოვაციური დიპლომატიური ფორმულა საქართველოს ინტერესების შესაბამისად.

_ გასაგებია, რომ მოსკოვს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე სურს, მიიღოს მოქმედების სრული თავისუფლება. მისთვის განსაკუთრებულ დისკომფორტს ქმნის ევროკავშირის მისია. ევროკავშირის მონიტორებმა გაავლეს ზღვარი ევროპის პასუხისმგებლობის ზონასა და რუსეთის უშუალო გავლენის სფეროს შორის. რა გამოდის, ევროკავშირის მისიას ჩაანაცვლებს ეუთო და ეს ზღვარი მოიშლება?

_ ევროკავშირის მისიის ეუთო-თი ჩანაცვლება არ განიხილება, მაგრამ საქართველოს ხელისუფლება მზად უნდა იყოს ყველა ვარიანტისთვის, მათ შორის ევროკავშირის მეთვალყურეთა რაოდენობის შემცირებისთვის. ეს თემა შეიძლება გამწვავდეს, თუ თბილისი უწინდებურად მწვავედ არ დააყენებს მისიის ამჟამინდელი შემადგენლობის შენარჩუნებას. მისიის შემცირებისთვის კი არგუმენტები მოიძებნება ევროკავშირის სკეპტიკოსი ქვეყნებისთვის _ ფინანსები, სამხედრო დაძაბულობის მოხსნა ოკუპაციის ხაზზე, ოსი შეიარაღებული ჯგუფების განიარაღება, ინციდენტების შემცირება, საქართველოსა და რუსეთს შორის “ურთიერთობების დალაგება” თუ სხვა. მომავალი რამდენიმე წლის განმავლობაში ეს საკითხი უფრო აქტუალურად და სახიფათოდ მიმაჩნია, ვიდრე ეუთოს ან გაეროს მისიის აღდგენა.

_ გასაგებია, რომ თქვენ, როგორც დიპლომატი, უფრო მეტ საფრთხეს ხედავთ და ამ საფრთხეების გათვალისწინებით როგორი უნდა იყოს ჩვენი სტრატეგია?

_ ჩვენ გვმართებს ცივი ომის დროს დასავლეთის მიერ საბჭოთა კავშირის წინააღმდეგ წარმოებული პოლიტიკის მოდელის მაგვარი ე.წ. შეკავების პოლიტიკის წარმოება, რაც გულისხმობს: სწრაფ ეკონომიკურ განვითარებას, ევროკავშირთან და ნატოსთან მაქსიმალურად შესაძლებელ ინტეგრაციასა და რუსული აგრესიული ნაბიჯების შეჩერებას ჩვენი დასავლელი პარტნიორების დახმარებით.

ამ პერიოდში განსაკუთრებულ როლს იძენს ევროკავშირის აღმოსავლეთ პარტნიორობის ვილნიუსის სამიტი, რომელზეც საქართველოსთან ასოციაციის შეთანხმების პარაფირება მოხდება.

_ საქართველოს წინა ხელისუფლებას დაგეგმილი ჰქონდა ვილნიუსში ამ შეთანხმების ხელმოწერა და არა პარაფირება. რატომ ვერ შესრულდა ეს ამოცანა ახალი ხელისუფლების მიერ?

_ ჩემი აზრით, ეს არ მოხდა ორი მიზეზის გამო: 1. საქართველოში ხელისუფლების ცვლილებისა და გარდამავალი პერიოდის გამო ვერ მოხერხდა დროული ლობირება ბრიუსელში. ამ პროცესში გადამწყვეტი როლი მთავრობის არაკოორდინირებულობამ ითამაშა, თორემ დარწმუნებული ვარ, ევროინტეგრაციისა და საგარეო საქმეთა სამინისტროს მაქსიმალურ მონდომებაში; 2. ევროკომისიამ გადაწყვიტა, არ დაეჩქარებინა ხელმოწერა გაურკვეველი და რთული პოლიტიკური ვითარებიდან გამომდინარე, მათ შორის საგარეო ორიენტაციის თემაზე არათანმიმდევრული განცხადებების გამო მაღალი პოლიტიკური ლიდერების მხრიდან.

_ ანუ ერთგვარ წინსვლასთან ერთად ჩვენ დავკარგეთ მნიშვნელოვანი ერთი წელი?

_ დიახ, მიზეზებზე ბევრი საუბარი შეიძლება, მაგრამ ასეა თუ ისე, ევროკავშირთან ინტეგრაციის პროცესში ერთი წელი დავკარგეთ. აღსანიშნავია ისიც, რომ ხელმოწერის შემდეგ ასოცირების შეთანხმება ძალაში შევა მხოლოდ ევროკავშირის 28 ქვეყნის პარლამენტებისა და ევროპარლამენტის მიერ მისი რატიფიკაციის შემდგომ. ანუ დაახლოებით 2 წელში. ამასთანავე, არ შეიძლება გამოირიცხოს ამ პროცესის გაჭიანურება რუსეთის მხრიდან ევროკავშირის რომელიმე წევრ ქვეყანაზე ზეწოლის საშუალებით.

ყველაფერი ეს კი მხოლოდ ერთ შემთხვევაში შეიძლება განხორციელდეს _ თუ ავიცილებთ ე.წ. უკრაინის სცენარს, ვგულისხმობ, ტიმოშენკოს მსგავს იურიდიულ საქმეს.

_ თქვენ გულისხმობთ, რომ სისხლის სამართლის საქმეებს  პოლიტიკური კონტექსტი არ უნდა ჰქონდეს?

_ დიახ.

_ დიდი მადლობა ინტერვიუსთვის.

_ მადლობა თქვენც.

გეგა სილაგავა, გაზეთი "პრემიერი", 13-19 ნოემბერი

FaceBook