კახა კოჟორიძე: “აუცილებელია, სამართალდამცავი ორგანოები დაინტერესდნენ ამგვარი ფაქტებით”

 წინა საპარლამენტო და საპრეზიდენტო არჩევნებისგან განსხვავებით, 2013 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებმა უპრეცედენტოდ მშვიდ ვითარებაში ჩაიარა. საერთაშორისო სადამკვირვებლო მისიების განცხადებით, საქართველომ დემოკრატიული განვითარების გზაზე კიდევ ერთი ნაბიჯი გადადგა. მიუხედავად ამისა, არჩევნებზე რამდენიმე ხარვეზი მაინც დაფიქსირდა. საკითხის ირგვლივ “პრემიერს” საია-ს თავმჯდომარე კახა კოჟორიძე ესაუბრა.

 _ ბატონო კახა, საია მონიტორინგს უწევდა 2012 წლის საპარლამენტო არჩევნებსა და 2013 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებს. როგორ ფიქრობთ, რა განსხვავებაა მათ შორის, პოზიტიური თუ ნეგატიური?  

_ პირველ რიგში, როცა ერთმანეთს ვადარებთ 2012 წლის საპარლამენტო და 2013 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებს, მთავარი განსხვავება მათ შორის წინასაარჩევნო გარემო იყო. მიუხედავად იმისა, რომ საპარლამენტო არჩევნების დღეც დარღვევებით წარიმართა, ჩემი აზრით, უფრო მეტი დარღვევა წინასაარჩევნო პერიოდში იყო, რასაც ვერ ვიტყვით საპრეზიდენტო არჩევნების წინასაარჩევნო გარემოზე. მაშინ ათეულობით ჟურნალისტს ხელი შეეშალა პროფესიული საქმიანობის განხორციელების პროცესში, დაფიქსირდა ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენების არაერთი ფაქტი, იგივე ანტენების დაყადაღების თემა და ა.შ. საპარლამენტო არჩევნების დღეს ხაშურის საარჩევნო უბანზე რაც მოხდა, თავისი სიმძიმითა და ხასიათით, აღემატება საპრეზიდენტო არჩევნებზე გამოკვეთილ დარღვევას ერთად აღებულს. იმედია, ხაშურის საარჩევნო უბანზე მომხდარი დარღვევის ანალოგი საქართველოს არჩევნებზე არასოდეს განმეორდება, როცა უბანზე შეიარაღებული პირები არჩევნების შედეგს შეცვლიან. უშუალოდ კენჭისყრის დღის მიხედვით თუ შევადარებთ საპრეზიდენტო არჩევნებსა და საპარლამენტო არჩევნებს, მათ შორის განსხვავება ბევრ ასპექტში გამოიხატება. დარღვევების ხასიათიდან დაწყებული საარჩევნო ადმინისტრაციის მონდომებით დამთავრებული. ამ ყველაფერში ვგულისხმობ იმას, რომ ჩვენი მხრიდან კონკრეტული დარღვევების დაფიქსირების შემთხვევაში კომისიის წევრები რეაგირებას ახდენდნენ და ხარვეზებს ასწორებდნენ, რაც ადრე არ ხდებოდა.

_ როგორ ფიქრობთ, ხელისუფლების ნება იყო, რომ  საპრეზიდენტო არჩევნები მშვიდ, თავისუფალ გარემოში ჩატარებულიყო?

_ კი, ამის თქმა ნამდვილად შემიძლია. უფრო მეტსაც გეტყვით, გასაღები იმისთვის, რომ არჩევნები მშვიდობიანად, თავისუფალ გარემოში ჩატარდეს, ხელისუფლების ხელშია. ეს, პრინციპში, მისი ვალდებულებაა. ამ ვალდებულების შესრულება ადრე ცუდად ხდებოდა, შემდეგ ცოტა უკეთესად და ახლა 2013 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე ხელისუფლების ნება, არჩევნები სამართლიანად, მშვიდობიან ვითარებაში ჩატარებულიყო, გადამწყვეტი იყო, რის გამოც არჩევნებმა მშვიდ გარემოში ჩაიარა.

_ საია-მ საპრეზიდენტო არჩევნებზე 33 საჩივარი და 50 შენიშვნა დააფიქსირა. თქვენი აზრით, რომელი იყო ყველაზე მნიშვნელოვანი დარღვევა?

_ არჩევნებზე ჩვენ არ დაგვიფიქსირებია ისეთი შენიშვნა, რომელსაც შეუძლია საპრეზიდენტო არჩევნების შედეგზე გარდატეხა მოახდინოს. თუმცა ჩვენ მიერ დაფიქსირებული დარღვევები მნიშვნელოვანია და ყურადღება აუცილებლად უნდა მიექცეს. საია ჩვენს საჩივრებს ბოლომდე მივყვებით, იმისთვის რომ დარღვევები, რომელიც ახალა დაფიქსირდა, მომავალში აღარ გამეორდეს. მაგალითად, ჩვენ დავაფიქსირეთ წლისყრის დროს ხარვეზები, იგივე საკონტროლო ფურცლის ჩაგდების დროს, როცა კომისიის წევრებმა თავისი მოვალეობა ვერ შეასრულეს და მათთვის დისციპლინური პასუხისმგებლობის დაკისრებას ვითხოვთ. ცხადია, ჩვენი თვითმიზანი არ არის ვინმეს დასჯა, მაგრამ მომავალში ამგვარი დარღვევების პრევენციისთვის ყველაზე კარგი მექანიზმია ის, რომ კონკრეტულ დარღვევებს შესაბამისი სამართლებრივი რეაგირება მოჰყვეს. საპრეზიდენტო არჩევნებზე ერთ-ერთ დარღვევად მინდა გამოვყო სხვის ნაცვლად ხმის მიცემის პროცედურა. მართალია, ჩვენ ამ მიმართულებით 3-4 დარღვევა დავაფიქსირეთ და მას მასშტაბური ხასიათი არ ჰქონდა, მაგრამ ესეც ძალიან მნიშვნელოვანი ხარვეზია იმ თვალსაზრისით, რომ ის შეიცავს არა მხოლოდ საარჩევნო კანონმდებლობის დარღვევის ნიშნებს, არამედ შესაძლოა, დანაშაულის ნიშნებსაც ჰქონდეს ადგილი. ამიტომ აუცილებელია, სამართალდამცავი ორგანოები დაინტერესდნენ ამგვარი ფაქტებით და მოახდინონ რეაგირება.

_ მთლიანობაში შეგვიძლია თქმა, რომ საპრეზიდენტო არჩევნებმა სერიოზული დარღვევების გარეშე, მშვიდ და სამართლიან გარემოში ჩაიარა?

_ 2013 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებმა მშვიდ ვითარებაში ჩაიარა. მთავარი მაინც ის არის, რომ რიგით ამომრჩეველს შესაძლებლობა ჰქონდა  საკუთარი არჩევანი ყოველგვარი შიშის გარეშე გაეკეთებინა. არავის არ ეშინოდა, თუ ისინი ოპოზიციურ საპრეზიდენტო კანდიდატს შემოხაზავდნენ, სამსახურიდან გაათავისუფლებდნენ, ან დააპატიმრებდნენ ა.შ. გახსოვთ, საპარლამენტო არჩევნებზე გაჩენილმა შიშმა როგორი აბსურდული მოლოდინი გააჩინა. მაგალითად, ადამიანებს ეშინოდათ, თუ მათთვის სასურველ კანდიდატს შემოხაზავდნენ, ვიღაც ამას დააფიქსირებდა, საუბარი იმაზეც კი იყო, რომ კალამი, რომლითაც საარჩევნო უბანზე არჩევანს აკეთებ, 5 წუთში ორთქლდებოდა. საბედნიეროდ, წელს ამგვარი შიში არ არსებობდა და ამომრჩევლებს თავისუფლად შეეძლოთ, არჩევანი გაეკეთებინათ. ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტი, რომელიც 2013 წლის არჩევნებზე გამოიკვეთა, ამომრჩევლების შედარებით ნაკლები აქტივობაა, რასაც სათანადო ყურადღების მიქცევა უნდა.

 _ სადამკვირვებლო მისიების განმარტებით, საპრეზიდენტო არჩევნებით საქართველომ დემოკრატიის განვითარების გზაზე კიდევ ერთი ნაბიჯი გადადგა. თქვენ, როგორც უფლებადამცველი, რა რეკომენდაციებს მისცემდით ხელისუფლებას, რომ მომდევნო არჩევნები უფრო გამჭვირვალე და სამართლიანი იყოს?

_ მეც მიმაჩნია, რომ საქართველომ არჩევნების დემოკრატიულად ჩატარების კუთხით მნიშვნელოვანი პოზიტიური სვლა გააკეთა. ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პრობლემა, რასაც საპრეზიდენტო არჩევნებზე წავაწყდით, ის არის, რომ ძირითადად უბნებზე საარჩევნო კომისიის წევრების კვალიფიკაციაა ასამაღლებელი. მათ უკეთ უნდა იცოდნენ საარჩევნო კანონმდებლობა. ასევე, ჩვენ გვაქვს  კონკრეტული რეკომენდაციები, რა ცვლილებები უნდა განხორციელდეს საარჩევნო კანონმდებლობაში, როგორ უნდა დაკომპლექტდეს საარჩევნო ადმინისტრაცია. ამ ყველაფერს სჭირდება სათანადო რეაგირება, შესწავლა და ანალიზი. 

 მირანდა ნაბახტეველი, გაზეთი „პრემიერი“ 30 ოქტომბერი -5 ნოემბერი

FaceBook