პოლიტიკური ოპერის ფანტომი

პარადოქსია, რომ საქართველოში სამი განახლებული საოპერო თეატრია და ფაქტობრივად, სამივე დახურული.

გასული წლის სექტემბერში სახელმწიფო საკონცერტო დარბაზში აჟღერებულ, მაგრამ ვერდასრულებულ ”ვერის უბნის მელოდიებს” ქუჩაში ”შესრულებული” პოლიტიკური ”ცოცხების ოპერა” ჩაენაცვლა. მაშინ გასაგები გახდა, რომ ”დანიის სამეფოში” არა მატო ”რაღაც დალპა”, არამედ არტპოლიტიკის კრიზისიც დაიწყო. ხშირ შემთხვევაში გაუფასურებულ არტსა და მოშინაურებულ არტისტებს ხელისუფლება კლასიკური სქემით კვებავდა: გაძლევთ საარსებო მაქსუმუმსა და თავისუფლებას,  სამაგიეროდ, გვიცხადებთ საყოველთაო მხარდაჭერას. 

როცა ეს ყველაფერი ერთ არამშვენიერ დღეს მართლაც ”ჩამოიშალა”, მხარდაჭერაც გაქრა და მხარდამჭერი არტისტების მითიც. ”ოპერის ფანტომები”, რომლებიც მაშინ ასე გაშმაგებით  დაძრწოდნენ ხან ახლად აშენებულ ბათუმის ოპერაში, ხანაც ქუთაისის, მელიტონ ბალანჩივაძის სახელობის განახალებული ოპერის შენობაში, საბოლოოდ მაინც გაურკვევლობისა და პოლიტსიბნელის ამარა დარჩნენ.

დრო გავიდა, პოლიტიკური ვნებათაღელვაც თითქოს ჩაცხრა, მაგრამ განახლებულ და გარემონტებულ საოპერო დარბაზების სიცარიელეს (ბათუმსა და ქუთაისში) ვერაფერი ავსებს, ხოლო თბილისის საოპერო თეატრში გაჭიანურებულ  რემონტს საშველი არ დაადგა, რის გამოც შემოქმედებითი პროცესი გაჩერებულია.

გავიხსენოთ 2011 წელი. ქალაქ ქუთაისის მერიის მიერ გამოცხადებულ ტენდერში გამარჯვებულმა სამშენებლო კომპანია ”დაგმა” საოპერო თეატრის შენობის გაანახლება და სარეაბილიტაციო სამუშაოები დროულად დასრულა. დაახლოებით 4,8 მილიონი მილიონი ლარი არცთუ პატარა საოპერო თეატრისთვის ცოტა არ ყოფილა. მით უმეტეს, როცა ოპერის თეატრის გახსნის პარალელურად, პრეზიდენტმა სააკაშვილმა  დავით აღმაშენებელის მოედნაზე ახლად აშენებული TBC-ბიზნესცენტრის გრანდიოზული შენობაც ”აკურთხა”.

სხვათა შორის, მოედნისა და მიმდებარე ქუჩაზე  საოპერო თეატრის მშენებლობა თვრამეტი თვის განმავლობაში მიდინარეობდა, ხოლო დასაქმებული 150-მდე ადამიანი ბოლო კვირის განმავლობაში ლამის 24-საათიან რეჟიმში მუშაობდა. პროექტის ავტორი არქიტექტორი დავით გოგიჩაიშვილია.

2012 წელს ზაფხულში  ბათუმში ხელოვნების ცენტრი გაიხსნა – ასევე პომპეზურად და ასევე შთამბეჭდავად. გახსნის ცერემინიალს საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი, პირველი ლედი - სანდრა რულოვსი და სრულიად საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი, ილია მეორეც ესწრებოდნენ. როგორც მაშინ ჟურნალისტებს საქართველოს პრეზიდენტმა განუცხადა,  ”ოპერის გახსნა არის გვირგვინი, რაც ბათუმში ბოლო წლებში გაკეთდა”...

ბათუმის ”გვირგვინსა” და მნიშვნელობაზე სააკაშვილის ხელისუფლების დროს ბევრი თქმულა და დაწერილა. ფაქტია, რომ ვიქტორ დოლიძის ”ქეთო და კოტე” სწორედ განახლებულ ბათუმში წარმოადგინეს, რითაც ხელისუფლებას  სურდა ჩვენთვის დაენახვებინა, ”განახლებისა და რევოლუციის” უშრეტი ძალა და სურვილი. ცხადია, ამისათვის ის არა გარდასული თაობის რეჟისორულ არმადას იყენებდა (სტურუა, ჩხეიძე, ჟორდანია), არამედ გაცილებით ნორჩებს - დავით დოიაშვილს, დავით საყვარელიძეს, ლევან წულაძეს. მათ ხან ლოკალურ, საახალწლო და მოკრძალებულ საიმპორტო წარმოდგენებს უკვეთდა, ხანაც შიდა მოხმარების ბრჭყვიალა შოუს. რამდენიმე წლით ადრე და გაცილებით შთამბეჭდავად ამ როლს ავთანდილ ვარსიმაშვილი ასრულებდა, რომელიც მიხეილ სააკაშვილის პირველი და ყველაზე “თეატრალიზებული” ინაუგურაციის ავტორიცაა.

ხელისუფლების პოსტმოდერნისტულმა ახირებამ ბოლოს  და ბოლოს ზუსტი არტიკულაცია გამოძებნა: მან შექმნა 21-ე  საუკუნის ჯერჯერობით ყველაზე ამბიციური მუსიკაური პროექტი. მართალია, ახალი წარმოდგენის მთავარ პერსონას, სოფო ნიჟარაძის ქეთოს, დასავლეთიდან ნაუცბათევად “ნასესხები” ლუი ვიტონის ასლები მოსავს, ხოლო მოსკოვიდან გამოყოლილი საეჭვო ვოკალურ-მუსიკალური “სურნელი” მთელი ორი საათის განმავლობაში არ შორდება, მაგრამ მაინც, “ქეთო და კოტე” მუსიკალურ ჰიბრიდს არ ჰგავს. ეს უფრო სიახლის პრეტენზიით, ვარსკვლავთა კოლექტიური შრომა-გარჯითა და ახალი დროით ნაკარნახევი წარმოდგენა-ინსპირაციაა.

ბათუმის ახალი საოპერო და საკონცერტო დარბაზი, რომელშიც დავით დოიაშვილის რეჟისურითა და ნიკოლოზ რაჭველის  დირიჟორობით ახალი “ქეთო და კოტე” იშვა, არქიტექტურული თვალსაზრისით ეკლექტიკურია. შენობა თითქოს აღმოსავლური ტკბილეულის გიგანტურ მაღაზიას და  დასავლურ კლასიკურ-საკონცერტო სივრცეს ერთდროულად აერთიანებს. ბათუმის საოპერო თეტარი, რომელსაც ნაციონალური არხები გასული წლის ზაფხულის განმავლობაში ლამის 24-საათიან რეკლამას უკეთებდნენ, ასევე ახალი ქვეყნისა და მითის შემადგენელი ნაწილია.

ბათუმის ოპერისა და ბალეტის თეატრის მშენებლონას კომპანია ”ანაგი” ახორციელებდა, რომელმაც ტენდერში  ნაციონალური მოძრაობის ღია მხარდაჭერით გაიმარჯვა. თავად შენობის არქიტექტურა და დიზაინი კი ლადო ხმალაძეს ეკუთვნის.

”ქათქათა” ბათუმსა და ”სამაისო” ქუთაისში დასრულებული  მშენებლობების ფონზე უფრო რთული ვითარებაა თბი­ლი­სის ოპე­რი­სა და ბა­ლე­ტის თე­ატ­რში. შე­ნო­ბის სა­რე­კონ­ს­ტ­რუქ­ციო-სა­რე­მონ­ტო სამუშა­ო­ე­ბი 2014 წლის შე­მოდ­გო­მა­ზე უნდა დასრულდეს და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს  სა­ერ­თა­შო­რი­სო სტანდარტე­ბის შე­სა­ბა­მი­სი, უახ­ლე­სი ტექ­ნი­კით აღ­ჭურ­ვი­ლი საოპერო თე­ატ­რი ექნება. მისი აღ­დ­გე­ნა ხორ­ცი­ელ­დე­ბა სა­ერ­თა­შო­რი­სო საქ­ველ­მოქ­მე­დო ფონდ ”ქარ­თუს” დახ­მა­რე­ბით, რა­ზედაც და­ხარ­ჯუ­ლია ათე­უ­ლო­ბით მი­ლი­ო­ნი ლა­რი... თუმცა არაჯანსღმა პოლიტიკურმა ვითარებამ  და საქმისადმი არცთუ კეთილგანწობილმა ადამინებმა რამდენიმე მილიონით აზარალეს არა მხოლოდ ფონდი, არამედ საქმე.

ამჯერად სარემონტო სამუშაოებს ისევ კომპანია ”ელიტა ბურჯი” ახორციელებს, რომლის ქონებაც გასულ წელს პრაქტიკულად რამდენიმე თვით დააყადაღეს. ჯერ კიდევ ბევრი სამუშაოა შესასრულებელი. ”დარჩა სარეპეტიციო დარბაზი და ჭერის გამაგრება. სახურავზე პირამიდების მოწყობა და ხმის დამცველების გაკეთება... იმ შემთხვევაში, თუ ”ელიტა ბურჯი” დაკისრებული მოვალეობის შესრულებას ვეღარ შეძლებს, ის სხვა კომპანიით შეიცვლება, თუმცა, არა მგონია, ასე მოხდეს”, - აცხადებდა თეატრის ყოფილი დირექტორი, ზურაბ ლომიძე.

გარკვეული შეფერხების შემდეგ სამუშაოები კვლავ ჩვეული რიტმით მიმდინარეობს. თეატრის რეაბილიტაცია ისევ  ”ქართუ ჯგუფის” ხარჯებით გრძელდება. ოპერაში გარემონტდება როგორც შიდა, ასევე გარე პერიმეტრი. შენობა სპილენძის მასალით გადაიხურება, გარკვეული ორნამენტები ოქროთი მოპირკეთდება, ხოლო საბალეტო დარბაზისა და ფოიესთვის მარმარილო სპეციალურად იტალიიდან და საფრანგეთიდან ჩამოიტანეს.

როგორც ერთ უცნაურ ფილმშია ნათქვამი: ”ყველაფერი კარგად იქნება”. თუმცა  პარადოქსია, რომ საქართველოში დღეს ორი განახლებული და ერთი სარემონტო საოპერო თეატრია და ფაქტობრივად, შემოქმედება  ყველგან გაჩერებულია. არცაა გასაკვირი. ოპერის ფანტომები ჯერ კიდევ  პოლიტიკურ ქსელებში არიან გაბმულნი და მისგან დაღწევას უშედეგოდ ცდილობენ.

დავით ბუხრიკიძე, გაზეთი "პრემიერი", 4-11 სექტემბერი

FaceBook