სოციოლოგია, როგორც ანეკდოტი; მეორე ადგილის მისტიკა; ბურჯანაძის მუხრუჭი; მიშა და რონი; ბიძინას კოლმეურნეობის თავმჯდომარე

საქართველო ბევრი რამითაა უნიკალური. “რაც მაგრები ვართ, ქართველები ვართ”. რამდენი ხანია, ვამტკიცებთ, რომ მსოფლიო სტერეოტიპთა, მათ შორის ავტორიტეტთა ნგრევა შეგვიძლია. ერთ-ერთი მათგანი, უდავოდ, დიდი ამერიკელი ერის კეთილშობილი საკაცობრიო ნოვაცია – სოციოლოგიაა. ეს ფენომენი სწორედ ამერიკელებმა შექმნეს. განსაკუთრებით მისი ის სეგმენტი, რომელიც საარჩევნო საქმეებს, მათ შორის ელექტორალურ გამოკითხვებსა და “ექსიტ-პოლებს”  ეხება.

ბოლო ორი არჩევნებისას კომიკური სიტუაცია შეიქმნა: საქართველოში რამდენიმე ძალზე ავტორიტეტული საერთაშორისო(!) ორგანიზაცია მუშაობს, რომელთა მოღვაწეობის მნიშვნელოვანი მიმართულება სწორედ სოციოლოგიაა: მათ შორის NDI და IRI. ხაზგასმით უნდა ითქვას, რომ ისინი მხოლოდ ფორმალურად არიან ამერიკულნი. სინამდვილეში კი დიდი ხანია, მსოფლიო ავტორიტეტი მოიპოვეს და დასავლური ცივილიზაციის მნიშვნელოვან ინსტრუმენტებს წარმოადგენენ ახალგაზრდა დემოკრატიათა განვითარების თვალსაზრისით. ბუნებრივია, სახელს თვალის ჩინივით უფრთხილდებიან და ნამდვილად უსასრულო სიბრიყვეა ჩვენში გავრცელებული წარმოდგენა, თითქოს ან ერთი ან მეორე რომელიმე პოლიტიკური ჯგუფის ინტერესებში შეიძლება მოქმედებდეს. ან თუნდაც ამერიკის სპეციფიკური “გავლენის აგენტები” იყვნენ. ასე მოუხეშავად და “ნაჯახისებურად” ამერიკული ისტებლიშმენტი არ მოქმედებს. მათ ბევრად უფრო დახვეწილი და რაფინირებული მეთოდები აქვთ. ამიტომ, როგორც NDI, ასევე IRI არასდროს არიან ანგაჟირებულნი.

მაგრამ ბოლო ქართული არჩევნების დროს საოცარი (ერთ შეხედვით საოცარი) რამ მოხდა: წინასაარჩევნო გამოკითხვები და კვლევები მხოლოდ ერთმა მათგანმა: “ეროვნულ-დემოკრატიულმა ინსტიტუტმა” ჩაატარა, ხოლო “რესპუბლიკურმა ინსტიტუტმა” უარი თქვა. არ არის გამორიცხული, სინამდვილეში კვლევები ტარდებოდა, თუმცა “რესპუბლიკელებმა” არ გამოაქვეყნეს. ასეთი დისტანცირება არ შეიძლება შემთხვევითი იყოს. როგორც ჩანს, დაიღალნენ და მობეზრდათ – იგრძნეს, რომ საქართველო და მისი აბსურდული სოციოლოგია არ ღირს შეურყვნელი სახელის გატეხად. ანუ, საბოლოოდ დარწმუნდნენ, რომ არავითარი “სოციოლოგია” ამ ქვეყანაში არ შეიძლება არსებობდეს: საქართველო უნიკალურია, რადგან სოციოლოგია არ მუშაობს და დროზე უნდა გადაიხვეწონ აქედან, თუ არ უნდათ, საბოლოოდ მოიჭრან თავი.

27 ოქტომბრის საპრეზიდენტო არჩევნებმა გამოკითხვები და სოციოლოგია მართლაც აქცია ყველაზე მოკლე ანეკდოტად: უკლებლივ ყველა სოციოლოგიური სამსახური, მათ შორის NDI, ამტკიცებდა, რომ მარგველაშვილი “ცოტათი, ცოტათი” 50%-ს მიიღებდა, ესე იგი ან გადალახავდა ბარიერს, ან არა. უმრავლესობა 48-49 პროცენტს უწერდა, სხვები (მათ შორის ძალზე ავტორიტეტული სამსახურები) 40%-საც კი არ აკუთვნებდნენ. მაშ, საიდან ეს 62 პროცენტი?

საიდან და “იქიდან”, რომ უშუალოდ არჩევნების წინ საარჩევნო პროცესში ერთვება ნორმალური საზოგადოებებისთვის უჩვეულო ფაქტორები, რომელთა განჭვრეტა და ანალიზი შეუძლებელია. შარშანდელი საპარლამენტო არჩევნების წინ ეს იყო ბედუკაძის “ცოცხი”, ხოლო ამ ბოლო არჩევნებამდე – პრემიერ-მინისტრის განცხადება მეორე ტურის შესახებ.

ბევრი “აზიზი ინტელექტუალი” აღშფოთდა: “ეს რა განცხადება გააკეთა, ამით ხომ ხალხი გააღიზიანაო”. საერთოდ, ინტელიგენტებს სჩვევიათ საკუთარი განწყობისა და ღირებულებების სხვებზე ექსტრაპოლირება. არადა, ივანიშვილის მუქარა: “თუ მარგველაშვილი პირველივე ტურში არ გაიმარჯვებს, იცოდეთ, მეორე ტურში მონაწილეობას არ მიიღებს” და/ანუ (იგულისხმებოდა) ქვეყანაში დაპირისპირება-ქაოსი დაიწყებაო, ძალიან ზუსტად გათვლილი და ჭკვიანური სვლა აღმოჩნდა.

ძნელი სათქმელია, თვითონ მოიფიქრა, თუ ვინმე სპეციალისტმა ურჩია (ალბათ, უფრო მეორეა), მაგრამ ზუსტად ათიანში რომ გაარტყა ჩვენი ხალხის ფსიქოლოგიის გათვალისწინებით – უტყუარი ფაქტია. დარწმუნებით შეიძლება, ითქვას: რომ არა ეს განცხადება, მარგველაშვილი ზუსტად 50%-ს მიახლოებულ შედეგს მიიღებდა, ანუ რასაც სოციოლოგია უწინასწარმეტყველებდა. შეიძლება მეტი მიეღო, შეიძლება ნაკლები, მაგრამ მაინც სადღაც 50%-ის მიდამოებში.

ივანიშვილის დემარშმა “მერყევი ამომრჩეველი” დააშინა, “პასიურები” საარჩევნო ყუთთან მოიყვანა (წინააღმდეგ შემთხვევაში აქტივობა 40 პროცენტიც არ იქნებოდა), ანუ ხალხმა არა იმდენად მარგველაშვილის სასარგებლოდ, რამდენადაც გაურკვევლობის, ქაოსისა და შესაძლო სამოქალაქო ომის წინააღმდეგ მისცა ხმა!

მარგველაშვილს რომ თუნდაც 52% მიეღო, ეს ყოველივე ძალიან ცუდად დამთავრდებოდა. ახლა რამდენიც არ უნდა ილაპარაკოს ლუის ნავარომ საპარლამენტო არჩევნების წინ გამოშვერილ “ცოცხზე”, ან “გაურკვევლობისადმი შიშის სინდრომზე”, ფაქტია, მაინც არავინ დაუჯერებს,  ამიტომ NDI-მაც და IRI -მაც, სჯობს, დროზე გაასწრონ აქედან, სანამ ასეთივე “ცოცხით” უკვე სხვა ქვეყნებში დახვდებოდნენ, სადაც პოლიტიკოსები ამგვარ მეთოდებს ვერ იყენებენ, რაკი საზოგადოება ბევრად ნაკლებად მანიპულირებადია.

ასეთი სოციო-ფსიქოლოგიის ერში სოციოლოგიური სამსახურების მუშაობასა და გამოკითხვებს აზრი არა აქვს. მაინც თავსლაფი დაესხმებათ, თუ პოლიტიკოსები რაიმე ძლიერ სვლას მოიფიქრებენ უშუალოდ არჩევნების წინ.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ძალიან მნიშვნელოვანი შედეგია დავით ბაქრაძის მეორე ადგილი. ამაზე დიდ საჩუქარს მიშა, წასვლამდე, ვერ მიიღებდა: ეს 20% იმას ნიშნავს, რომ “ნაციონალური მოძრაობა” არ გაქრა შევარდნაძე-ხაზარაძის “მოქკავშირივით” და სწორედ ამიტომ, ექსპრეზიდენტი სააკაშვილიც არ დაემსგავსება წინამორბედებს. სინამდვილეში “ნაციონალთა” მიზანი, რასაკვირველია, სწორედ მეორე ადგილი იყო.

ისიც კომიკურია და ნუ გავიკვირვებთ, რომ გამარჯვება შესაძლოა, საერთოდ არ ნდომოდათ. თუნდაც მარგველაშვილის მეორე ტურში მონაწილეობაზე უარის თქმის ფორმით, რაკი სულ ერთია, პრეზიდენტობას ბაქრაძეს არავინ დაანებებდა და ქვეყანაში “დედა შვილს არ აიყვანდა”.

საოცრებაა, მაგრამ ხომ ფაქტია: ქვეყანაში პირველად ყალიბდება სერიოზული ოპოზიცია. არა ისეთი ტაკიმასხარა, როგორიც მიშას ჰყავდა ბიძინას სცენაზე გამოსვლამდე, არამედ ნამდვილი, სერიოზული და ანგარიშგასაწევი.

თუმცა ყველაზე მნიშვნელოვანი შედეგი, რომლის აღიარება არათუ ახალ ხელისუფლებას, არამედ მთლიანობაში, პოლიტიკურ კლასს არ აწყობს, მაინც ამომრჩევლის აქტივობაა: 46%!!! ასეთი რამ საქართველოში ჯერ არ დაფიქსირებულა. ხაზს ვუსვამ: არ დაფიქსირებულა, თორემ კი მომხდარა. ბოლო 20-25 წლის განმავლობაში ამ ქვეყანამ იმდენი უბედურება გადაიტანა, მოსახლეობის დიდ ნაწილს კარგა ხანია, ყველაზე და ყველაფერზე ხელი აქვს ჩაქნეული. თუმცა, პოლიტიკური კლასი (ესე იგი ყველა დროის ხელისუფლება და მისი თანამდევი ყველა ოპოზიცია) დაინტერესებული იყო ამ ციფრის გაზრდით, ამიტომ იგონებდნენ ათასგვარ ხრიკს აქტივობის გასაბერად. ამჯერად არ გამოვიდა და სერიოზული შედეგიც დადგა: მარგველაშვილმა კი მიიღო 62%, მაგრამ 46%-იდან, რაც სერიოზულად ურტყამს ხელისუფლების ლეგიტიმურობას. უფრო მეტიც, მთელი სახელმწიფოს ლეგიტიმურობასაც კი.

“ამერიკაშიც ხომ ხდება ხოლმეო” – ამერიკა და ევროპა დიდი ხნის წინ შემდგარი სახელმწიფოები არიან, საქართველოში კი ლეგიტიმურობისთვის ასეთი “წყალშეყენება” შეიძლება დამღუპველი აღმოჩნდეს. კიდევ ერთი ქართული პარადოქსია: როცა შევარდნაძისა და სააკაშვილის დროს “ყრიდნენ”, ამით ლეგიტიმურობის საფუძველს ამაგრებდნენ. ახლა არ ჩაყარეს და შედეგად მივიღეთ ხელისუფლება, რომელიც მოსახლეობის ნახევარს კი არა, მესამედსაც არ აურჩევია.

ეს კონკრეტულად ბიძინასა და გიორგის ან მიშას პრობლემა არ არის – მთელი ქართული “პოლიტოკრატიის” დანაშაულია. ამიტომაც არიან ერთიანად გასუსულნი და კრინტს არ ძრავენ მარგველაშვილის ნაკლებად ლეგიტიმურობაზე, რაკი იციან, ეს არგუმენტი მათაც დაარტყამს.

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ნინო ბურჯანაძის მესამე ადგილი, მისი ამბიციის გათვალისწინებით, პოლიტიკურ ფიასკოდ შეიძლება ჩაითვალოს. მარცხის მთავარი მიზეზი კი საკუთარ გაუბედაობაში უნდა ეძიოს: მან ვერ შესთავაზა რეალური ალტერნატივა სწორედ იმ 54%-ს, რომელიც დაიღალა 25-წლიანი ერთფეროვნებით და პოლიტიკოსებისგან რაღაც ახალს ელოდა. ბურჯანაძემ კი, მაქსიმუმი, რაც შეძლო, მიშას რიტორიკის შერბილებაა რუსეთის მიმართ. მაგრამ გიორგი მარგველაშვილისგან განსხვავებული ამ მიმართულებითაც არაფერი უთქვამს: “საჭესთან ხომ მჯდარხართ? რთულ სიტუაციაში რომ აღმოჩნდებით, უნდა დაამუხრუჭოთ და მანევრირება დაიწყოთო”, – განაცხადა რუსული ტელეკომპანიისთვის მიცემულ ინტერვიუში. არადა, მხოლოდ მორიგი “მანევრებისთვის” მისი პოტენციური ამომრჩეველი (ვინც მოსკოვის მიმართ კაპიტულაციისთვის მუდამ მზადაა) არჩევნებზე არ მივიდოდა და არც მივიდა.

მიშა კი რის მიშა იქნებოდა, ეფექტურად არ გამოსულიყო დასალიერს: რონალდ რეიგანის ბიუსტი ტყუილად როდი აჩვენეს მსხვილი პლანით უკანასკნელი მიმართვისას. თითქმის სიტყვასიტყვით გაიმეორა ამერიკის მე-40 პრეზიდენტის ტექსტი: “დიდი მადლობა, ძვირფასო თანამემამულენო, რაკი მომეცით საშუალება, ორგზის მემსახურა თქვენთვის პრეზიდენტის რანგში”.

ოღონდ, რონალდ რეიგანი, ამას რომ ამბობდა, უკვე პარკინსონის სინდრომით იყო დაავადებული და ცოლ-შვილს ძლივს ცნობდა. სააკაშვილს კი მსგავსი არაფერი ეტყობა. ბევრ “წყალთან” და დემაგოგიასთან ერთად მოსწრებული მესიჯიც იპოვა: “მე არ დავღლილვარ, დასვენებას არ ვსაჭიროებ, მაგრამ თქვენ დაიღალეთ და დროა, ჩემგან დაისვენოთო”. თუმცა საეჭვოა, დიდხანს მოასვენოს დასვენების მსურველი: ეს “სპიჩი” სამუდამოდ წამსვლელის მიმართვას ნამდვილად არ ჰგავდა. რად ღირს თუნდაც დემაგოგიური პასაჟი: “რადიკალურად კი ვიქცეოდი, მაგრამ შეცდომა ის იყო, რომ მტკივნეული რეფორმების დროს ადამიანებს არ ვუხსნიდი მათ საჭიროებასო”. ვითომ არ იცის და ვითომ მთელი პრეზიდენტობა იმ თეზისის აღიარებაში არ გაატარა, რომ, როცა საქმე ადამიანის ინტერესებსა და მისთვის ჩვეული ცხოვრების წესის ნგრევას ეხება (რის გარეშეც რეფორმები წარმოუდგენელია), მაშინ რამდენიც და რამდენჯერაც არ უნდა აუხსნა, მაინც ვერ მიიმხრობ. უბრალოდ იმიტომ, რომ სტკივა ადამიანს, უმუშევარი რჩება, ქუჩაში იყრება და რა როგორ უნდა აუხსნა?

ვითომ არ იცის, რამდენად დემაგოგიაა?! როგორ არ იცის, ყველაფერი იცის, მაგრამ ეს მორიგი პოპულისტური “ეგზერსისია”, რომელიც ყველაზე ზუსტად და ყველაზე მეტად მეტყველებს, რომ სინამდვილეში შორს არსად მიფრინავს. აშკარად აპირებს დაბრუნებას და 9 წლის განმავლობაში დაგროვილი რესურსის გამოყენებას.

და იმავე “სპიჩში”: შინაგან საქმეთა სამინისტროს მაღალჩინოსნებს ზედმეტად ვენდობოდიო. ისე, ჩვენს პრეზიდენტზე ხშირად ამბობდნენ, “პოლიტიკური ცხოველიაო” და მართლაც, არ შეიძლება, არ იცოდეს: ეს ფრაზა აუცილებლად იქნება აღქმული, როგორც დარტყმა ვანო მერაბიშვილზე! აკი თავად ამბობდა ხოლმე ხშირად: “ქარდავა ვინ არის, არ ვიციო”. ანუ არავის ეკონტაქტებოდა, ვანოს გარდა. და თუ ასეა, ეს განცხადება რას ნიშნავს? რას და იმას, რაც ვანომ მხოლოდ საკუთარ “გენიალობას” უნდა დააბრალოს. ან თავი იმით დაიმშვიდოს, რომ სააკაშვილი მას კი არ გულისხმობდა, არამედ ვიღაც სხვას.

საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ ერთადერთი ინტრიგა ახალი პრემიერის ვინაობაა. ივანიშვილის გუნდის წევრები ცნობილ “ამოცნობანას” თამაშობენ: ვითომ იციან სახელი, თუმცა “კოლმეურნეობის თავმჯდომარისა” არ იყოს, დროზე ადრე არ უნდათ გაამხილონ. სინამდვილეში კი არაფერიც არ იციან.

 “მომავალი პრემიერი ჩვენთან ერთად ზეიმობდა მარგველაშვილის გამარჯვებასო”, – გააბუნდოვანა დათო უსუფაშვილმა. ბევრმა ისე გაიგო, რომ ყველა მინისტრი “ოცნების” ოფისთან მიიჭრა, მაგრამ იქ ბევრი სხვაც რომ იყო?

პრემიერის ვინაობა ყველაზე ბევრს და უკეთ იტყვის იმის შესახებ, თუ რას აპირებს სინამდვილეში(!) ბიძინა ივანიშვილი გადადგომისა და პოლიტიკიდან წასვლის შემდეგ. ბევრად მეტსაც კი, ვიდრე პრეზიდენტის ფიგურა. იმ განსხვავებით, რომ ხალხის ჩართვა ამ პროცესში ნამდვილად არ დასჭირდება და აღარც საარჩევნო ტექნოლოგიებით შეიწუხებს თავს.

ზურაბ ღოღობერიძე, გაზეთი „პრემიერი“, 30 ოქტომბერი - 5 ნომებერი

FaceBook