“მტკივიხარ, კარმენ!”

“კარმენის” ქორეოგრაფიული ვერსიების ვიდეოჩვენება “ევროპის სახლში”

პროსპერ მერიმეს ნოველა “კარმენი” და ჟორჟ ბიზეს ამავე სახელწოდების ოპერა მრავალი ცნობილი ხელოვანის შთაგონების წყარო გახდა. მეოცე საუკუნეში “კარმენის” მოთვინიერება სცადეს რეჟისორებმა _ პიტერ ბრუკმა, ფრანჩესკო როზიმ, ჟან-ლუკ გოდარმა... არანაკლებ საინტერესო ქორეოგრაფიული ვერსიები შემოგვთავაზეს როლან პეტიმ, მორის ბეჟარმა თუ მათს ეკმა. ამდენი ინტერპრეტაციის ფონზე თითქოს შეუძლებელიცაა, რაიმე ახალი ითქვას კარმენსიტას ვნებებზე, მაგრამ კითხვა _ მაინც როგორია დღეს კარმენი? ისევ აქტუალურია.

ევროპის სახლში გამართული საღამო სახელწოდებით “კარმენზე ფიქრში” სწორედ ამ კითხვაზე პასუხის გაცემის მცდელობა იყო. საღამოს ავტორი ფილოსოფოსი, ჟურნალისტი და თანამედროვე ცეკვის მკვლევარი ხათუნა მზარელუა მაყურებელს “კარმენის” სხვადასხვა ქორეოინტერპრეტაციას სთავაზობდა. ფრანგი როლან პეტის (1949), შვედი მათს ეკის (1992) და ესპანელი სარა ბარასის (2007) სპექტაკლების მოზრდილი ფრაგმენტები შეკრებილმა საზოგადოებამ დიდი ინტერესით მიიღო. ეს არის კიდევ ერთი ლექცია-ჩვენება თანამედროვე ცეკვის თეატრისა და ბალეტის თემაზე.

აღსანიშნავია, რომ პროექტი “ერთი და მრავალსახოვანი ევროპა მეოცე და ოცდამეერთე საუკუნეების ბალეტის ფონზე”, უკვე მეორე წელია, მიმდინარეობს და საკმაო პოპულარობაც მოიპოვა ქორეოგრაფიული ხელოვნების მოყვარულთა შორის. როგორც თავად ხათუნა მზარელუა აღნიშნავს, ეს შეხვედრები გაგრძელდება და ოქტომბერში ბალეტის მოყვარულები იგორ სტრავინსკის ერთაქტიან ბალეტებს _ “ფასკუნჯსა” და “კურთხეულ გაზაფხულს” ნახავენ.

შესანიშნავმა ფრანგმა მოცეკვავემ და ქორეოგრაფმა, როლან პეტიმ ნეოკლასიკური “კარმენი” 1949 წელს, 25 წლის ასაკში განახორციელა და მაშინვე დიდი აღიარება მოიპოვა. ამ ბალეტის დადგმიდან დაახლოებით 30 წლის შემდეგ კი ვიდეოვერსიაც გადაიღეს, რომელიც “ევროპის სახლში” უჩვენეს. ამ ვერსიაში კარმენის პარტიის შემსრულებელს, უკვე 50 წელს გადაცილებულ ბრწყინვალე მოცეკვავეს, ზიზი ჟამერს პარტნიორობას სრულიად ახალგაზრდა მიხეილ ბარიშნიკოვი უწევს.

შვედი ქორეოგრაფის, მათს ეკის 1992 წლით დათარიღებული “კარმენი” ესპანეთის კულტურის სამინისტროს დაკვეთით შეიქმნა. პეტის ნეოკლასიკური და დახვეწილი ვერსიისგან განსხვავებით, პოსტმოდერნისტი მათს ეკი მთავარ იარაღად მასკულინური კარმენის მიმართ ირონიას იყენებს. მთავარ პარტიას კი მისი მუზა და მეუღლე, ანა ლაგუნა ასრულებს, რომელიც წარმოშობით ესპანელია. მათს ეკი ახერხებს დრამატული სიმძიმისა და გროტესკული სიმსუბუქის ბალანსს, რაც, პირველ რიგში, მოცეკვავეთა ვირტუოზული ტექნიკის დამსახურებაა.

რაც შეეხება თანამედროვე ფლამენკოს ბრწყინვალე მოცეკვავესა და ქორეოგრაფს, სარა ბარასს: ქალ ქორეოგრაფთაგან ის ერთ-ერთი პირველი დაინტერესდა “კარმენით”. აღსანიშნავია, რომ პრემიერა 2007 წელს გაიმართა და აზრთა სხვადასხვაობა გამოიწვია. შესაძლოა, იმიტომაც, რომ თანამედროვე ცეკვის თეატრში გამეფებული გლობალისტური ტენდენციისგან განსხვავებით, ბარასი გვთავაზობს წმინდა ფლამენკოს. რაც მაყურებლისგან ესპანური ცეკვის ტრადიციის ცოდნას გულისხმობს,

ასეა თუ ისე, საღამომ “კარმენზე ფიქრში” დიდი ინტერესი გამოიწვია და საზოგადოებას დისკუსიის სურვილი აღუძრა. ცეცხლოვანი ფლამენკოს შემყურეთ კი იქნებ დოჩანაშვილის მოთხრობაც გაახსენდათ... და ცნობილი ფრაზა _ “მტკივიხარ, კარმენ!”

დავით ბუხრიკიძე, გაზეთი „პრემიერი“ , 18-24 სექტემბერი

FaceBook