ზამთრის არტ-ჰაუსი

თბილისის მე-14 საერთაშორისო კინოფესტივალი ახალი სახელებისა და იდეების მოლოდინში

 თბილისის საერთაშორისო კინოფესტივალს, რომელიც 2-9 დეკემბერს გაიმართება, ცნობილი ამერიკელი რეჟისორი, მაიკლ ჰოფმანი უხელმძღვანელებს _ ის შვიდკაციანი ჟიურის თავმჯდომარე იქნება. ფესტივალის ფარგლებში უჩვენებენ მის მიერ გადაღებულ ბიოგრაფიულ დრამას “უკანასკნელი სადგური”, რომელიც მსოფლიო ლიტერატურის კლასიკოსის, ლევ ტოლსტოის ცხოვრების უკანასკნელ თვეებს ასახავს. ტოლსტოის როლს თეატრისა და კინოს ლეგენდარული მსახიობი, კრისტოფერ პლამერი ასრულებს. მის მეუღლეს, სოფია ტოლსტაიას კი “ოსკარისა” და “ოქროს გლობუსის” მფლობელი, ბრიტანელი ჰელენ მირენი განასახიერებს.

 არტ-ჰაუსს მონატრებული კინომანებისთვის ცივი დეკემბერი ცხელი იქნება, რადგან თბილისის კინოფესტივალი, პირველ რიგში, ევროპული კინოს დიდი დოზებით მიღებას ნიშნავს. სამწუხაროდ, თითებზე ჩამოსათვლელი ჩვენი კინოთეატრები, ფაქტობრივად, ჰოლივუდის ნაგავსაყრელად იქცა...

წლების განმავლობაში, ფინანსური თუ ორგანიზაციული პრობლემების მიუხედავად, თბილისის საერთაშორისო კინოფესტივალმა საკუთარი “კამერული ფილოსოფია” შექმნა _ ეს არის ახალგაზრდა, დამწყები რეჟისორების წახალისება და ზოგჯერ პიარიც, ხარისხიანი საავტორო კინოს შესაქმნელად. წლევანდელი ფესტივალის საკონკურსო პროგრამაში წარმოდგენილი ათი ფილმი სწორედ ზემოაღნიშნული ფილოსოფიის ფარგლებში ჯდება.

საკონკურსო პროგრამაშია ქართული ფილმი “კომა” (რეჟისორი არჩილ ქავთარაძე), რომელიც, ურთიერთგამომრიცხავი შეხედულებების მიუხედავად, მაინც ცვლის ქართულ კინოში დამკვიდრებულ სტერეოტიპებს. ასევე, საინტერესოა თურქი რეჟისორის, ერდემ თერეგოზის “ნაწილი” და  სომეხი მარია სააკიანის “ვაპირებ, შევიცვალო სახელი”.

ბერძენი რეჟისორის, პენი პანაიოტოპულოს “სექტემბერი”, ჩვენი აზრით, კონკურსის ერთ-ერთი ფავორიტია. რუფატ ჰასანოვისა და ელვირ ადიგოზელის ფილმი “ქამელეონი” მწვავე და სოციალურია, გაცილებით სასტიკი _ იური ბიკოვის “მაიორი”. პროგრამაშია, ასევე, ლიტველი რეჟისორის, იონას იგნასის “მოთამაშე” და იტალიელი რეჟისორის, ანდრეა პალაოროს ოდნავ თეატრალური კინოენით გამორჩეული “Medeas”.

პროგრამა “ევროპული ფორუმი” კინოს მოყვარულებს საშუალებას მისცემს, ბოლოდროინდელი ევროპული კინოს ტენდენციები შეაფასონ. პირველ რიგში, უნდა აღინიშნოს კალინ პეტერ ნეტცერის “ბავშვის პოზა”, რომელიც ბერლინის წლევანდელი კინოფესტივალის გამარჯვებულია. დიდ ინტერესს იწვევს ევროპული კინოს კლასიკოსის, აგნეშკა ჰოლანდის ფილმიც _ BURNING BUSH.

ასევე, პროგრამაშია მარინა გორბაჩისა და მეხმედ ბაჰადირის “შემიყვარე” (უკრაინა-თურქეთი), ანდრეი სტემპკოვსკის “დამტარებელი” (რუსეთი), სვეტლანა ბასკოვას “მარქსისთვის” (რუსეთი), სალვატორე მერეუს “ლამაზი პეპლები” (იტალია), პაოლო სორენტინოს “დიდი სილამაზე” (იტალია), ესტონელი რეჟისორის, ილმაგ რააგის “ლედი პარიზში”, სადაც მთავარ როლს ფანი არდანი თამაშობს, პოლ რაიტის “მათზე, ვინც ზღვაშია” (დიდი ბრიტანეთი), ნანა ექვთიმიშვილისა და სიმონ გროსის “გრძელი, ნათელი დღეები” (საქართველო-გერმანია).

“ჰორიზონტები” უფრო აღმოსავლური კინოთი იქნება წარმოდგენილი, რომელთა შორის გამორჩეულია დღეს შინაპატიმრობაში მყოფი ირანელი რეჟისორის, ჯაფარ პანაჰის “დახურული ფარდა”; ასევე, ახალგაზრდა ირანელი რეჟისორის მარჯიდ გარზეგარის “ფარვიზი”.

მეოცე საუკუნის ერთ-ერთი საინტერესო ფილოსოფოსის, ჰანა არენდტის ცხოვრების ყველაზე მძიმე ეტაპზე მოგვითხრობს ევროპული კინოს კლასიკოსის, მარგარეტ ფონ ტროტას ფილმი “ჰანა არენდტი”. ის ჰოლოკოსტის მთავარი “აღმსრულებლის”, აიხმანის პროცესის საარქივო მასალებზეცაა აგებული, ხოლო მთავარ როლს გერმანული კინოს ვარსკვლავი, ბარბარა ზუკოვა ასრულებს. რამდენად სარისკოა ფილოსოფოსისთვის, ფილოსოფიურ ჭრილში გააანალიზოს პოლიტიკური საკითხები? რამდენად გასაგები იქნება ის ფართო საზოგადოებისთვის? ესაა კითხვები, რომლებიც მაგარეტ ფონ ტროტას გმირს აწუხებს და სვამს ამ ფილმით. თუმცა რეჟისორი იმასაც აღნიშნავს, რომ მისი ფილმები წინასწარი განწყობისა და გზავნილებისგან თავისუფალია. “ამის შესახებ, პირველ რიგში, თავად მაყურებელმა უნდა იმსჯელოს”, _ ამბობს რეჟისორი.

კინოფესტივალის სექცია “რეჟისორი ფოკუსში” წელს ცნობილ ავსტრიელ რეჟისორს, ულრიხ ზაიდლს ეძღვნება. ქართველ მაყურებელს პირველად ექნება საშუალება, სრულად იხილოს ტრილოგია “სამოთხე:სიყვარული”, “სამოთხე:რწმენა” და “სამოთხე:იმედი”.

ერთი ოჯახის წევრის სამი ქალის განსხვავებული ვნება, მისწრაფება და ოცნება _ ესაა სამოთხის ტრილოგიის მთავარი თემა. 50 წლის ტერეზა (მარგარეტ ტიზელი) სასიყვარულო თავგადასავლების ძიებაში არდადეგებს კენიაში, სექსტურიზმით ცნობილ საზღვაო კურორტზე ატარებს. აღსანიშნავია, რომ ვენეციის 69-ე საერთაშორისო კინოფესტივალზე წარმოდგენილი “სამოთხე:სიყვარული” ჟიურიმ სპეციალური პრიზით დააჯილდოვა.

ტრილოგიის ბოლო ფილმში “სამოთხე:იმედი” რეჟისორი შავი იუმორით აღბეჭდავს კაპიტალისტური წყობის მისწრაფებებს. იდეალურ სხეულზე მეოცნებე მელანი (მელანი ლენცი), ტერეზას 14 წლის ქალიშვილი, ავსტრიის ერთ-ერთ სადიეტო ბანაკში ატარებს არდადეგებს. ამ ფილმის პრემიერა წელს ბერლინის კინოფესტივალზე გაიმართა.

თამამი ნატურალიზმისა და რელიგიური თემატიკის გამო, ტრილოგიას სკანდალური გამოხმაურება მოჰყვა. მაგალითად, ნიუ-იორკის “ვილიჯ ისტ” კინოთეატრში, “სამოთხე:რწმენის” ჩვენება კათოლიკე აქტივისტებმა ტრანსპარანტებით გააპროტესტეს.

უკვე ტრადიციული გახდა პროგრამა Made in Germany _ “დამზადებულია გერმანიაში”. გოეთეს ინსტიტუტის მხარდაჭერით წარმოდგენილი იქნება სწორედ მარგარეტ ფონ ტროტას “ჰანა არენდტი”, ახალგაზრდა თაობის რეჟისორის, იან ოლე გერშტერის “Oh, Boy” და დავიდ ზივეკინგის დოკუმენტური ფილმი “არ დამივიწყო”, რომელიც ალცჰეიმერის სინდრომით დაავადებულების პრობლემას ეხება. აღსანიშნავია, რომ ფესტივალს 2013 წელს ახალი სექცია _ “სიყვარული, ადამიანის ძირითადი უფლებაა” დაემატა. ფილმები ამ სექციაში LGBT, ეროვნული, პოლიტიკური თუ სოციალური წინააღმდეგობის თემაზეა წარმოდგენილი.

ბერლინის ცნობილი დამოუკიდებელი კინოთეატრის, “არსენალის” 50 წლის იუბილეს ეხმიანება გერმანელი პიანისტის, კომპოზიტორისა და იმპროვიზატორის, ეუნიკ მარტინსის ვიზიტი, რომელიც მუნჯი კინოს შედევრებს ცოცხალი გახმოვანებით გააცოცხლებს და მათ შორის რამდენიმე ქართული ფილმებიც იქნება. ფესტივალის დღეებში გაიმართება ცნობილი ქართველი რეჟისორის, ელდარ შენგელაიას 80 წლისადმი მიძღვნილი საიუბილეო საღამო.

დავით ბუხრიკიძე, გაზეთი „პრემიერი“, 13-19 ნოემბერი

FaceBook